Fréttatíminn - 09.01.2015, Page 6

– fyrir lifandi heimili –
R e y k j a v í k o g A k u r e y r i
E I T T S Í M A N Ú M E R 5 5 8 1 1 0 0
w w w . h u s g a g n a h o l l i n . i s
Riii i i i i isa
AFSLÁTTUR
%
I FU
LLU

FJÖ
RI
ÚTSALA
60
ALLT AÐ
 Heimildar er ranglega getið,
talað er um „Hlustenda-
könnun ársins“ hjá Capacent
Gallup en þar er átt við
rafrænar ljósvakamælingar
Capacent Gallup sem mæla
sjónvarpsáhorf og útvarps-
hlustun, en niðurstöður
þeirra mælinga eru birtar
vikulega.
 Í greininni segir: „Það er
fróðlegt að skoða hlustenda-
og áhorfskönnun Capacent
Gallup eftir aldri hjá öllum
helstu útvarpsstöðvunum
þar sem stór hluti þeirra sem
greiða útvarpsgjald nota
fjölmiðlana lítið sem ekkert.“
Hið rétta er að tæplega
74% landsmanna á aldr-
inum 16-69 ára (þeirra sem
mögulega greiða útvarps-
gjald) hlusta á hverjum degi
á einhverja af þeim útvarps-
stöðvum sem mældar eru af
Capacent Gallup. Vikulega
eru um 90% landsmanna
á þessum aldri sem hlusta
eitthvað á þær stöðvar sem
mældar eru samkvæmt
tölum sem komnar eru fyrir
2014. Hlutdeild í hlustun hjá
Rás 1 og Rás 2 er um 45%
fyrir aldurshópinn 16-69 ára.
 Í greininni segir: „67,2%
hlustenda á aldrinum 61-80
ára hlusta á Rás 1 og 34%
hlustenda á sama aldri
hlusta á Rás 2….“ Það rétta
er að 74% fólks á aldrinum
61-80 ára hlustar á Rás 2
í hverri viku (s.b. vikuleg
dekkun).
 Í greininni segir: „Hlustunin
dreifist mjög á milli aldurs-
hópanna en ríkisrásirnar eru
langminnstar.“ Þetta er ekki
rétt. Rás 2 er t.a.m. næstvin-
sælasta útvarpsstöð landsins
í öllum aldurshópum, nema
12-20 ára þar sem hún er
3ja vinsælust (reiknað út
frá fjölda hlustenda í hverri
viku).
 Í greininni segir: „Aldurinn
61-80 ára er langstærstur
meðal áhorfenda Sjónvarps-
ins.“ Þetta er rangt því fjöldi
áhorfenda Sjónvarpsins er
meiri, t.d. ef tekið er aldurs-
bilið 21-40 ára eða 41-60
ára. Það sem er verið að
rugla saman hér er að eldra
fólk horfir lengur á sjónvarp
en yngra fólk (í mínútum
talið) en það dregur ekkert
úr fjölda þeirra sem horfa í
yngri hópum.
(Athugasemd blm. hvað þetta
varðar: Verið var að tala um
hlutföll og því ekki hægt að
tala um fjölda. Yngri hóp-
arnir eru mun stærri en þeir
eldri og því eru einfaldlega
mun fleiri á aldursbilinu 21-
40 ára en 61-80 ára.)
 Í greininni segir: „Yngri hóp-
arnir horfa mest á Skjá einn,
en Stöð 2 hefur einnig umtals-
vert mikið áhorf.“ Þetta er
ekki rétt, RÚV er vinsælast
stöðin í öllum aldurshópum,
þ.m.t. þeim yngsta (s.b.
dagleg dekkun, þ.e. fjölda
sem horfir ei-ð dag hvern).
 Fjölmiðlar Árétting FrÁ rÚV
Hlutdeild í hlustun hjá Rás 1 og Rás 2 er
um 45% fyrir aldurshópinn 16-69 ára
Fréttatímanum hefur borist árétting frá Ríkisútvarpinu vegna úttektar sem birtist í blaðinu 19.
desember síðastliðinn þar sem fjallað var um málefni stofnunarinnar, en í áréttingunni kemur
fram að rangt hafi verið lesið úr niðurstöðum rafrænna ljósvakamælinga Capacent Gallup á
áhorfi og hlustun. Árétting RÚV fer hér á eftir.
Nýting jarðvarmaorku hefur auðveldað okkur lífið á margan hátt og flest notum við hitaveituna á hverjum einasta degi án þess
að það hvarfli að okkur að það geti mögulega verið óhollt. Niðurstöður nýrrar rannsóknar, sem birtar voru í Fréttatímanum í
síðustu viku, gætu þó gefið tilefni til annars. Vilhjálmur Rafnsson faraldsfræðingur segir erfitt að gefa ráð út frá niðurstöð-
unum þar sem orsök vandans liggi ekki enn fyrir. Níu sveitarfélög uppfylla skilyrði rannsóknarinnar sem heit svæði. Það eru
Selfoss, Hveragerði, Skeiðahreppur, Laugadalshreppur, Biskupstungnahreppur, Hrunamannahreppur, Húsavík, Reykjahreppur
og Skútustaðahreppur, en myndin er frá síðastnefnda staðnum. Ljósmynd/NordicPhotos/GettyImages
 lýðheilsa FaraldsFræðingur segir tölur um krabbamein Á hÁhitasVæðum skuggalegar
Hitaveitan hefur hingað til ekki gefið tilefni til ótta en niðurstöður
nýrrar rannsóknar, sem birtar voru í Fréttatímanun í síðustu viku,
gætu þó gefið tilefni til annars. Þar kemur fram að fólk sem býr
á jarðhitasvæðum og svæðum þar sem notast hefur verið við
hitaveitu síðan fyrir 1972 er líklegra en annað til að fá ákveðnar
tegundir krabbameina og deyja vegna þeirra, auk þess sem tíðni
sjálfsvíga er tvöfalt hærri á þessum svæðum. Vilhjálmur Rafnsson
faraldsfræðingur segir bráðnauðsynlegt að rannsaka hvað veldur.
Í rannsókninni, sem er hluti af doktors-
verkefni Aðalbjargar Kristbjörnsdóttur,
voru dánarmein fólks á árunum 1981
– 2009 skoðuð á háhitasvæðum og
hitaveitusvæðum og borin saman við
svokölluð köld svæði. Upplýsingar
eru fengnar frá Hagstofu Íslands,
Krabbameinaskrá, dánarmeinaskrá og
frá Landlæknisembættinu og eru ekki
persónurekjanlegar. Níu sveitarfélög
uppfylla skilyrði rannsóknarinnar sem
heit eða volg svæði. Það eru Selfoss,
Hveragerði, Skeiðahreppur, Lauga-
dalshreppur, Biskupstungnahreppur,
Hrunamannahreppur, Húsavík, Reykja-
hreppur og Skútustaðahreppur.
Helstu niðurstöður sýna að það
eru 53% meiri líkur að deyja vegna
brjóstakrabbameins, 74% vegna
blöðruhálskirtilskrabbameins, 78%
vegna nýrnakrabbameins og rúmlega
tvöföld áhætta að deyja vegna non-
Hodgkiń s lymphoma (eitilæxli) á
háhitasvæðum og svæðum þar sem
notast hefur verið við hitaveitu frá
árinu 1972. Þar að auki kom fram
að líkur á deyja vegna inflúensu
rúmlega þrefaldast hjá íbúum þessara
svæða og líkur á sjálfsvígum allt að
tvöfaldast.
Þ etta eru skuggalega háar tölur en við vitum ekki enn hvað veldur þessu,“ segir Vil-
hjálmur Rafnsson, faraldsfræðingur
og leiðbeinandi í doktorsverkefni
Aðalbjargar Kristbjörnsdóttur. „Þau
krabbamein sem þarna koma fram
eru ólík og tengjast ekki í gegnum
nein munstur og þetta eru ekki
krabbamein sem tengjast reyk-
ingum eða innöndun. Við erum nú
þegar byrjuð að skoða hvort það er
geislavirkni í vatninu því það er ljóst
að heitt vatn er með meira af upp-
leystum efnum og þar með geisla-
virkum efnum úr jarðveginum.
Hitaveita er jákvæð því hún sparar
okkur orku en auðvitað er meira af
kemískum efnum í heitu vatni en
köldu vatni,“ segir Vilhjálmur.
Vilhjálmur segir bráðnauðsyn-
legt að gera fleiri rannsóknir. „Það
hafa verið gerðar svipaðar rann-
sóknir á Nýja-Sjálandi sem sýna
aukna tíðni krabbameina en ekkert
í líkingu við þær niðurstöður sem
við fáum hér. Einnig hafa verið
gerðar rannsóknir á fólki sem býr
við háhitasvæði á Azura-eyjum og
þar kom í ljós aukin tíðni brjósta-
krabba, þó ekki nærri því jafn há
og hún er hérlendis, þar sem má
áætla gróflega að 41 kona deyi úr
brjóstakrabba á hitaveitusvæði á
meðan það eru 16 konur á köldum
svæðum,“ segir Vilhjálmur.
En þýðir þetta að við þurfum að
óttast það að liggja í heitu pott-
unum?
„Við erum ekki mestu mengunar-
sérfræðingar landsins og getum í
raun ekki komið með nein góð ráð
en leggjum áherslu á það hversu
mikilvægt er að skoða þessar niður-
stöður frekar,“ segir Vilhjálmur.
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Rannsaka verður hvað veldur
krabbameini á háhitasvæðum
6 fréttir Helgin 9.-11. janúar 2015