Læknablaðið - 01.11.2014, Blaðsíða 37

LÆKNAblaðið 2014/100 605

Í T i l E F n i 1 0 0 Á R a Ó S l i T i n n a R Ú T G Á F U l æ k n a b l a ð S i n S
ingu spítalans í afmælisriti á 10 ára afmæli spítalans3 og er það að­
alheimild flestra sem ritað hafa um þennan kafla í sögu spítalans.
Grunnur hússins var grafinn árið 1952 en aðalframkvæmdir
hófust 1954. Eftir að þær hófust munu hafa borist fregnir af fyrir­
hugaðri mikilli stækkun Landspítalans og mun það hafa komið
nokkuð á óvart miðað við það sem að framan greinir. Það hlýtur að
hafa verið fjárveitingavaldinu nokkuð umhugsunarefni og sýndi
líka stórhug og bjartsýni að leggja fjármagn til byggingar tveggja
stórra sjúkrahúsa á sama tíma. Um þessar mundir var einnig unn­
ið að stækkun Landakotsspítala. Ríkið fjármagnaði alfarið bygg­
ingar á vegum þess en 60% af byggingarkostnaði sveitarfélaga og
síðar 85%.
Ákveðið var að spítalabyggingin í Fossvogi yrði T­laga þar
sem tvær álmur voru einkum ætlaðar sem legudeildir fyrir
sjúklinga og ein álma þar sem gert var ráð fyrir röntgendeild,
rannsóknadeild, skurðstofum, slysa­ og bráðamóttöku og ýmissi
annarri starfsemi. Spítalinn var byggður í áföngum og var aðeins
önnur legudeildarálman byggð fyrst en hin nokkrum árum síðar.
Árið 1978 var byggð álma á þremur hæðum sem hýsti slysa­ og
bráðamóttöku. Þar var einnig rekin heilsugæslustöð frá 1981 í
nokkur ár.
Það var ljóst strax í upphafi að langan tíma tæki að byggja
spítalann. Var þá gripið til þess ráðs að fullgera byggingu
Heilsuverndarstöðvarinnar við Barónsstíg og voru tvær efstu
hæðirnar teknar í notkun fyrir sjúkradeildir. Í fyrstu voru þar
sjúklingar sem veikst höfðu af mænuveiki en árið 1956 var
starfseminni breytt í lyflækninga­ og farsóttadeild og hét í fyrstu
Bæjarspítalinn en eftir 1962 Borgarspítalinn.
Það tók langan tíma að byggja húsið af ýmsum ástæðum, meðal
annars vegna þess að á fyrstu byggingarárunum voru allar slíkar
framkvæmdir háðar fjárfestingaleyfum. Fimmtán ár liðu frá því
að byggingaframkvæmdir hófust þar til eiginleg starfsemi hófst.
Farið af stað
Fyrsti sjúklingurinn var innritaður á spítalann 28. desember 1967
og er það talinn stofndagur hans. Þá voru landsmenn um 200.000.
Fyrsta heila starfsárið var 1968 og mótaðist og þróaðist starfsemin
nánar á næstu tveimur árum. Þegar starfsemi hófst á spítalanum
fluttust þangað ýmsar heilbrigðisstofnanir sem reknar voru á
vegum borgarinnar: Slysavarðstofan sem verið hafði í húsnæði
Heilsuverndarstöðvarinnar, lyflækningadeild sem var á efri hæð­
um í sama húsnæði, starfsemin á sjúkrahúsi Hvítabandsins við
Skólavörðustíg, en þar voru einkum stundaðar skurðlækningar,
og geðdeild sem verið hafði í Farsóttahúsinu við Þingholtsstræti.
Eins og nærri má geta hefur þurft geysimikinn undirbúning
áður en móttaka sjúklinga gat hafist. Ráða þurfti starfsmenn sem
voru fjölmargir, panta búnað í fjórar skurðstofur, skurðarborð,
lampa, svæfingavélar og fleira sem til þurfti, allan tækjabúnað á
röntgendeild, rannsóknastofur, eldhús, sótthreinsunardeild og
búnað á sjúkradeildir, rúm, lín, leirtau og margt fleira.
Ýmsir forystumenn og konur unnu að undirbúningi og voru
stjórnendur þegar spítalinn tók til starfa.
Framkvæmdastjóri var ráðinn Haukur Benediktsson (1924­
2009) en hann hafði verið framkvæmdastjóri Sjúkrahúsnefndar
Reykjavíkur og Heilsuverndarstöðvarinnar við Barónsstíg og var
því vel kunnugur sjúkrahúsmálum borgarinnar. Hann átti mikinn
þátt í öllum undirbúningi að opnun spítalans og á hans herðum
hvíldi rekstur, fjármál, starfsmannamál og launamál.
Forstöðukona (hjúkrunarforstjóri eftir 1974) var Sigurlín Gunn­
arsdóttir. Hún hafði unnið lengi að undirbúningi ýmiss konar og
um flest varðandi búnað sjúkradeilda. Öll hjúkrun og aðhlynning
Jón Sigurðsson borgarlæknir og
fyrsti formaður Sjúkrahúsnefndar
Reykjavíkur.
Myndin sýnir þrengsli sem oft urðu á göngum lyflækninga-
deildar vegna sjúklingafjölda. Mynd úr Ársskýrslu Borgar-
spítalans 1987, ljósmyndari ókunnur.