Frjáls verslun - 01.07.2005, Page 29

F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 5 29
kærurnar voru birtar á Íslandi, eða hvort þetta sé línan sem PR-fólkið
hafi lagt.
Í PR-fræðunum gildir almennt að það sé skynsamlegast að hugsa
til langs tíma, ekki tjalda til einnar nætur. Enskur fréttamaður fræddi
mig á að hann hefði snúið sér til starfsmanna Gavin Andersons eftir
upplýsingum um Baugsákæruna og fékk að vita að hún snerist um
slappt bókhald af því fyrirtækið hefði vaxið hraðar en bókum varð
yfir komið en enginn hefði hvorki hagnast né tapað á því. Ef Héraðs-
dómur Reykjavíkur kemst að þeirri niðurstöðu að málið snúist um
annað og meira en þetta og kortagleði og skyndibita kemur talið um
„Big Mac Fraud“ og seinvirkt bókhald ekki vel út.
Griffiths fræddi mig á því að hann hefði í raun engan sérstakan
áhuga á Baugi heldur á íslensku fjárfestingunum í Englandi. Hann
sagðist hafa útvegað sér ákæruna sjálfur, frá íslenskum aðilum, en
ekki hafa fengið hana í gegnum Baug eða Gavin Anderson, sem hann
áliti hið mesta óþurftarfyrirtæki eins og PR-fyrirtæki almennt. Sjálfur
hefði hann það fyrir reglu að notast ekki við upplýsingar þeirra
heldur afla þeirra sjálfur.
Skýringarnar sem Griffiths lætur fylgja ákærunum líkj-
ast mjög þeim skýringum sem hinir ákærðu birtu í mál-
gagni sínu, Fréttablaðinu, daginn eftir að Guardian birti
tvær greinar Griffiths. Það er líka athyglisvert að þegar
íslenskir fjölmiðlar fengu ákærurnar frá Baugi fylgdu þeim
ekki yfirlitin yfir kortaúttektirnar. Þær hafði Griffiths hins
vegar undir höndum - en eins og kunnugt er var það ekki
fyrr en saksóknari birti sjálfur ákæruna að Íslendingar gátu
farið að skemmta sér við að rýna í sálarlíf korthafanna út
frá neysluvenjum þeirra.
Í Guardians-greininni er bent á að saksóknara þyki
samkrull Gaums og Baugs undarlegt: í Englandi sé slíkt
samkrull harðbannað og saknæmt en sé ekki óalgengt á
Íslandi. Þegar ég benti Griffiths á að svona samkrull án
vitundar stjórnar, eins og ákærurnar byggja á, sé líka sak-
næmt á Íslandi virtist honum það nýnæmi og varð ekki
síður undrandi þegar ég benti honum á að í íslenskum
fréttaflutningi af ákærunum vektu þessi atriði ákærunnar
meiri athygli heldur en glaðbeitt kortanotkun á skyndibita-
stöðum og í glæsifatabúðum.
Íslendingurinn Halldór Lárusson Í teymi Gavin And-
ersons, sem sér um málefni Baugs, er einn Íslendingur,
Halldór Lárusson. Hann benti á að Baugur væri viðskiptavinur Gavin
Andersons, ekki hinir ákærðu. Almennt sagði Halldór að það gilti
að starfsmenn fyrirtækis eins og Gavin Andersons svöruðu því sem
spurt væri um en reyndu ekki að hagræða sannleikanum, enda kæmi
slíkt bæði fyrirtækinu sjálfu og viðskiptavinum í koll síðar. Það eina
sem gengi í upplýsingamiðlun
væri heiðarleiki.
Almennt kveður svo rammt
að starfsemi PR-fyrirtækja að
þegar slæmar stórfréttir til
dæmis um stjórnmálamenn eða
einstök fyrirtæki ríða yfir þá er
það yfirleitt sérstakt umfjöllun-
arefni fjölmiðla hvernig viðkom-
andi hafi tekist með almannatengslum og upplýsingamiðlun að gera
sjónarmið sín gildandi. Áhrif PR eru auðvitað aðeins sýnileg þegar
illa tekst til og sjónhverfingar og blekkingarmyndir koma í ljós.
Gott PR er ósýnilegt - en fær sem flesta til að sjá hlutina frá sjón-
arhóli þeirra sem beita því. Þess vegna er það svo ógnarlega lúmskt
og erfitt að sporna við því.
Til marks um hvað starfsemi PR-fyrirtækja er mikið í sviðsljósinu
þá gengur um þessar mundir grínþáttur á BBC2 sem heitir „Absolute
Power“ þar sem leikarinn Stephen Fry fer með hlutverk eiganda
PR-fyrirtækis. Hann hefur algjör völd og
hikar ekki við að beita bolabrögðum til að
þjóna hagsmunum viðskiptavina og þó mest
sjálfs sín.
Frúin í Hamborg Hluti af gjörgæslu PR-fyr-
irtækja er að veita viðskiptavinum þjálfun í
að vera spurðir spjörunum úr í fjölmiðlum.
Þá eru þeir þjálfaðir í að koma vel fyrir, ekki
vera með augun hvimandi út um allar trissur
heldur hafa þau föst á viðmælandanum og
gjarnan halla sér aftur til að virðast afslapp-
aður og öruggur. Aðalkúnstin er svo að víkja
sér undan óþægilegum spurningum með því
að svara öðru en spurt er um - umfram allt
aldrei að verða svars vant og missa aldrei
sjónar á því sem þeim hentar að koma til
skila, hvort sem þeir eru spurðir um það
eða ekki.
Þessi þjálfun gerir að verkum að sjón-
varps- og útvarpsviðtöl snúast svo oft upp í
útgáfu af „frúin í Hamborg“ þar sem spyrill-
inn reynir að fá viðmælandann til að segja
ákveðna hluti, jafnvel ákveðin orð en viðmælandinn beitir öllum PR-
brögðunum til að verjast. Sumir ganga svo langt að kenna PR-brögð-
unum um að hafa drepið andann í stjórnmálum - af því þau snúist
ekki lengur um hvað sagt sé, um skoðanir og hugmyndir, heldur um
hvernig hlutirnir séu sagðir: Um áferð en ekki innihald.
Hjá Gavin Anderson í
London starfa 43, þar af
eru 30 konur. Þetta er
reyndar almennt einkenni
á PR-fyrirtækjum
- margar konur vinna þar.
Í teymi Gavin Ander-
sons, sem sér um
málefni Baugs, er einn
Íslendingur, Halldór
Lárusson. Hann bendir á
að Baugur sé viðskipta-
vinur Gavin Andersons,
ekki hin ákærðu.
PR-FYRIRTÆKIÐ GAVIN ANDERSON
Halldór Lárusson starfar hjá
Gavin Anderson í London.
B A U G S M Á L I Ð D Ó M T E K I Ð