Ægir - 01.08.2007, Síða 29

29
Árið 2000 fór af stað verkefni
hjá Hafrannsóknastofnuninni
sem miðaði að því að merkja
ufsa á grunnslóð við Ísland og
kanna með því útbreiðslu og
gönguleiðir hans. Ufsinn hefur
lengi þótt brellinn fiskur sem
erfitt hefur reynst að henda
reiður á. Veiðanleiki ufsans
getur verið mjög breytilegur
þar sem hann heldur sig bæði
uppí sjó og við botn ásamt því
að vera torfufiskur þar sem
fiskar innan sama árgangs
halda gjarnan saman. Þó svo
að ufsi hafi verið veiddur við
Ísland í aldanna rás vita menn
í raun og veru lítið um atferli
hans miðað við marga aðra
nytjastofna hér við land.
Íslendingar hafa oft á tíðum
litið niður til ufsans og jafnvel
ekki talið hann mannamat.
Kemur þar væntanlega bæði
til gráleitur litur holdsins og
það að smáufsi á það til að
sækja mjög í hafnir og
afrennsli fiskiðjuvera.
Ufsa hefur alla jafna verið
lýst sem miklum flökkufiski
og hafa merkingartilraunir við
Noreg sýnt fram á umtals-
verðar göngur frá norskum
uppeldisslóðum til Íslands
(Jakobsen og Olsen, 1987).
Ennfremur hefur það verið
tekið sem vísbending um að
ufsi hafi gengið frá Noregi til
Íslands þegar meðalþyngdir
einstakra árganga hér ann-
aðhvort standa í stað eða
minnka á milli ára. Þetta helg-
ast af því að ufsinn vex hæg-
ar við Noreg heldur en hér
við land. Hins vegar getur
verið erfitt að greina á milli
hvort þessar sveiflur eigi sér
stað vegna gangna ufsans eða
minni vaxtar vegna aukins
þéttleika. Göngur frá Noregi
til Íslands virðast sérstaklega
hafa verið áberandi á sjötta
og sjöunda áratug síðustu
aldar (Jakobsen og Olsen,
1987). Merkingar sem fram-
kvæmdar voru við Færeyjar
um miðbik síðustu aldar
sýndu einnig fram á göngur
frá færeysku hafsvæði til Ís-
lands (Jones og Jón Jónsson,
1971). Á Íslandsmiðum hefur
ufsi aðeins einu sinni áður
verið merktur í umtalsverðu
magni, en það var úti fyrir
Norðurlandi árin 1964-1965 í
tengslum við nótaveiðar á
ufsa sem þá voru stundaðar
(Jones og Jón Jónsson, 1971).
Þær merkingar bentu til að
ufsi héldi sig á uppeldisslóð-
um fyrir Norðurlandi fyrstu
árin fram að kynþroska en
tæki sig þá upp og gengi á
hrygningarstöðvarnar fyrir
suðvestan land. Ekki komu
fram vísbendingar um miklar
göngur frá íslensku hafsvæði
í þessari merkingartilraun.
Markmið okkar verkefnis var
að kanna útbreiðslu og lífs-
mynstur ufsa sem merktur var
á uppeldisslóðum allt í kring-
um landið og þá sérstaklega
hvort einhverjar vísbendingar
R A N N S Ó K N I R
Útbreiðsla og göng-
ur ufsa við Ísland
63°
64°
65°
66°
67°
28° 24° 20° 16° 12°
1
2
3.4 5
6.7
8
9
10
2138
2838
1675
1345
5133 1100
1611
Mynd 1. Staðsetning merkinga (punktar), svæði (1, 2, 3.4, 5, 6.7, 8, 9, 10) og fjöldi ufsa merktur á hverju svæði. Þekkt
hrygningarsvæði ufsans eru sýnd ljós grá og aðalhrygningarsvæðin dökk grá. Mikilvægar fæðuslóðir eru sýndar skástrikaðar.
Höfundar greinarinnar eru Hlynur
Ármannsson, starfsmaður útibús
Hafrannsóknastofnunarinnar Ak-
ureyri, Sigurður Þór Jónsson,
fiskifræðingur við Hafrannsókna-
stofnunina og Guðrún Marteins-
dóttir, prófessor í fiskifræði við
Háskóla Íslands.
GuðrúnSigurður ÞórHlynur