Ægir - 01.08.2007, Blaðsíða 39

39
yfir svæði sem hefir enga fjár-
hagslega þýðingu hvorki til
veiða nytjastofna fiska né
vinnslu málma eða nokkurs
annars á hafsbotni eða örygg-
issjónarmiða.
Flókið rekstrarumhverfi
Annað mál er þegar ríki þurfa
að semja sín á milli eða með
tilstyrk alþjóðastofnana um
nýtingarrétt þegar um flökk-
ustofna er að ræða er halda
sig ýmist innan eða utan
efnahagslögsögu ríkja. Að því
er Íslendinga varðar hafa þeir
helst hagsmuna að gæta
vegna loðnu og síldar frekar
en botnfiskstofna nema þá
helst karfa. Sem leiðir hugann
að hinni margvíslegu nýtingu
stofna, sem hluta fæðukeðju
sjávar þar sem taka þarf tillit
til mikilvægis stofns sem
hrygningarstofns ásamt því að
vera æti fyrir aðra nytjastofna.
Í því sambandi er gott dæmi
um samspil þorsks, loðnu og
rækju. Sé spunnið frekar má
geta sandsílis og sjófugla að
ógleymdum hvölum og átu.
Ljóst er því að rekstrarum-
hverfi sjávarútvegs er óhemju
flókið þar sem samspil marg-
víslegra þátta vegur þungt.
Auk þess sem ekki má virða
umhverfisþáttinn að vettugi.
Samdóma álit liggur ekki fyrir
um hvernig haga beri veiðum
við hin margvíslegu skilyrði.
Undir hvaða skilyrðum borg-
ar sig að geyma fisk í sjó til
frekari vaxtar og hvenær ekki.
Að mati sumra táknar magur
fiskur ætisskort og ætti því að
grisja svo meira verði fyrir
hendi af æti fyrir þann hluta
sem ekki er veiddur skjótt og
gæti því aukið þyngd sína,
þannig ávaxtast vel í sjó á
meðan aðrir eru þeirrar skoð-
unar að fiskurinn þoli vel
svelti mánuðum saman og
muni dafna þegar meira verð-
ur um æti og þá sé réttara að
veiða hann. Taka þarf þá tillit
til kjörsóknar, það er þegar
kostnaðurinn við að veiða
hvern viðbótarfisk er ámóta
og tekjurnar af honum. Kosti
meira að auka afla um tonn í
jafnstöðu en nemur tekjum af
tonninu ber því að láta sókn-
ina þar við sitja eða draga úr
henni.
Afli og meðafli
Hafrannsóknastofnun hefir
iðulega bent á við hvaða dán-
artölur sókn sé næst kjörsókn.
Það er því ekki að óathuguðu
máli sem lagðar voru fram til-
lögur um verulegan samdrátt
þorskafla sem endurspeglar í
raun annars vegar lækkandi
fiskveiðidánarstuðul og veru-
lega skerðingu afla um stund-
arsakir þótt afli eigi að aukast
við slíka dánartölur þegar til
lengdar lætur.
Enn vakna spurningar þeg-
ar kemur að afla og meðafla.
Fiskur í opnu hafi er að því
leyti ólíkur búpeningi að
hann verður ekki markaður
sérstökum eiganda sem hefir
yfir að ráða ákveðnu afla-
marki tilgreindrar tegundar.
Né verður ein tegund svo
auðveldlega skilin frá annarri
eins og hross frá nautgripum.
Má því alltaf búast við afla
annarra tegunda en sótt er í.
Með rækju og humri veiðist
iðulega mikið af ýmsum botn-
fiski og í fersku minni er
stefna fyrirtækis um að veiða
þorskkvótann sem meðafla
annaarra tegunda.
Talna- og myndefnið sem
fylgir greininni gefir á margan
hátt mynd af fjárhagsstöðu og
fjárhagslegu rekstrarumhverfi
útvegs. Ef til vill er galli
hversu seint upplýsingar um
sumt eru á ferðinni. Á það
einkum við um eignastöðu og
efnahaginn alls. Skuldir við
meginhluta lánakerfis eru að-
gengilegar allt að því á mán-
aðargrunni. Þægilegt þykir að
birta raðir sem sýna skuldir
eftir lánardrottnum og kjör
þeirra samanber fyrstu töflu.
Þær tölur sem tiltækar voru
um eignir og skuldir í heild
er frá árslokum 2005. Sú tafla
Mynd 1. Lán innlánsstofnana, fjárfestingarlánasjó›a og lánasjó›a ríkis ásamt endur lánu›u
erlendu lánsfé og beinum erlendum lántökum til sjávarútvegs á föstu ver›i árin 1980 til 2006
Mynd 2 Raunvextir lána bankakerfis, fjárfestingarlánasjó›a og lánasjó›a ríkis til
sjávar útvegs ásamt vöxtum beinna erlendra lántaka og endurlána›s erlends lánsfjár árin
1990 til 2006
F J Á R M Á L
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Erl gengistr. Innlend Alls
-10,0%
-5,0%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Miðaðir við innlend kjör allra lána Meðaltal yfir lánstíma