Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Page 8

166
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
tóni): Já hann greyið, það var ekki hægt að komast hjá því að setja honum stein,
hann var nefnilega staðinn að því að vera að stela eggjum á hvítasunnumorgun
þegar hann hrapaði og dó.
H. K. L.
Handritamálið
Eftiii lýðveldisstofnunina var af hálfu Dana og Islendinga skipuð nefnd til að
semja um nokkur óútkljáð málefni þeirra í milli. Nefndin kom fyrst saman í Kaup-
mannahöfn 1945 óg næsta skipti til funda í Reykjavík 1946. Það mál sem íslenzka
nefndin har heitast fyrir brjósti var endurheimt handrita og listmuna úr dönskum
söfnum. I fundalok 1946 var enn ósamið um ýmis mikilvæg mál, þ. á m. handritin,
en síðan hefur nefndin ekki verið kölluð saman. Um handritamálið var bókað eft-
irfarandi á síðasta fundi nefndarinnar 9. sept.:
„Islenzka nefndin hefur lagt ríka áherzlu á óskir Islendinga um að hin íslenzku
handrit í Danmörku verði afhent Islandi og við samningaumleitanirnar hefur hún
rökstutt þær óskir með nýjum greinargerðum varðandi mál þetta. Danska nefndin,
sem skort hefur heimild til að semja um málið, mun flytja ríkisstjórn sinni óskir
og skoðanir Islendinga til nánari íhugunar.“
Ekki löngu síðar tók danska stjórnin það ráð að leggja handritamálið í nefnd
danskra fræðimanna. Þessi nefnd hefur setið á rökstólum árum saman án þess
enn að skila áliti, og enginn eftirrekstur verið frá íslendingum, heldur líkt og
þegjandi samkomulag um að bíða eftir niðurstöðum nefndarinnar og gefa Dönum
tóm til að átta sig. Það er ekki fyrr en í sumar að hræring kemst aftur á málið
eftir að Stephan Hurwitz, prófessor í lögum við Hafnarháskóla, kom heim úr ís-
Iandsför og ritaði grein í Politiken þar sem liann studdi óskir fslendinga í
handritamálinu. Litlu síðar birti Ekstrabladet viðtal við Sigurð Nordal prófessor
og ritaði hann síðan grein um málið í Nationaltidende (útdráttur úr henni hefur
komið í blöðunt og útvarpi og greinin í heilu lagi í Lesbók Mgbl. 15. okt.). Þótt-
ust þá fræðimennirnir dönsku er standa fastast móti kröfum íslendinga ekki geta
látið við svo búið sitja og reið Jobannes Bröndsted, prófessor í fornfræði, á vaðið
og ritaði tvær kjallaragreinar í Politiken og ver þar það sjónarmið að handritin
séu til vísindanotkunar betur komin f Danmörku og í öðru lagi réttmæt eign Dana.
I tilefni af þessu ritaði Jón prófessor Helgason grein þá sem birtist hér í tímarit-
inu, þýdd úr Politiken. Sýnir hann þar með rökum hve handritin séu í raun réttri
illa sett í Danmörku og nauðalitlu fé varið til útgáfu eftir þeim. Hann tekur fram
að ísland eitt sér fært um að leggja fram það starfslið sem á þarf að halda til
rannsókna á handritunum og telur eitt mikilvægasta atriði málsins hve mikil útlát
Islendingar séu fúsir að taka á sig ef safnið yrði flutt til Reykjavíkur, en segir
um leið að um það hafi ekkert spurzt. Ut af þessum orðum Jóns tel ég rétt að
rifja upp að sumarið 1946 áður en dansk-íslenzka samninganefndin kom saman til
funda hið síðara skipti rituðu þrír prófessorar í íslenzkudeild, rektor háskólans,
Framh. á 300. bls.