Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Síða 43

JÓN BISKUP ARASON OG SIÐASKIPTIN
201
og Jón Bjarnason reyndu að fá lögmennina til að útnefna dóm yfir
þeim, en það reyndist ógerlegt, því að enginn vildi sitja í þeim dómi.
Kristján samdi þá kæruskjal í 17 greinum á hendur Jóni biskupi og
sonum hans og flutti mikla ræðu um ávirðingar þeirra og yfirtroðslur.
Báðar þessar skýrslur hafa varðveitzt, en ástæðulaust er að rekja efni
þeirra, því að Kristján þurfti ekki að gera minnstu tilraun til þess að
sanna ákærur sínar.‘Hann ber t. a. m. á Jón og syni hans, að þeir hafi
sagt, að „þeir hafi ekki með neinn danskan kóng að gera, hvert að eg
veit ekki réttara fyrir guði en að það reiknist níðingsverk hið mesta að
ráða svo land og þegna undan þeirra réttum kóngi og herra“. Og hann
heldur áfram og segir: „Ef einn maður spyr annan, hver á þá jörð, þar
liggur? Biskup Jón, biskup Jón. Hver á þá jörð, þar liggur? Ari Jóns-
son, Ari Jónsson: Hver á þá jörð, þar liggur? Síra Björn Jónsson, og
ekki annað. Hafa svo nær dregið allt hálft landið undir sig bæði fyrir
kirkju og kóngi.“ Umboðsmönnum kóngs hefur sviðið sérlega sárt að
geta ekki féflett landsmenn sökum ríkilætis þeirra feðga.
Kristján segir einnig, að hann hafi viljað, að þeir væru dæmdir í
Snóksdal fyrir landráð, en „hver sem einn skaut frá sér og til alþingis að
vori komanda“. Slíka afstöðu manna til kónglegs majestatis getur
Kristján ekki þolað, þar eð konungur hafði lýst þá friðlausa, en hver
fornuftigur maður skildi, að þeir yrðu ekki teknir mannslagslaust, ef
þeir slyppu lausir. „Og sannlega fyrir minn part þá trúi ég, að ef biskup
Jón og hans synir lifa, þá verður aldrei friður í íslandi.“
Þetta er ekki í fyrsta sinn, að umboðsmaður konungs á bágt með að
skilja það réttarfar íslendinga, að sniðganga tilskipanir konungs og
telja alþingi hafa æðstu völd í öllum mikilvægum málum. Loðinn lepp-
ur hneykslast forðum á því, að búkarlar gerðu sig svo digra, að þeir
hugðust skipa lögum, þar sem konungur einn ætti að ráða. En Loðinn
varð að beygja sig fyrir búkörlunum, og síðar urðu stjórnendur ríkis-
ins að viðurkenna þá staðreynd, að alþingi var svo samgróið íslenzku
þjóðfélagi, að ógjörningur var að stjórna þjóðinni nema í samvinnu
við þá stofnun. Þjóðarsaga íslendinga og saga alþingis eru nátengdar,
því að þjóðin skóp alþingi og alþingi skóp þjóðina.