Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Qupperneq 125

ÁRNI HALLGRÍMSSON:
Syndaflóð og ísaldir
i
Ekki verður því neitað, að þekking manna og vald á náttúruöflunum hafi auk-
izt geysilega á síðustu áratugum. En þrátt fyrir flugtækni, afstæðiskenningu og
atómvísindi, fer því víðs fjarri, að könnunarskeið náttúruvísindanna sé á enda runn-
ið. Enn í dag býr náttúran yfir þúsund ráðgátum, sem ekki hefur tekizt að leysa.
I Alaska, í Norður-Síberíu og á Wrangeley í Norðuríshafinu hafa fundizt í
jörðu mammútar, nashymingar og fleiri dýr, sem jarðklakinn hefur varðveitt svo
vel, að það hefur jafnvel verið hægt að ákveða með fullri vissu fæðutegundirnar
í maga þeirra og milli tannanna í skoltum þeirra. Rannsóknir hafa leitt í ljós, að
dýr þessi hafa nærzt rétt áður en þau fórust — og nærzt á gróðri, sem nú vex að-
eins í hitabeltisloftslagi eða að minnsta kosti í heittempruðu loftslagi. Hvemig
má það nú vera, að dýrin hafi getað nærzt á hitabeltisgróðri þarna norður frá?
Og ef svo er, að á þessum breiddarstigum hafi fyrir eina tíð verið svo hlýtt sem
gróðurleifarnar í maga þessara dýra henda til — hvernig stendur þá á því, að
dýraskrokkarnir hafa varðveitzt óskemmdir í jörðu og ekki orðið rotnuninni að
hráð, áður en loftslagið tók breytingum? Fram að þessu hefur enginn vísindamað-
ur reynzt þess um kominn að gefa fullnægjandi svör við slíkum spurningum.
Þarna er fólgin ein af óráðnum gátum náttúrunnar.
I náttúrusögusafni New York-borgar má sjá steind fótspor eftir risaeðlur, sem
voru ofan jarðar fyrir 110 milljónum ára, að talið er. Spor þessi, sem eru ca. 100
sinnum 70 sentimetrar að stærð, eru jafngreinileg og ný dýraspor, er markast í
blautan jarðveg. Hið furðulega við þau er, að þau skuli hafa steinzt og varðveitzt,
þar sem við vitum öll, að við venjulegar aðstæður hljóta dýraspor að þurrkast út
og afmást á skömmum tíma. Enn furðulegra er þó hitt, að fundizt hafa steind för
eftir regndropa, er markazt hafa í leðju, því eins og allir vita, sem hafa séð regn-
dropa falla í leðju, eru förin eftir þá útmáð eftir örskamma stund.
Víðs vegar um Ameríku hafa fundizt beinagrindur úr eðlum og öðrum forsögu-
dýrum kasaðar saman í furðulega bendu og með slíkum hætti, að augljóst virðist
að dýr þessi hafi öll farizt samtímis — sennilega á flótta — fyrir einhvern ægi-
legan náttúruviðburð. Annars staðar hafa svo fundizt svipaðar dýradysir frá allt
öðru jarðsögutímabili eða þúsundum ára seinna, að talið er. Nálægt Fairbanks í
Alaska fundust þannig fyrir nokkrum árum slík kynstur af beinagrindum mammúta,
vísunda, úlfalda, hesta, elgdýra, hjarta, Alaskaljóna, bjarna, úlfa og villikatta, að
jafnvel tröllauknustu graftól Ameríkumanna sátu föst í beinahrönglinu. Hvers kon-