Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Qupperneq 127

SYNDAFLÓÐ OG ÍSALDIR
285
ísalda. Kenning þessi skýrir einnig það merkilega fyrirbæri, að fundizt hafa ýmsar
leifar hitabeltisgróðurs á norðlægum slóðum, eins og á Grænlandi, Alaska, Norð-
ur-Síberíu og víðar. Þá skýrist og sú furðulega staðreynd, að dýr, sem lifðu við
hlýviðri og nærðust á hitabeltisgróðri, hafa allt í einu orðið fyrir skyndifrystingu,
eins og raun ber vitni, og að margar dýrategundir virðast hafa liðið undir lok með
snöggum hætti. Enn fremur fæst skýring á því, hvernig ýmis sérkennilega löguð
fjöll eru til orðin, svo sem hið fræga Borðfjall við Höfðaborg í Suður-Afríku og
svipaðar fjallamyndanir í Arizona og Nebraska í Ameríku. Form þessara fjalla
hefur verið vísindamönnum ráðgáta, en samkvæmt kenningu Browns hafa þau feng-
ið sína sérkennilegu lögun fyrir þrýsting gífurlegra flóðaldna. — Loks varpar
kenning Browns nýju ljósi á hinar ævafornu sagnir um syndaflóð.
En hvað veldur nú því, að jarðöxullinn hnykkist allt í einu svona hastarlega til?
Brown hefur svarið á takteinum:
Það, sem heldur jörðinni í jafnvægi og gerir það að verkum, að hún snýst um
sinn norður-suður-öxul, en veltur ekki sitt á hvað, er sú staðreynd, að hún er ekki
fullkomlega hnöttótt, ekki regluleg kúla. Þvermál hennar um miðjarðarlínu er
nokkuru meira heldur en frá heimskauti til heimskauts. Þessi mismunur nemur
þó ekki meiru en svo sem 20 kílómetrum og er því næsta lítill, ef miðað er við
stærð hnattarins. En af því leiðir, að það þarf ekki mikið til að raska þessu jafn-
vægi. Nú telur Brown, að jafnvægisástandinu sé stöðugt ógnað af þeim sökum, að
jökulhettur heimskautanna verði þykkari og þyngri með hverri öld. Ekki vaxa
þó jökulhettumar báðar jafn-hratt. Suðurhettan vex og þyngist miklu meira og
miklu hraðar en norðurhettan. Nú er ísskjöldurinn á suðurskautinu orðinn um
það bil 1500 metra þykkur. Undanfarið hefur hann verið langt um stærri og þykk-
ari en sá við norðurskautið, og auk þess hvílir hann á miklu meginlandi, sem mun
vera tvöfalt víðáttumeira en Ástralía. Miðflóttaafl þessa feikilega jökulbákns veld-
ur því, að jarðöxullinn slingrar nokkuð til, svo að heimskautin eru lítið eitt á
reiki, og hefur þetta verið á vitorði jarðfræðinga um nokkurt skeið. Jökulbáknið
á suðurskautinu vex án afláts, segir Brown, vegna þess að úrkoman á þessu svæði
nemur miklu meiru en leysingin og það, sem brotnar af jöklinum og berst á brott
með hafstraumum. Auk þess heldur Brown því frara, að meginlandið undir jökl-
inum verði smátt og smátt stærra og stærra (hækki?). Skjöldurinn allur — land
og jökull — fær þannig sífellt meiri og meiri yfirvigt, unz miðflóttaafl hans
verður svo mikið, að hnötturinn missir jafnvægið og steypist yfir sig.
III
Það væri misskilningur að ætla, að þessi bylta jarðarinnar, með tilheyrandi
náttúruhamförum, hafi átt sér stað í eitt skipti, einhvern tíma í fyrndinni, og síðan
ekki söguna meir. Brown telur engan vafa leika á því, að slíkir atburðir séu lög-
málsbundnir, hafi átt sér stað hvað eítir annað og eigi eftir að gerast. Þetta verð-
ur með nokkum veginn reglulegu millibili, á 6—8 þúsund ára fresti, að því er
Brown reiknar með.
Ekki verða allir hlutar jarðarinnar fyrir jafn-þungum búsifjum vegna hinnar