Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Page 139

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1950, Page 139
UMSAGNIR UM BÆKUR 297 olíu af helgilampanum fyrir ljósmeti og jafnvel lesa við skímu tunglsins þegar aðrar bjargir þrýtur. Þó Gorkí sé hér hjá vandalausum við margvísleg störf, slitnar hann ekki úr tengslum við ömmu sína ■— babúskuna góðu — og kann enn margt frá henni að segja í þessari bók; en mest fer fyrir reynslu hans þessi unglingsár hjá ýmsu öðru fólki er hann verður að eyða árum sínum með, þrúgaður af tilgangsleysi lífs þess, svo honum heldur við örvingl- un, en líka skerptur til átaka, til leitun- ar á öðrum fleti mannlífsins. Og í bók- arlok slítur hann sig lausan og skrefar út í óvissuna í áttina til „háskóla sinna“. Sú saga er ekki síður viðburðarík og kynngi mögnuð en þessar tvær fyrri. Þýðandi hefur leyst mikið verk af hendi og farizt vel. Hd. St. Halldór Stejánsson: Sögur og smáleikrit Útgejandi: Heimskringla, Reykjavík 1950. HalldórStefánsson þarf ekki aðkynna fyrir lesendum. Með smásagnasöfnunum Dauðinn á þriðju hœð og Einn er geymd- ur vann hann sér sess meðal fremstu höfunda þjóðarinnar. f þessu safni birt- ast 14 sögur og 4 leikrit, einþáttungar. Nokkrar af sögunum hafa þegar komið fyrir almenningssjónir, og svo er t. d. um fyrstu söguna Draumur til kaups, er birtist í Helgajellinu sáluga. Sögur þess- ar eru fjölbreyttar að efni og misjafnar að gæðum. Sumar eru skopþættir og má þar til nefna Girt jyrir glapræði, sem er eintómt skop um ameríska stjómarhætti og spákaupmennsku. Sama má segja um söguna Salómonsdómur, sem segir á kímilegan hátt frá því, hvernig gamall pokaprestur glímir við Mammon og bíð- ur eins og vænta má lægri hlut. Annars er út í hött að flokka sögur Halldórs í gamansögur og ekki gamansögur, því kímni eða skop og það sums staðar ærrð grálegt er í flestum eða öllum sögum hans. Hann þyrmir ekki ávallt hinum fínu taugum borgaranna, en segir um- búðalaust frá hlutunum eins og hans er vandi. Halldór reynir sjaldan að prédika yfir lesandanum, en lætur sér nægja að bregða upp myndum af mannfélaginu, eins og það kemur honum fyrir sjónir. Einstaklingurinn umkomulaus og ofur- seldur örlögum sínum eða ranglæti sam- félagsins er tíðasta yrkisefni hans. Það getur verið auðugur maður, sem situr eins og dýr í festi og má sig hvergi hræra, beittur grimmri kúgun af sínum nánustu, eins og t. d. í sögunni Grajið Ijóð. I þeirri sögu tekur hann fyrir blekk- ingu Iiagyrðingsins, sem heldur sig hafa ort mikið listaverk vegna þess, að sú til- finning er hann lagði í ljóðið var heit og sönn. Þessu efni hefur áður verið gerð góð skil og höf. dýpkar ekki skiln- ing manns á þessu atriði. En gildi þess- arar stílfögru sögu liggur í því, hvemig hann sýnir okkur heim auðs og fátækt- ar, hvorn andspænis öðrum. Og gagn- stætt því, sem maður skyldi ætla, er það gamli kaupmaðurinn, sem er hjálp- arvana og samúðarþurfi, en hús hinna fátæku fullt af lífi og óbrotinni gleði. I sumum sögunum stiklar hann mjög á stóru og leiðir persónurnar gegnum langt tímabil, eins og t. d. í Valdstjórn- in gegn. í þessari sögu rekur hann í raun og vem þróun borgarastéttarinnar og höfuðborgarinnar Reykjavíkur og beitir viðfangsefnið marxískri gagn-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.