Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Page 75

MYNDLIST
193
skurðarlistarinnar, eða tréskurðarlist hafin í æðra veldi. Tréskurðurinn er venju-
legast flúr á einum fleti, en höggmyndin notar allar víddir og verður að skoðast
frá öllum hliðum. Sá listunnandi, sem ekki kann að meta höggmyndir, er líkt á
vegi staddur og tónlistarunnandi, sem ekki hefur lært að meta kammermúsík.
Hliðstæðan er ekki svo fráleit: Málverkið á sér aðeins einn flöt og má því skoð-
ast í einni sjónhending og er að því leyti líkt sólólaginu, sem svo nýtur aðstoðar
undirspilsins til uppfyllingar með tilbreytilegu hljóðfalli og litauðgi samhljóm-
anna. I kammermúsík aftur á móti hefur hver rödd, hvert hljóðfæri jafnt gildi.
Það sama gildir um höggmyndina, hvert atriði hennar er jafn áríðandi: lögun, lín-
ur, hlutföll, leikur Ijóss og skugga og samspil hrynjandinnar, sem verður fjölþætt-
ari vegna kringsjárinnar.
Mér er óhætt að fullyrða, að þegar málverk og höggmyndir hafa verið sýndar
hér saman, hafa ekki meira en 1—2 af hundraði sýningargesta skoðað höggmynd-
irnar af nokkrum áhuga eða skilningi. Það er því ekki lítið gleðiefni fyrir þá sem
unna íslenzkri höggmyndalist, hversu vel þeim var tekið í Osló. Þegar blöðin fóru
að skrifa um sýninguna og einkum þegar gagnrýnendurnir fóru á stúfana, þá varð
það augljóst mál, að sýningin var sigur fyrir íslenzkar höggmyndir. Dagblöðin í
Reykjavík hafa skýrt nokkuð rækilega frá blaðadómunum, svo það er óþarfi að
endurtaka þá hér. En það er athyglisvert fyrir okkur hversu vel þeir eru skrifaðir,
skrifaðir af hlutlausri sanngirni, kunnáttu og viti — og mættum við nokkuð af
því læra!
Ég sagði að sýningin hefði verið sigur fyrir íslenzkar höggmyndir, en hún var
um leið persónulegur sigur fyrir þá Ásmund Sveinsson og Sigurjón Ólafsson, eins
og við mátti búast. Þeir áttu báðir það margar myndir og vel valdar, að þær gáfu
gott yfirlit yfir tækni þeirra og fjölbreytta hæfileika. Þeir eru menn ólíkir, en báð-
ir ljóst og skemmtilegt dæmi um hinar tvær tegundir listamanna, því Ásmundur
er listamaður djúprar íhygli, en Sigurjón listamaður óskeikullar eðlisávísunar
(intuition). Það er mál til komið að íslendingar geri sér ljóst, að þeir eiga í
þeim einhverja fremstu myndhöggvara sinna jafnaldra á Norðurlöndum. Þeir hafa
báðir sýnt með ódrepandi þrautseigju hvað í þeim býr og aldrei hvikað frá settu
marki. En hvernig höfum við svo búið að þessum ágætu listamönnum?
Sigurjón býr í Laugameskamp 70. Heimilisfangið eitt segir heila sögu. Hann
býr þar ásamt konu sinni, sem er einnig hinn ágætasti listamaður, og þykist hepp-
inn að hafa þak yfir höfuðið, þó það sé ekki veglegra. Myndir þeirra hlaðast þar
upp í kringum braggana, því bæði eru þau jafn áhuga- og atorkusöm. (í því sam-
bandi er gaman að minnast þess, að starfsbræður okkar í Osló héldu að Ásmund-
ur og Sigurjón hlytu að vera auðugir menn að ráðast í svo margar og stórar mynd-
ir án þess að fyrir lægju nokkrar pantanir eða jafnvel möguleikar á að selja þær).
Sigurjón var búsettur í Danmörku um átján ára skeið. Árið 1935 réðist hann í
að búa til stærstu mynd, sem hann hefur nokkru sinni gert. Það var „Fiskstökk-
un“, 3X4 m að stærð, gerð úr steinsteypu og sýnd í Kaupmannahöfn og Árósum
og hlaut mjög góða dóma. Fyrir einarða milligöngu þáverandi sendiherra okkar,
Sveins Björnssonar, varð það úr að ríkisstjómin festi kaup á myndinni og flutti
Timarit Máls og menningar, 2. h. 1951 13