Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Síða 37

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Síða 37
UM SÖFNUN OG VARÐVEIZLU ÍSLENZKRA SÖGUHEIMILDA háaloftum, er þeim hafði verið ætlað- ur staður til þessa, inn í reisulegasta hús bæjarins. Safnahúsið er glæsileg- ur vottur um stórhug hinnar ungu aldamótakynslóðar íslands. Loksins hafði hin bókelska þjóð reist andlegri iðju sinni verðugan minnisvarða. En þótt við höfum búið hinum opinberu heimildum sögu okkar öruggan sama- stað, þá fer því þó fjarri, að við höf- um gert öllum söguheimildum okkar rétt skil. Saga fslands er ekki öll, þar sem er hin opinbera saga þess, og ís- lenzkar söguheimildir eru ekki allar í þeim gögnum, sem tengdar eru hin- um sundurleitu greinum ríkisvaldsins. íslenzka þjóðin á sér, eins og allar aðrar þjóðir, sína rúmhelgu sögu, svo sem hún birtist í dagfarslegri önn ein- staklinga og þjóðfélagsstétta og sam- tökum þeirra. Það er hér sem komizt verður inn að kviku þjóðarsögunnar, og því miður eru fjölmargar heim- ildir um þessa sögu í voða, og hefur svo verið um langa stund. Þessum heimildum má skipta í tvo aðal- flokka: sendibréf einkamanna og heimildir um atvinnusögu þjóðarinn- ar, sérstaklega verzlunarheimildir hennar. Það dylst engum, sem fengizt hefur við sagnfræðileg viðfangsefni, hvílík- ur heimildaauður er fólginn í bréfum einkamanna. Heimildagildi þeirra fer auðvitað mjög eftir þeim sögulegu aðstæðum, sem þau eru skrifuð við. Á sumum öldum varð bréfritun sér- stök listgrein, háð föstum formum ákveðinnar tízku, svo sem í tíð hinn- ar klassísku rómversku fornaldar, er Ciceró og Seneca sköpuðu fyrirmynd- ir í bréfgerðarlist og höfðu djúp áhrif á bréfaskriftir renaissancetímans og allar götur fram á 18. öld, einhverja mestu bréfaöld sem um getur í Evr- ópu. Stundum eru slík bréf heilar rit- gerðir heimspekilegs eða fagurfræði- legs efnis, svo sem bréf þeirra Goethes og Schillers, stundum eru þau ekki annað en bæjar- eða hirðslúður, en jafnan hafa þau að geyma sögulega tjáningu á staðreyndum, sem aðrar heimildir þegja oftast um. Þótt mað- ur skyldi ætla, að bréf væru fyrst og fremst heimildir um persónusögu manna, þá er hitt engu óalgengara, að þau varpi nýju ljósi á almenna sögu, fjölbreytnin í heimildagildi einkahréfa á sér yfirleitt engin tak- mörk. Bréfin eru ein persónulegasta tjáning hverrar aldar, rödd hennar og ósjaldan leyndarmál hennar, þar má oft greina sannleikann frá hinni opin- beru lygi. 19. öldin er hin mikla bréfaöld í sögu Islendinga, og engin furða í svo strjálbýlu landi með erfiðar sam- göngur og lengst af lítinn blaðakost, en í sama mund hafði þjóðin milda þörf fyrir að ræðast við innbyrðis. Heimildagildi íslenzkra bréfa á síð- ustu öld er því að sumu leyti meira en gildi sams konar heimilda er- lendra. Við þetta bætist, að hinn ís- 27
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.