Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 86

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
verið sigruð áttu þau ekki að gegna öðru
hlutverki en að sjá Þýzkalandi fyrir vinnu-
krafti og hráefnum. Martin Bormann, sem
var sérlegur einkaritari Hitlers árið 1941
lætur þessa skoðun í Ijós með því að full-
yrða að í Austutrevrópu sé ekki til nein
raunverulega sjálfstæð þjóð, sem hægt sé
að hafa stjómmálalega samvinnu við, þar sé
ekki annað en „mergð af samyrkjubeygðum
Slövum, sem eigi að kúga og vilji láta kúga
sig“.
Þannig pössuðu kynþáttakenningamar
eins og sniðnar á efnahagslega ásælni þýzka
stóriðnaðarins, sem alltaf hafði litið á
Dónárlöndin og evrópuhluta Rússlands sem
óhjákvæmilegt útþenslusvæði til ágóða fyr-
ir þýzkt efnahagslíf. Kenningamar um
„lífsrýmið" komu algjörlega í veg fyrir
alla hugsanlega samvinnu við íbúa Sovét-
ríkjanna. Styrjöld Þýzkalands við Sovét-
ríkin gat því undir þessum kringumstæðum
aldrei orðið annað en nýlenduásælni sem
stefndi markvisst að því að hneppa slav-
nesku þjóðirnar í algjöra ánauð.
Sú reynsla, sem fékkst í Úkraínu strax
á fyrstu vikum átakanna gerði út um þetta.
Fyrir árásina höfðu nokkrir njósnarar
Þjóðverja komið sér í samband við stjórn
úkraínskrar þjóðernishreyfingar. Þessum
mönnum liöfðu verið gefin loforð um stofn-
un sjálfstæðs ríkis í Úkraínu. Sama daginn
og Lvov var tekin (24. júní 1941) var mynd-
uð þjóðleg stjórn Úkraínu, en hún var
aldrei viðurkennd af yfirvöldum hemáms-
liðsins og meðlimir hennar lentu í fanga-
búðunum í Sachsenhausen. Og því fór svo
fjarri að frjálst Úkraínuríki yrði endur-
reist, að hemámsyfirvöldin lögðu á það sér-
staka áherzlu að hluta landið sundur. 011
Vesturúkraína (Galisía) var lögð undir
yfirstjórn Póllands, það er að segja beint
undir vald sjálfra þýzku yfirvaldanna.
Odessasvæðið og löndin allt til Bug voru
afhent Rúmeníu og kölluð Transdnistría.
Loks var það sem eftir var af löndum Úkra-
ínu sett undir stjóm Erich Kochs ríkis-
kommissars, fyrrverandi Gauleiters í Aust-
urprússlandi, andlegs föður Bormanns og
Himmlers, og „stefna" hans takmarkaðist
við arðrán þeirra, sem hann kallaði „undir-
málsfólkið í austrinu". Það var ekki ein-
ungis að Koch legðist gegn öllum tilraun-
um til að stofna sjálfstætt Úkraínuríki, og
þá einkum gegn viðleitni Leibbrandts, sem
var fyrir stjómmáladeild austursvæðaráðu-
neytisins, heldur hleypti hann af stokkun-
um menntunarbannsstefnu, sem einkum var
í því fólgin að afnema í hinni hemumdu
Úkraínu alla kennslu nema frumstæðasta
barnaskólalærdóm.
Raunar var stefna ICochs ekki annað en
framkvæmd tilskipunar frá Hitler sjálfum.
Ilinn 30. marz hafði hann gert grein fyrir
því á fundi herforingjanna hver mundi
verða stefnan í hernumdum Sovétríkjum.
Hann hafði ákveðið að menntamannastétt
yrði engin til í hinum sigruðu Sovétríkjum.
„Það ætti að banna tilkomu slíkrar stéttar.
Það þarf ekki annað en sósíalistíska
menntastétt af allra frumstæðustu gerð.“
Sömu tilhneigingar má finna í fyrirmælum
Himmlers frá því í maí 1940: „Fyrir þá
íbúa Austurevrópu, sem ekki eru af þýzku
bergi brotnir má ekki vera um neina skóla
að ræða umfram fjögurra ára barnaskóla.
Markmið þessara skóla á að vera það eitt
og einfaldlega að kenna að telja uppí 500,
skrifa nafnið sitt, innræta þá kenningu að
það sé vilji Guðs að allir hlýði Þjóðverjum,
séu heiðarlegir, vinnusamir og kurteisir.
Ég álít ekki nauðsynlegt að kenna lestur.“
Þessi fjarstæðukennda klausa sýnir okkur
raunar kjarnann í kenningum Hitlers gagn-
vart íbúum Sovétríkjanna.
Afleiðingar slíkrar kenningar í fram-
kvæmd gátu ekki orðið annað en ógnar-
stjórn. Það var í rauninni kynþáttakúgun-
arstefna, sem Hitler gaf fyrirskipun um að
76