Tímarit Máls og menningar - 01.12.1966, Síða 24

Tímarit Máls og menningar
betra húsnæði, auknar tómstundir til
handa launafólki. Meðan frumþörf-
unum var enn ekki fullnægt og skipu-
lagið meinaði verkamönnum jafnvel
að endurnýja vinnuafl sitt hafði
neyzlukrafan greinilega byltingar-
sinnað inntak. En um þessar mundir,
staðhæfir André Gorz, er hin daglega
launabarátta ófullnægjandi tjáning á
mótsögn verkalýðsstéttarinnar við
auðvaldsskipulagið. Þessi launabar-
átta getur heldur ekki, hversu hörð
sem hún annars kann að vera, komið
kapítalismanum í kreppu.1 Loks er
launabaráttan ein ófær um að tryggja
sj álfræði og óhæði verkalýðshreyfing-
arinnar innan auðvaldsþjóðfélagsins.
Vert er að líta nánar á þessar á-
lyktanir. 011 launabarátta miðar að
því að draga úr arðráninu sem vinnu-
aflið er undirselt. En þessi barátta
nær því aðeins fullum árangri að
hún sé um leið barátta gegn hinum
félagslegu afleiðingum arðránsins.
Sú verkalýðshreyfing sem takmarkar
baráttuaðgerðir launamanna við
neyzlukröfur einar undir yfirskini
pólitísks hlutleysis, skerðir í engu
gengi kapítalismans, nema síður
sé. Því þar með viðurkennir hún í
verki gildiskvarða og hugmyndafræði
hins borgaralega þjóðfélags: að hægt
sé að bæta lífskjör launamanna — í
víðustu merkingu þess orðs — með
1 Sbr. það sem sagt var hér að framan
um stöffugleika hlutfallsins milli gróða og
launa.
því að auka neyzlu þeirra og að pen-
ingar séu æðsta verðmæti lífsins. Til
hvers einhliða launabarátta leiðir má
sjá gerst af dæmi bandarísku verka-
lýðshreyfingarinnar sem óþarft ætti
að vera að fjölyrða um hér, en víst
er um það að hún hefur eigi átt alllít-
inn þátt í að efla hina grófu dýrkun
á efnalegum gæðum, sem einkennir
handarískt þjóðlíf, án þess að skeytt
sé um hvort þau stuðla að eflingu og
göfgun mannlegra hæfileika eður ei.
Einhliða launabarátta hefur enn-
fremur þá hættu í för með sér, að
dómi Gorz, að ríkisvaldinu takist
smám saman að gera verkalýðshreyf-
inguna að tæki til að friða meðlimi
hennar og sætta þá endanlega við
firringu vinnunnar, undirokun þeirra
undir auðmagnið og undirokun
neyzlunnar undir framleiðsluna. Eft-
ir því sem afskipti ríkisvaldsins af
efnahagslífinu hafa aukizt hefur það
víða tekið að hlutast til um kjara-
samninga milli atvinnurekenda og
launþega, eins og við íslendingar
þekkjum vel af reynslu síðustu ára.
Ríkisafskipti af þessu tagi samræmast
fyllilega hagsmunum atvinnurekenda,
þar sem þau vefengja í engu lögmál
hinnar kapítalísku framleiðslu:
gróðahvötina, einkaauðsöfnunina eða
fjárfestingarstefnu sem sveigir allt
efnahagslífið undir regluna um há-
marksgróða. Tilraunir ríkisvaldsins
til þess að gera verkalýðshreyfing-
una samábyrga efnahagsstefnu sinni
342