Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Qupperneq 97

Þrjú ung sagnaskáld
og hana hygg ég vergjarnasta konu í ís-
lenzkum bókmenntum. Hún var alin upp
á bústnum sveitabæ. En í sveitinni vildi
enginn líta við henni, og á Akranes kom
hún viðþolslaus. Og hversu mörg börn sem
hún átti og hversu mikill dreki sem Kiddi
hennar var, þegar hann kom af sjónum, þá
varð henni alger ofraun að bíða hans næstu
löndunar. Á heimili þeirra Kidda gerðust
margir sögulegir atburðir í sambandi við
hennar legorðsmál. Það var agalegt, mað-
ur, þegar Kiddi æðir í toppstandi frá borði
og heim til sín og konan liggur þá í fram-
hjáhaldi úti í hænsnakofa og uppi á fjöl-
unum, þar sem hænan átti að vera á ung-
um sínum, en hænugreyið gargandi niðri
á gólfi. Þá var skap í mínum, og hann
sagði við hana hóra. Þú lýgur sagði hún,
og þá rétti hann henni „einn undir kjamm-
ann og svæfði hana, sfðan í vömbina svo
að hún endadembdist út í horn, emjandi
eins og gylta, enda vitlaus á taugum“,
segir hann. Svo „réðst hún á mig með út-
glenntar klær og ég kíngsaði hana í rot,
svo þá snerist hún eins og vönkuð hæna
og féll út í hom“. Þannig tekst höfundi
að gera lesanda atburði sögunnar Ijóslif-
andi.
Samfarir þeirra Kidda og Láru em ekki
alltaf í þessum dúr, en alltaf er það mikið,
sem á gengur, því að þetta era þeirra ær
og kýr og allt heimsins yndi. Hún er ekk-
ert blávatn frásögnin af för hans heim til
sín, þegar þeir norsku hafa gefið honum
sultuna. Tíminn er naumur og hvergi af-
drep í húsinu, því að krakkamir fást ekki
í háttinn. Frásögnin þekur 12 blaðsíður,
þar sem allt snýst um lausn þessa eina að-
kallandi vandamáls, sem loks er leyst í
lóðréttri stöðu að baki salernishurðar. Sú
frásögn mun einstæð í íslenzkum skáld-
skap. Þar er gripið til hinna fjölbreytileg-
ustu listbragða í stíl og hrynjandi, og það
leynir sér ekki, að skáldið er ekkert baga-
lega háð gamaldags frásagnarmáta eða
notkun lestrarmerkja. Niðurlag þessarar
sinfóníu lífsnautnarinnar get ég ekki stillt
mig um að taka inn í þessa ritsmfð mína
sem dæmi um ritsnilld höfundar, þar sem
hún rís hæst: „Eg sekk! Ha. Inni. Niður
aftur upp áfram niður áfram aftur upp
aftur niður inní út og inn og æ og út og
ó og inn og í og í og í og í og í og út og
í og glí og inni í og út og ó og inn“. Við
gerum okkur ljóst, að kafli þessi nýtur
sín ekki fullkomlega nema í leikrænni
framsögn.
2.
Um langa hríð hefur það verið nokkurt
deilumál, hve langt mætti draga samfarir
manns og konu inn í bókmenntirnar. í
þeim efnum mun mestu skipta, hvemig
með er farið, eins og víðar. Einn hafði
orð á því nýlega, hve óeðlilega lítið væri
um þan mál í bókmenntum bæði fym og
síðar, svo mikilvægur þáttur sem þau væru
í lífi okkar mannanna. Ekki mat ég þessi
rök mikils út af fyrir sig, því að fleira er
það mikilvægra þátta í lífi okkar, sem þar
hefur ekki verið að miklu getið, og má
þar til nefna líkamsnæringu og losun úr-
gangsefna. Þegar forarit okkar minnast
þessara hversdagslegra athafna, þá er það
af því, að þeir eru þáttur í dramatískri at-
burðarás. í Eyrbyggju gerðust af því mikl-
ir atburðir, er menn gengu örna sinna í
Þórsnesið í stað þess að arka út í Dritsker,
og það ætlaði að verða Gunnari Þiðranda-
bana næsta örlagaríkt, þegar hann varð að
fara úr tjaldi sínu um miðja nótt til að
leysa buxur og gafst svo ekki tími til að
gyrða sig, er hann varð óvina sinna var.
Fomritin hlífast ekki heldur við að ræða
kynmök, þegar svo ber undir, en þá með
nokkuð öðrum hætti en Steinar Sigurjóns-
son. Til samanburðar við salemisævintýrið
á Akranesi dettur mér í hug frásögn í
87