Tímarit Máls og menningar - 01.02.1984, Qupperneq 128

Tímarit Máls og menningar
að margir kannist við af eigin raun. I það
minnsta allir einusinni verðandi-snill-
ingar. Kiljönsk og guðbergsk skólablöð
vitna um það: Unga menn á þönum eftir
innblæstri og karakter . . .
Það gervi sem Andri mátar sig oftast í
er Steinn Elliði úr Vefaranum mikla frá
Kasmír. Eldsálin sem var engill í gær,
ráðvillt manneskja í dag og djöfull á
morgun. Fyrirmynd ungra verðandi-
snillinga í meiren hálfa öld. Áhrifamátt-
ur Vefarans er skiljanlegur því verkið er
með eldlegustu ritum bókmennta okkar
og óvíða að finna jafn snjalla lýsingu á
séníinu sem sveiflast frá römmustu af-
neitun yfirí stækustu játningu einsog að
drekka vatn. Pessi persóna hefur orðið
mörgum „ungum höfundum“ að yrkis-
efni. Skýrasta dæmið er ef til vill skáld-
sagan Ormar eftir Jökul Jakobsson,
æskuverk sem bæði er grafalvarlegt og
sprenghlægilegt.
Samspil Steins Elliða og Andra er ein
helsta uppspretta húmorsins í sögu Pét-
urs. Nefna má Þingvallaferð ellegar upp-
ákomu hjá klæðskera:
Andri hafði ekki augun af speglin-
um. I þessum spegli hafði hann horft
á sig mótast: punktalína af stórköfl-
óttum tvíhnepptum jakkafötum með
stórum boðungum og krítað fyrir
vösum. Næst láku fóður og stopp út
á samskeytum og hann var eins og
uppkast að mannsmynd.
Andri reynir að klæða sig í karakter
sénísins, fæðast inní nýjan persónuleika:
Þegar hann birtist á Lækjargöt-
unni kannaði hann viðbrögð vegfar-
enda og mátaði sig við setningu úr
Vefaranum. Þessi aðsópsmikla úng-
língsásýnd hreif einsog fyrirburður í
hversdagsmollunni.
Óheilindi Andra móta dagfar hans allt
og tilfinningalíf. Þannig er ástarævintýri
hans og Bylgju með bókmenntalegum
formerkjum, tilbúið líkt og klæðskera-
saumuð föt þar sem saman fara skáld-
legar stellingar og mátun kennda. Andri
og Bylgja: Hinrik og Katrín (Vopnin
kvödd). Það er ekki fyrr en undir lok
sögunnar sem eitthvað virðist rofa til í
kolli Andra og hann grillir sína eigin
sögu að baki þeim sem hann hefur troð-
ið uppí. A garðbekk í París:
Heilt ár.
Tár féll ofan á bréfsefnið. En voru
það örugglega hans eigin tár? Voru
þau ekki úr neinni bók? Salka Valka
eða Vefarinn mikli frá Kasmír? Arn-
aldur og Salka, Steinn og Diljá. Sögu-
lok.
Astæða er til að ætla að Andri hrökkvi
uppaf draumnum einsog af garðbekkn-
um — til sjálfs sín og veruleikans. Að
hann verði persóna sinnar eigin sögu og
bókmenntatrippið taki enda.
Áherslan á innra líf Andra gefur Pers-
ónum og leikendum samfelldari svip en
fyrri bækur Péturs hafa. Okkur er sýnt
nær Andra en áður, persónan að komast
í fókus, um það bil að vaxa útúr um-
hverfinu. Kannski má vænta þess að
Andri rakni úr rotinu nýr maður, átti sig
og finni jafnvel sjálfan sig. Þá væri
munstur þroskasögunnar fullnað. Þó er
einsog einhver misvísun búi í persónu-
lýsingunni. Maður skyldi ætla að skálda-
draumur Andra risti dýpra en sem nem-
ur gervi Steins Elliða eða Hemingways,
að hann sé ekki leikaraskapurinn einn.
Ætla mætti að von og trú Andra séu
innst inni ekta og rísi af einhvers konar
skáldköllun. Höfundi tekst ekki til fulls
að sýna framá að svo sé því lýsingin
118