Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Qupperneq 8

Tímarit Máls og menningar
ég reyni ekki að útskýra hana hér, en jafn skjótt og sósíalisminn eða
kommúnisminn varð að raunveruleika (í Sovétríkjunum og öðrum löndum)
glataði hann upprunalegri leynd sinni og dulmagni, án þess að hugmynda-
fræðingar hans reyndu að slá varnagla gegn slíku. Þeir voru allt of sann-
færðir um að hann væri „vísindalegur“: vísindalegur sósíalismi. Og með
tímanum fældist listafólkið að einhverju leyti frá honum. Það er meira fyrir
„leikhúsin“ en vísindalegar rannsóknarstofur. Og lífið er það líka, að
minnsta kosti hversdagslega. Svo ekki sé talað um hinn sauðsvarta sem er
allur í spilverkinu.
Aftur á móti hafa töfrar, skáldskapur og stjórnmál verið Davíð Oddssyni
í hag þessa stundina. Orðhagir menn (skáld í andanum?) fóru að tala um
Davíðsborg. Þótt það sé gert í gamni tengist Reykjavík um leið annarri og
biblíulegri borg en hún er, samt dettur víst engum í hug að halda í alvöru að
hún sé hin Nýja Jerúsalem sem koma skal og yfir henni muni hvíla andblær
Selmu Lagerlöf. En með Davíð Oddssyni þykjast ýmsir hafa fundið í henni
vissan matthildaranda, sem tengist matthildarminnum í huga margra sem
hlustuðu á hina vinsælu þætti hinna þríeinu Matthildinga á sínum tíma í
útvarpinu.
Og þá komum við að kjarna málsins: skáldskaparpanilnum sem sæta liðið
hefur fundið í listrænu niðurrifi sínu á bókmenntabetrekkinu fram á okkar
dag. Þórarinn Eldjárn hefur orðið einkum fyrir gremju Alþýðubandalags-
manna, ef það er þá vísindalega sannað að það hafi verið þeir sem grenjuðu
að honum (líklega fullir) að næturlagi (og þá í gegnum síma). Þetta leið-
inlega lið sem er ennþá með púkalegt bolsabetrekk á sér hefur ásakað hann
fyrir að hafa stutt Davíð í matthilsku sinni, og þeir hafa kastað aftur í hann
bókum hans (í gegnum síma?). Líklega er það ofvaxið skilningi Alþýðu-
bandalagsmanns að það er eðlilegt að matthildingur í andanum og samstarfs-
maður í matthildarþáttagerð styðji matthilskuna í stjórnmálum, en þá
einkum manninn, samkvæmt fyrstu setningunni í þessari grein.
Kannski hefur Þórarinn bara ruglað saman stjórnmálamanni og stjórn-
sýslumanni, því Davíð er helzt í ætt við þann síðar nefnda. Og í þokkabót er
hann gæddur einstaklingshyggju misheppnaðs listamanns, hyggju sem nálg-
ast það að vera fremur einþykkni en beinlínis hyggja. Því hugmyndafræði er
fjarlæg honum, þótt hann kunni að kenna sig við einhverja slíka. Hug-
myndafræðin er almennt í hnignun og þá líka hérlendis hjá öllum flokkum,
líka vinstriflokkunum. Það gæti átt jafnt við um Davíð Oddsson og Össur
Skarphéðinsson, þegar fylgjandi þess síðar nefnda segir um hann, sem
„uppáhaldsstjórnmálamann“ sinn. „Hann er mikill maður og skemmtilegur
og lifandi ræðumaður. Eg myndi ekki kalla hann pólitíkus því hann berst
fyrir hugsjónum. Síðast en ekki síst er hann ungur og baráttuglaður, með
270