Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Síða 57

Lyklabörn og töff týpur
sú nöturlegasta sem hefur birst af nútímabarni í íslenskum veruleika. Dísa er
aðeins tíu ára gömul en á að sjá um þriggja ára bróður sinn frá morgni til
kvölds á meðan foreldrarnir vinna báðir úti. Hún sýnir mikinn dugnað í
þessu starfi sem er henni raunar ofviða oft á tíðum. Að launum fær hún lítið
annað en aðfinnslur og svikin loforð. Það er varla að foreldrarnir gefi sér
tíma til að segja við hana hlýlegt orð að loknum vinnudegi.
Móðir Dísu er kaldranaleg í viðmóti og gefur sér hvorki tíma til að spjalla
við Dísu, hæla henni né gefa henni góð ráð varðandi pössunina. Dísa virðist
algerlega verða að spjara sig sjálf og í eina skiptið sem henni er lofað tilbreyt-
ingu er það svikið.
— Pabbi, manstu hvað þú sagðir á mánudaginn?
— Man ég hvað ég sagði?
- Já-
- Nei.
— Við mig.
— Sagði ég eitthvað við þig?
— Ertu búinn að gleyma því?
— Ef ég man það ekki, þá hlýt ég að vera búinn að gleyma því. Hann var
orðinn óþolinmóður. (. . .)
— Dísa mín, vertu ekki að tefja pabba þinn, kallaði mamma hennar úr eld-
húsinu.
— Pú sagðir að það væri svo langt síðan við hefðum farið út að keyra.
Manstu ekki?
— Það getur vel verið að ég hafi sagt það.
— Þú sagðir að það væri alveg tilvalið að fara í Sædýrasafnið. Þú sagðir . . .
— Maður segir svo margt, Dísa mín. En maður getur bara ekki gert allt sem
mann langar til. Það er nú meinið. Þetta var eini dagurinn sem Sæli gat hjálpað
mér á baðinu. (bls. 95—96)
Nokkrar slíkar myndir eru dregnar upp í sögunni, sterkar myndir af til-
finningalega vanræktu, hlédrægu, einmana barni sem kvartar ekki heldur
beygir sig möglunarlaust undir kröfur fullorðna fólksins. Kröfur Dísu litlu
eru svo sem engar en höfundur sýnir á myndrænan hátt þrá hennar eftir
ástúð og viðurkenningu sem hvorugt er falt hjá foreldrunum. Hún ræður
engu um eigið líf. Hún er aðeins leiksoppur örlaganna eða öllu heldur for-
eldra sinna sem aftur eru leiksoppar þess lífstíls sem þjóðfélagið viður-
kennir.
Tveimur árum á eftir Lyklabarni sendi Andrés frá sér bókina Polli er
ekkert blávatn og varð það einnig verðlaunabók. Fræðsluráð Reykjavíkur
valdi hana sem bestu íslensku barnabókina 1981. Söguhetjan, Polli, sem er
319