Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Síða 65

Lyklabörn og tóff týpur
með ólíkindum hvernig Aggi lendir í handjárnum með Ragnhildi kærustu
sinni. Samband þeirra skötuhjúa er lausara í böndum og veigaminna í sögu
Agga heldur en samband Evu og Ella er í hans sögu. Það hefur þó sitt að
segja til eflingar sjálfstraustsins og kemur eðlilega og frjálslega fyrir sjónir.
Bara stælar er sálfræðilega séð rýrara verk en þríleikurinn um Elías en í
þeirri bók sýnir höfundurinn samt sem áður góða frásagnartækni og hug-
myndaflug þar sem sköpunarsagan er höfð sem fyrirmynd.
'Vanmetnar hvunndagshetjur
Hvort sem Andrés fjallar um börn eða unglinga virðist mér kjarni sagna
hans sá sami: Hann er að sýna bæði börnum og unglingum fram á að þau
geti ekki treyst á annað frekar hér í heimi en sig sjálf. Markmið hans virðist
vera að byggja upp sjálfsvirðingu og heilbrigt sjálfsmat krakka; sýna þeim
hve æðisleg þau eru, klár, skynsöm, dugleg og fær um að spjara sig; það sem
dugir er „að vera góður með sig“ og bjóða erfiðleikunum birginn. Bækur
Andrésar virðast fordómalausar þó að hann deili óneitanlega á virðingar-
leysi fullorðinna gagnvart börnum. Hann deilir á fullorðna, fyrst og fremst
foreldra fyrir að hjálpa ekki börnum að yfirstíga þá hindrun sem feimni,
reynsluleysi og ýmsar aðstæður setja þeim í samskiptum við samfélagið og
fullorðinsheiminn. Um leið hvetur hann krakka til að leggja sjálf til atlögu
við þessa hindrun. — Þau verða sjálf að yfirstíga feimnismúrinn eins og Elías
gerir og fyrr er vitnað til. Þá munu þau verða hólpin og tekin gild í sínu
samfélagi, samanber Jón Agnar. Börn eru hetjur sem oft á tíðum sýna meiri
réttsýni, skynsemi og þrautseigju í lífsbaráttunni en fullorðnir og hinir
fullorðnu eru ekki óskeikulir, síður en svo! Fullorðnir í bókum Andrésar
eiga það flestir sameiginlegt að hlaupa allt of hratt í kapphlaupinu um
lífsgæðin og tímann. Þeir eiga það líka sameiginlegt að vanmeta börn,
gleyma að taka tillit til þeirra og jafnvel gleyma að þau eru vitibornar verur.
Fullorðnir eru heldur ekki alltaf samkvæmir sjálfum sér, það hafa börn hins
vegar fram yfir þá. — Þau eru heil og þeim er hægt að treysta.
Andrés leggur áherslu á góð mannleg samskipti hvort heldur er vinátta,
ástarsamband, samband foreldra og barna eða dagleg umgengni við félaga
og nágranna. Mannleg samskipti eru mikilvægust af öllu og ráða því raunar
hvernig manninum farnast, ekki síst börnum og unglingum sem eiga sjálfs-
kennd sína undir því að vera tekin gild í því samfélagi sem þau lifa í. Því eins
og Bjössi segir í bókinni Það var skrnepa: „Það er ekkert eins leiðinlegt og
þurfa að vera einn.“
Það var skræpa er lítil bók á léttu máli sem ekki hefur verið fjallað hér um
sérstaklega. Ekki verður samt skilið svo við barnabækur Andrésar að
327