Tímarit Máls og menningar - 01.09.1986, Blaðsíða 84

Tímarit Máls og menningar
unum, einungis það sem er fyndið er dregið fram en annað látið liggja milli
hluta.
Eins og áður er sagt er Elías ákaflega þroskaður drengur og það sést ekki
síst á málfari hans. Elías er sjálfur sögumaður en sumar lýsingar er erfitt að
heimfæra upp á barn á hans aldri. Dæmi: „Veðrið er svo gott, sólin var öll
að ná sér eftir veturinn og var ekki lengur föl og lasin, heldur hlý og hraust"
(Elías III, 17).
Helsti galli Elíasar er kannski sá að hann er hetja og verður ekki annað.
Hann er óraunverulegur drengur sem fæst við óraunverulega erfiðleika.
Vandamálin sem upp koma eru afmarkaðar tímabundnar flækjur sóttar í
heim fullorðna fólksins, — en bara magnaðar upp og ýktar handa Elíasi að
leysa þær; það sem veldur venjulegu fólki erfiðleikum eins og t. d. að
flytjast til annars lands er Elíasi ofur auðvelt. Algengt er að börn í nýju landi
einangrist vegna tungumálaörðugleika, en Jón bíður úti í skógi þegar Elíasi
dettur í fyrsta skipti í hug að fara út og þeir taka þegar í stað upp hressilegar
samræður rétt eins og eitt alheimsmál gilti.
Elías er langt frá því að vera meðalbarn. Vandamál eru einungis tæki til að
sanna hetjuskap hans, hjá honum sjálfum verða engin vandamál til.
Stíll
Eru þá bækurnar um Elías gallagripir? Hvaða hlutverk skyldi höfundur ætla
þeim? Eg hygg að það hafi fyrst og fremst verið afþreying og skemmtun
fyrir börn og unglinga. Stíll bókanna er aðalsmerki þeirra og er hann í
samræmi við hlutverkið einstaklega fyndinn. Hann mótast af bröndurum,
fyndnum tilsvörum og atvikalýsingum. Það er hægt að hlæja upphátt á svo
til hverri blaðsíðu sem er óneitanlega góður eiginleiki bókar, og hefur sjálf-
stætt gildi. Auður hefur næmt auga fyrir spaugilegum hliðum tilverunnar og
á létt með að koma því til skila í sögu.
Lesendur sögunnar hlæja að fólki með Elíasi. Allt er séð út frá sjónar-
horni hans sem sögumanns og eftir þeim lýsingum sem Elías gefur geta
persónurnar ekki orðið annað en hlægilegar. Stílbrögðin sem Auður notar
eru þó nokkuð á einn veg. Ykjur einkenna allar sögurnar. Um það má taka
dæmi af Möggu móðu þegar hún gerði ráðstafanir, áður en þau Elías fluttust
búferlum til Kanada, til að koma í veg fyrir að kuldar yrðu þeim að fjörtjóni
þar. Fyrir utan „þjóðlegt smáræði“ s. s. ullarnærboli og lopapeysur, vildi
hún að þau tækju með sér nokkrar gærur í sauðalitunum, auk þess einn
hreindýrsfeld og eina hrosshúð.
Ýkjur af öðru tagi: „Þau horfðu út um gluggann, drukku fjörutíu bolla af
kaffi og litu aftur á klukkuna" (Elías II, 101).
346