Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Side 29

Bara fáein
dráitum hvað hann væri að gera. En það virðist ekki hvarfla að Astráði. Halldór
þýðir til dæmis „What hit you?“ með „Hvað hitti yður?“. Astráður segir þá
þýðingu vera „ankannalega; ,hæfði‘ hefði verið vænlegri kostur" (Skírnir ’84,
bls. 32). (Hvað hæfði yður? [?]) Og Astráður lætur sér ekki nægja að segja þessa
þýðingu vera ankannalega, heldur bætir því við að hún sé dæmi um „svika-
tengsl“ sem stafi af „skilningsleysi á orðalagi frumtexta" (32). Og þannig
afgreiðir hann eitt dæmi af öðru með orðum einsog: „Iðulega sýnir hann af sér
handvömm" (44), „Þessi málsgrein er ,hrátt‘ þýdd og verður fádæma kauðsk"
(48), „Þýðing Halldórs er . . . oft framandleg á óviðeigandi hátt“ (51), „Ekki get
ég farið dult með að ég álít að Halldóri mistakist æ ofan í æ að þýða viðbrögð
persóna sem birtast í töluðu máli“ (58). (Hier irrt sich Goethe, segja þjóðverjar
þegar þeir ætla að vera fyndnir.) Einna skemmtilegastur verður þó Astráður
þegar hann á einum stað lætur svo lítið að hrósa Halldóri fyrir orðalag: „er
líklega skynsamlegt hjá Halldóri að þýða . . .“ (49-50); og meinar þá Ástráður
trúlega að jafnvel hann hefði ekki getað gert betur sjálfur.
Ekki er gott að sjá í krafti hvaða verðleika Ástráður telur sig þess umkominn
að kveða upp alla salómonsdómana. Varla getur það verið vegna eigin hæfileika
til að tjá sig í rituðu máli, því að maður sem skrifar setningar einsog: „Einnig er
vöntun á gaumgæfni þýðanda um afstöðu hugsanlegs lesanda til textans. . .“
(60) getur varla talið sig til þess kjörinn að leiðbeina Laxness um su'l. Enda er
ástæðan greinilega önnur, og hana má lesa útúr flestum skrifum Ástráðs: Það er
í krafti fræðimennsku, lærdóms og nákvæmni sem hann er útvalinn til að taka
hvern sem er, háan jafnt sem lágan, á kné sér. Nú eru nákvæmni og varúð
dyggðir sem engin ástæða er til að gera lítið úr í fari fræðimanns, síst af öllu í
textafræðum, þótt hinir allra aðgætnustu geti stundum orðið helsti bragðdaufir
aflestrar. En aðal hætta þeirra sem allstaðar tala sem útvaldir fulltrúar vand-
virkni og vísindalegrar nákvæmni er sú að minnsta yfirsjón þeirra sjálfra getur
orðið þeim svo skeinuhætt. Þetta er einsog með þá pólitíkusa sem alltaf eru að
býsnast útaf siðferði og heiðarleik; ef á þá sjálfa sannast gúmmítékki eða
umferðarlagabrot eru þeir orðnir að athlægi fyrir lífstíð.
Ástráður er fullur vandlætingar yfir þeirri aðferð Halldórs að setja eyðu eða
þrípúnkt í stað blótsyrða í frumtextanum. Má reyndar ætla að sú uppgötvun
hefði valdið mörgum heilabrotum, enda mjög ólíkt Halldóri að vera pempíu-
legur í orðavali. En bókmenntafræðingurinn afgreiðir þetta blákalt og umsvifa-
laust sem hæpinn stíl þýðandans, og bætir við: „Þykir mér þetta vægast sagt
vafasöm aðferð“ (57).
I 159. árgangi Skírnis, 1985, fer Sigfús Daðason nokkrum orðum um grein
Ástráðs. Þar hrekur hann ýmsar af fullyrðingum hins síðarnefnda á hófstilltan
og kurteislegan hátt; en þegar að þessu síðasttalda atriði kemur bendir hann
einfaldlega á að í þeirra tíma útgáfum bókarinnar A Farewell to Arms hafi
blótsyrðum alltaf verið sleppt; hinn upprunalegi texti sem Ástráður miðar við
hafi ekki verið gefinn út fyrren löngu síðar.
TMM II
17