Tímarit Máls og menningar - 01.12.1990, Síða 68

höfðingi sinna frænda og elstur. Hann hafði
þá riðið eitt sumar til þings, en nú ætlaði
hann annað.“ Þegar Jámgrímur kallar til
feigðar í draumi Flosa á Ljótur þriðju þing-
för fyrir hendi. Spáin um Ljót minnir á
vamaðarorð Njáls þegar hann ræður Gunn-
ari á Hlíðarenda að hlíta sætt og dveljast
utanlands um þriggja vetra skeið. ,>Iunm
koma út með mannvirðingu mikilli og
verða maður gamall, og mun enginn maður
hér þá á sporði þér standa. En ef þú ferð eigi
utan og rýfur sætt þína, þá muntu drepinn
vera hér á landi, og er það illt að vita þeim
er vinir þínir em.“ (181). Harmsaga er yfir-
leitt ekki sprottin af því einu saman að
dauða góðs manns ber að höndum langt um
aldur fram, heldur stafar hún jafnan af gá-
leysi: hvorki garpurinn sjálfur né vinir hans
gættu þess að vemda hann frá feigð, enda
má segja að dómur noma sé yfirleitt skil-
orðsbundinn fremur en afdráttarlaus.
Dularfullur spádómur um ævilok Ljóts er
annars eðlis en feigðarboði Eyjólfs. Þegar
Flosi svipast um eftir góðum verjanda á
alþingi minnir Hofverjinn Bjarni Brodd-
Helgason á þann háska sem slíkum manni
er búinn: „En segja mun eg þér að það
verður þess manns bani er vöm færir fram
fyrir brennumálið.“ Hann ræður Flosa að
múta Eyjólfi Bölverkssyni til að takast sak-
vöm á hendur, og svo fer að þeir gefa Eyj-
ólfi verðmætan gullhring „til vináttu og
liðveislu,'1 og þetta vænlega gull er dregið
á hönd honum. Snorri goði verður var við
gullið og gmnar að hér búi feigð að baki:
„Og skyldi þessi hringr eigi verða þér að
höfuðbana.“
Með harðvítugri málsvöm vinnur Eyj-
ólfur til höfuðbana síns. í rauninni minna
orð Járngríms á hlutverk Eyjólfs á þingi:
„Fyrst skal eg ryðja kviðu, en þá dóma, en
þá vígvöll fyrir vegöndum.“ Hitt skiptir þó
ekki síður máli fyrir mynstur Njálu að höf-
undi hennar tekst af stakri snilld að finna
tveim fégjömum og slægvitrum lögmönn-
um maklega staði í málaferli eftir Njáls-
brennu. Mörður Valgarðsson verður
sækjandi Flosa, og er honum því teflt gegn
verjandanum Eyjólfí; með slíku móti lenda
þessi siðrænu skyldmenni hvort á móti
öðm. Föðurnafn Eyjólfs er Óðinsheiti og
merkti „þann sem veldur bölvi, illvirkja,“
en afi hans og nafni, Eyjólfur hinn grái ber
sama viðurnefni og Valgarður faðirMarðar.
Grályndi hefur löngum gengið í ættir og
setur raunar mikinn svip á athafnir þeirra
Eyjólfs og Marðar á þingi, en þaðan á hvor-
ugur þeirra afturkvæmt. Kári vegur Eyjólf,
enda hafði Jámgrímur kallað á lögvitring í
draumi Flosa, og hitt kemur engum á óvart
að Mörður Valgarðsson hverfur hljóðalaust
úr sögu eftir að brennumálum á alþingi
lýkur í upplausn og óreiðu.
Fjórðungar og fornir höfðingjar
Höfðingjamir fjórir í landvættasögu Snorra
em eins konar fulltrúar fyrir fjórðungana,
rétt eins og Ari lætur sér sóma í íslend-
ingabók að nefna með nöfnum fimm land-
námsmenn, einn úr hverjum fjórðungi, auk
fmmbyggjans Ingólfs Amarsonar: þau
Hrollaug Rögnvaldsson (forföður Síðu-
manna), Ketilbjörn Ketilsson (forföður
Mosfellinga), Auði Ketilsdóttur flatnefs
(formóður Breiðfirðinga) og Helga hinn
magra Eyvindarson (forföður Eyfirðinga).
I Landnámu er skrá yfir átján mestu höfð-
ingja landsins um 930 („Þá er landið hafði
sex tigu vetra byggt verið“), og er þeim
skipað eftir íjórðungum. Nú er fróðlegt að
bera höfðingjatal þetta saman við (a) skrá
66
TMM 1990:4