Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Blaðsíða 67

Flygt ei bort, du hvide Hind!
Du Herlige, som jeg har jaget efter!
Du, som min Længsel og min Attraa vakte,
Naar gjennem L0vet hen saa let du sprang.
I Badet ned jeg styrter mig til dig!
Mit Hjertes hede Gl0d du skal fomemme!
Du er min Dronning! Jeg er Skovens Konge,
Den Kronede blandt Dyrene paa Jorden!
Díana brá hendi niður í vatnið og jós því
framan í hann og lagði á hann að hann
breyttist í dýr með þessum orðum: „Bliv til
et Dyr! Bliv, hvad du alt er vorden!“
Um leið tóku hjartarhom að vaxa upp úr
enni Aktæons. Þau sprengdu í sundur sveig
úr rósum sem Venus hafði krýnt hann með
svo að hann féll til jarðar. Eitt andartak stóð
hann hreyfmgarlaus með útbreidda arma,
en þaut síðan eftir stignum í löngum stökk-
um og stefndi inn í kjarrið. Þá kvað hom
Díönu við á ný, hundunum var sleppt laus-
um og þeir þutu gjammandi á eftir Aktæon.
Skömmu síðar bámst tryllingsóp úr kjarr-
inu.
Hér víkur Paludan-Múller frá goðsögn-
inni. Það em hundar Díönu og fylgdar-
meyja hennar sem elta Aktæon og rífa hann
í sundur, en í goðsögninni voru það hans
eigin hundar.
Aktæon hjá Jónasi
Ódagsett bréf frá Jónasi Hallgrímssyni til
Konráðs Gíslasonar veturinn 1843-1844
hefst á kvæði á dönsku. Það er einungis þrjú
erindi og tvö þau síðari gerð úr sama goð-
sögulega efniviði og með sömu frávikum
og Paludan-Múller gerði í ljóðaleiknum
Venus sem hér hefir verið dvalið við.
Tvö síðustu erindin í bréfinu em á þessa
leið:
Og nu —jeg ved hverken ud eller ind —
jeg styrter igennem skoven,
og spger min hvide, min dejlige hind,
mens stjernene blinke foroven.
O guder! Sá skuer jeg skovens m0
i s0en bag skyggende lunde.
Hallo! Det er ude — ak, jeg má d0!
Nu jage mig nymfernes hunde.
Augljóst er að Jónas hefir fengið efnisatriði
kvæðisins frá Paludan-Múller. Veiðimað-
urinn hjá báðum er sviptur ráði og rænu
þegar hann þýtur gegnum skóginn í leit að
hinni hvítu hind og sér hana í vatninu að
baki skuggsælla skógarlunda og lokaatriðið
er það sama: Allt er tapað, hann hlýtur að
deyja, veiðihundamir veita honum eftirför.
Jónas notar gjaman sömu orð og Palud-
an-Múller, t.a.m. sögnina að styrte. Díana
er „min hvide . . . hind“, hún er kölluð
„Jagtens M0“ hjá Paludan-Múller, og í end-
anlegri gerð kvæðisins breytir Jónas „skov-
ens m0“ í ,jagtens m0“. Hjá Paludan-
Múller kýs Díana að baða sig í lindinni
undir skugga eikur, en hjá Jónasi kemur
veiðimaðurinn auga á hana „i S0en bag
skyggende lunde“, sem Jónas breytir í end-
anlegri gerð í „dunkle lunde“.
Um það bil ári síðar en Jónas skrifaði
Konráði bréfið sem kvæðið var í, hreinrit-
aði hann það og gaf því heitið Efter ass-
embléen sem merkir eftir samkvæmið eða
dansleikinn. Af kvæðinu má berlega ráða
að samkvæmið sem getið er um í bréfinu
hafi valdið honum sámm vonbrigðum.
Hvað þeim olli er ekki unnt að gera sér
fullljóst. Um veturinn varð einnig annar
atburður í lífl Jónasar sem endurómar í
kvæðinu. Hann fór á dýraveiðar ásamt fleir-
um með byssur og hunda, „og náðum þrem-
ur dýmm og tveim hérum“, segir hann í
TMM 1992:3
65