Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Page 111

snuðaðu mig ekki um óskimar
veittu mér ástríður
láttu mig elska hata
og anda að mér holdi þínu, anda
I öðru eftirminnilegu ljóði, „Heimferð", sýnir
Anton Helgi í furðu hversdagslegum myndum
angistina sem við berum með okkur í fartesk-
inu:
Eg veit að íramrásin verður ekki stöðvuð.
Ég veit að við eigum bókað í framtíðinni.
Raunsæið var aldrei mín sterka hlið.
Ekki bíður feijan.
Ekki hægjum við á bflnum og snúum til baka.
Þetta veit ég allt.
En ég gleymdi að læsa bakdyramegin
get ekki munað hvort ég slökkti á ofninum
minnist þess ekki að hafa skrúfað fyrir kranann
og við hefðum átt, við hefðum átt að negla fyrir
glugga.
Mörg ljóðin styðja hugmyndina um afneitun
höfundar á skáldskap sínum. í ljóðinu „aðalblá-
ber“ yrkir hann írónískt um það að láta aðalblá-
ber tákna eitthvað annað en sjálf sig vegna þess
að móðir hans tíndi („las“ ekki) aðalbláber fyrir
vestan á haustin:
En dugar aðalbláber sem líking
í sambandi okkar mæðgina?
Var ég aðalbláberið hennar?
Einskonar Tómas
En það er í fyrsta kafla bókarinnar sem þessi
afneitunarljóð þjappa sér saman. Þetta er heil-
legasti kaflinn og kallast líka á við lokaljóðið. í
þessum ljóðum býr Anton Helgi til persónu sem
er nýstárleg og spennandi í íslenskri ljóðagerð,
þó að hún minni óviðráðanlega á Tómas Jóns-
son, hetju Guðbergs Bergssonar í samnefndri
metsölubók. Þetta er ógeðfelld persóna, hold-
gervingur sjúklegrar vanmetakenndar. Andlits-
laus og nafnlaus maður sem aldrei er til
óþæginda, sá sem enginn tekur eftir nema til að
pína hann og hrekkja, sá sem afgreiðslufólk í
búðum ræðst á þegar hann ætlar bara að skoða
og neyðir til að kaupa vörur sem hann vantar
ekki; sá sem aldrei fær mynd af sér í tímaritum,
og þó myndast hann „betur en beiskjan". Ljóðið
„Höfðingjadjarfur" lýsir því hvernig slíkt mátt-
laust lítilmenni nær sér niðri á kvölurum sínum:
Hann deyr til óþæginda og getur þá gert það sem
hann vill:
Hvergi verður mér meinaður aðgangur. Ósýni-
legur
hvísla ég formælingum í eyru dyravarðanna,
tylli mér
við frátekna borðið, fer án þess að hugsa um
reikninginn.
(...)
Dauðinn verður mér ágætis tilbreyting. Dagamir
langir og nóg að gera við kuldahláturinn. Óvíst
hvort ég nenni að svara ítrekunum gjaldheimt-
unnar
óvíst hvort ég fylli í skattskýrsluna.
Nei, ég mun aldrei ffarnar yrkja ljóð.
Mér líður ekki einsog.
Nú reyni ég að einbeita
mér að lestrinum, nei, ég les ekki meir.
Strax á næstu blaðsíðu er ljóðið „Poste restante“
sem endar svona:
Verst
hvað ég er mikið skáld. Verst hvað ég
skammast mín fyrir orðin. Verst hvað
ég óttast lágkúmna sem gæti vakið
grunsemdir um að mér sé alvara.
„Digito monstrari...“ útfærir betur mynd hans
og gefur í skyn með tilvísun til þjóðsögunnar
um Gilitrutt („Húsfreyja veit ei hvað ég heiti. /
Hæ, hæ og hó“) að nafnleysið geti verið styrkur:
Húsfreyja náði valdi á Gilitrutt um leið og hún
nefndi nafn hennar, þangað til var húsfreyja á
valdi Gilitruttar. „Fjárglæfradreyminn játar" að
hann lifi um efni fram, trúi á blekkingar neyslu-
þjóðfélagsins um að hann geti eytt eins og hann
vilji í dag, því á morgun gerist kraftaverkið, þá
streymi peningamir að eins og skíturinn sem
TMM 1992:3
109