Dagrenning - 01.10.1947, Blaðsíða 9

íg46, sé fjárhagsviðhorfið orðið gerbreytt. í
árslokin 1946 eru aðeins eftir af allri hinni
miklu inneign frá 1945, fæpar 32 miljjónir
króna. Síðar hefir Landsbankinn upplýst að
sú upphæð sé nú löngu búin og vantar nú
tugi milljóna til þess að hægt sé að standa
við þær skuldbindingar, sem bankarnir hafa
orðið að takast á hendur.
Þannig hefir hinn mikli auður íslenzku
þjóðarinnar horfið á aðeins lmlfu öðru ári
frá því er hann náði hámarki sínu.
Samfara þessari óhófseyðslu, sem síðar
mun vikið betur að, hefir svo bættzt árferði,
sem er svo einstakt og dæmalaust hér á suð-
ur og suðvesturhluta landsins — þ. e. þeim
slóðum, þar sem öllum úrslitaráðum þjóðar-
innar. er ráðið — að leita þarf langt aftur í
aldir til þess að finna jafn alhliða óáran, er
stafar jöfnum höndum af pólitískum van-
þroska þjóðarinnar og náttúruvöldum.
Eftir að Hekla hafði lítt bært á sér í 100
ár tók hún að gjósa ógurlega á s. 1. vori og
hefir haldið óslitið áÞam dag og nótt síðan.
Af gosi hennar hafa sveitirnar unrhverfis
hlotið miklar búsifjar og er þó e. t. v. það
versta þar ennþá eftir, ef heyin, sem náðzt
hafa, reynast eitruð, þegar farið verður að
gefa þau í vetur. Árið í ár hefir reynzt mesta
óþurka sumar, sem komið hefir í manna
minnum á suður og suðvesturlandi. Fjöldi
bænda verður því að drepa niður búpening
sinn og sumsstaðar liggur við auðn af þess-
um orsökum. Ilinar skæðu fjárpestir herja
jafnt og þétt bústofn bændanna og á þessu
liausti er fé drepið niður í heilum sýslum af
þeim orsökum. Ekki verður útlitið bjartara
ef litið er til sjávarsíðunnar. Síldaraflinn
brást nú hið þriðja sumar í röð, og þegar
tekið er tillit til hins gífurlega síldveiði-
flota, sem veiðar stundaði í sumar, hefir
síldaraflinn Jíklega aldrei í sögu þjóðarinnar
verið minni en í ár. Svipað er að segja um
þorskaflann, hann hefir brugðizt verulega, en
auk þess eru aðalvandræðin við þorskveið-
arnar þau, að hinn gífurlegi framleiðslukostn-
aður á sjávarafurðum — og raunar á öllum
afurðum landsmanna — gerir fiskinn með öllu
ósel/anlegan í samkeppm' við aðrar þjóðir.
Þetta ár hefir tekizt að losna við mestan
liluta hans eingöngu með því að gefa með
honum af andvirði síldarlýsisins, en síldar-
lýsi er eftirsótt vara í undirbúningi stórveld-
anna undir næsta ófrið.
Hér við má bæta því, að íslendingar, sem
varla þurftu að skammta neinar vörur á
sh rjaldarárununi, hafa nú orðið að taka upp
stranga skömmtun nreð því nær allar nauð-
synjar og takmarka mjög annan innflutn-
ing. Er það e. t. v. gleggsta dæmið um hinar
gerbrevttu aðstæður þjóðarinnar í fjármál-
um.
Þannig er þá nú komið liögum hinn-
ar íslenzku þjóðar, sem fyrir tveim ár-
um átti sem skuldlausa eign inni hjá öðrum
þjóðum nær'óoo milljónir króna og lifði í
slíkum vellystingum og allsnægtum, að aldrei
hafði annað eins þekkst áður í sögu hennar.
III.
Það er merkilegt að veita því athygli hve
nákvæmlega hin fjárhagslega velmegun fylgir
styrjöldinni. í aprílmánuði 1939 var mvnduð
hér á landi ríkisstjóm þriggja flokka — Sjálf-
stæðis-, Framsóknar- og Alþýðuflokks — til
þess að reyna að forða þjóðinni frá
algerðu gjaldþroti vegna skulda erlendis og
margskonar annarra fjárhagslegra örðugleika
og misræmis á 'sviði íslenzks atvinnulífs. Sú
ríkisstjórn gerði nokkrar skvnsamlegar ráð-
stafanir, sem að vísu komu ekki að miklu
gagni vegna þess, að þá um haustið braust
styrjöldin út. Skipti þá svo um fyrir íslandi,
sérstaklega þó eftir að herlið Breta og Banda-
ríkjanna kom hingað til lands, og tók að
koma sér hér fyrir, að rikisskuldir allar greidd-
ust fljótlega og atvinnuleysi hvarf með öllu
DAGRENN I NG 7