Dagrenning - 01.04.1954, Blaðsíða 19

maðurinn og að geta selt honum smíði
sína fyrir mat, heldur þarf hann helzt
að geta smíðað eins vel eða betur en
aðrir smiðir, þegar smiðum fjölgar á
sama stað. En þessi máttur einstaklings-
ins gegn öðrum einstaklingum hefur í
raun og veru aldrei verið til og er ekki
til. Ekki geta allir smiðir verið beztu
smiðirnir, og geta hvers og eins til þess
að fá aðra alltaf til að láta að vilja sín-
um, er mjög takmörkuð og bregzt helzt
þegar mikið liggur við. Smiðurinn get-
ur fengið bóndann til að selja sér mat
þegar vel árar, en varla í hallæri eða
liungursneyð. Það fór því svo, þegar
frá leið, að þessi nýja fæðuöflunarað-
ferð jók ekki mátt mannfélagsins gegn
því umhverfi, sem það þurfti að sækja
mat sinn til, heldur dró frekar úr hon-
um.
„En þetta getur ekki verið rétt“, hlýt-
ur að verða sagt. „Fór mönnunum ekki
fyrst að fjölga að ráði eftir að akurvrkja
hófst?“ Og varð fjölgunin ekki enn þá
hraðstígari eftir að verkaskipting kom
til sögu? Og hvernig á að samrýma það
vanmætti?“ — Já, svo er nú það. En
sannleikurinn mun vera sá, að þessi
mikla fjölgun hefði aldrei getað orðið,
ef ekki hefði komið ný tækni til: Geymsla
kornsins. Og ekki aðeins geymsla korns-
ins heldur söfnun fyminga í góðum ár-
um til harðæra. Þessi söfnun fyrninga
var alveg nýtt fyrirbrigði, sprottið af
vanmætti mannanna um sjálfa fæðuöfl-
unina, og með henni tókst að sigrast á
vanmættinu. Og svo þegar verkaskipt-
ingin hófst, kom önnur tækni til sögu,
til viðbótar við fyrningarnar, jafnnauð-
synleg þeim samfélögum, sem urðu til
upp úr henni, og það var föst stjórn
samfélagsins. Ef stjórnirnar hefðu ekki
knúið bændurna til að framleiða eins
mikið korn og þeir gátu, og séð um, að
þeir seldu hinum, jafnframt því, að
tryggja fyrningasöfnunina, hefði allt
einnig farið á ringulreið og fæðuöflun-
arvanmátturinn komið í veg fyrir alla
fólksfjölgun. Fymingar og stjórn er
hvorttveggja tækni, sem hefur reynzt
fullkomin nauðsyn í sambandi við ak-
uryrkju og verkaskiptingu, og er hvort-
tveggja sprottið upp af vanmætti mann-
anna gegn sjálfu fæðuöflunarumhverf-
inu, gróðurmætti moldarinnar og öðrum
náttúruöflum, sem á hann gátu haft á-
hrif — svo og öðrum mönnum. Hvort-
tveggja er nauðsyn, lífsnauðsyn, athafn-
ir út af fyrir sig, sem valda sérstökum
þróunarstraumum.
En þó að þessi tvöfalda tækni hafi
nokkurn veginn getað fleytt okkur hing-
að til, þá hefur hún þó alltaf brugðizt
við og vjð í hörðum árum eða þáttbýl-
um löndum eins og Kína og Indlandi,
og nú er mannfólkið orðið svo margt, að
talið er að mikill hluti þess fái ekki nóga
fæðu, auk þess, að milljónir manna
devja úr sulti árlega, einhvers staðar á
jörðinni, og aðrar milljónir fara á von-
arvöl vegna uppskerubrests og allskonar
öngþveitis í sambandi við verzlun og
vöruskipti og margt fleira.
En „fátt er svo með öllu illt að ekki
boði nokkuð gott“. Ef við gætum hugs-
að okkur almáttuga veru, myndi hún
standa í stað, „frá eilífð til eilífðar“, því
auðvitað hlyti almættið einnig að ná
til ódauðleikans. Ef hún hefði eitthvað
í átt við það, sem við köllum löngun
eða langanir, myndi hún svala þeim þeg-
ar í stað og enga löngun hafa til neinna
breytinga. Mennirnir lifðu aðallega á
veiðum, mestan hluta aldurs síns hér á
jörðinni. Þeir áttu tiltölulega auðvelt
með að svala löngunum sínum, voru
DAGRENN I NG 17