Dagrenning - 01.04.1954, Blaðsíða 20

máttugir gegn umhverfi sínu og þróuð-
ust mjög hægt. En eftir að mátturinn
gegn fæðuöflunarumhverfinu minnkaði,
fyrst með kornyrkju og síðar með verka-
skiptingu, hefur þróunin gengið mjög
hratt. Ég segi ekki, að þessi þróun sé
æskileg eða góð. Að mörgu leyti er hún
ill og bölvuð. En það er sýnilegt, að
fjölmennt mannkyn hefði ekki getað lif-
að af veiðum eingöngu eða mestmegnis,
svo að eitthvað annað þurfti að korna
til. Og nú höfum við þó á þennan hátt
áunnið okkur tvennt: Svo rnikla þekk-
ingu að ástæða er til að vona, að fæðu-
öflunartæknin gæti komizt á nýtt og
nógu gott stig, og hitt annað, að við er-
um farnir að vinna markvisst og skipu-
lega að þekkingarleit vegna þekking-
arinnar sjálfrar, hvort sem nokkur lík-
indi eru til að við höfum gagn af því
eða ekki. Þar á ég við hina marglofuðu
— og löstuðu — vísindamennsku. En
hún ætti að geta komið í veg fyrir fulla
stöðnun í þróuninni, þó að mönnunum
fengi að líða bærilega nokkur hundruð
eða þúsund ár. Annars verð ég að segja
það, að ég sé enga nauðsyn á því, jafnvel
ekki kost, að þróunin, yfirleitt, gangi
hratt. Samkvæmt ríkjandi skoðunum á
sólin að geta vermt okkur nægilega í
nokkur þúsund milljónir ára enn þá, og
þá ættum við að hafa tímann fyrir okkur.
II.
Þegar mikil nýjung ryður sér til rúms
í þróuninni, fer hún aldrei ein saman,
heldur veldur öðrurn nýjungum og
breyttum þróunarstraumum. Svo fór um
akuryrkjuna. Henni fylgdi meðal ann-
ars tvennt: Söfnun og vinna. Og svo fór
einnig um verkaskiptinguna, henni
fylgdi stjórn og kröfur til annarra
manna auk margs annars, sem ég sleppi
hér að geta um.
Þegar akuryrkjan hafði verið stund-
uð alllangan tíma, kom það í ljós, að
töluverð fyrirhöfn var henni samfara.
Það þurfti að „brjóta“ landið, hreinsa
annan gróður af því. Og það þurfti að
halda akrinum hreinum fyrir illgresi.
Svo þurfti að slá kornið, þurrka það,
þreskja og geyma. Geymslan þarfnaðist
góðra geymslna, þar sem kornið þurfti
að geymast árlangt, og töluverð vinna
var við að koma geymslunum upp og
halda þeim við. Og það þurfti að girða
akrana, svo að villidýr bitu þá ekki og
træðu, eða þá að þeirra þurfti að gæta
vel, og allt þetta kostaði vinnu. Við bætt-
ist, að ekki var hægt að nota sama ak-
urinn nema nokkur ár í röð, þá var frjó-
kraftur moldarinnar þrotinn. Þá þurfti
að flytja sig og „brjóta“ jörð og byggja
geymslu á nýjan leik. Árangur varð sá,
að vinnan varð til. Áður liöfðu rnenn
lifað á veiðum og berja- og ávaxtatínslu.
Hvorttvegja nálgast það, sem menn nú á
dögum gera sér til dægrastyttingar. Það
er gaman að leita þegar menn eiga von
á að finna. Og enn þá meira gaman er
að finna. Það er gaman að finna góða
berjalaut, oft hverja af annarri. Og það
er gaman og æsandi að leita veiðidýra,
finna þau og fást við þau. Og þetta stæl-
ir athvglina, skerpir sjón og heyrn og
ályktunargáfu. Hér er grasið bælt, hér
hefur skepna verið á ferð. En hvaða
skepna? Leitandinn rannsakar staðinn
vandlega. Liggur ekki slóð frá honum?
Ef engin slóð finnst, gæti bælingin verið
eftir fugla. En hitt gæti líka skeð, að
slóðin væri horfin, og þá er að geta
sér til, hvert sé líklegast að slóðin liggi,
og leita í þá átt að einhverjum merkj-
um um dýrið, sem bælt hefur grasið.
18 DAGRENNING