Dagblaðið Vísir - DV - 24.04.2009, Blaðsíða 22

föstudagur 24. apríl 200922 Fréttir
Gaddakylfan 2009
Mannlíf og Hið íslenska glæpafélag óska eftir smásögum til þátttöku í
glæpasögusamkeppnina Gaddakylfuna 2009. Höfundar hafa að mestu
frjálsar hendur svo lengi sem þeir fást við glæpi af einhverju tagi
og halda sig innan 2.500 orða lengdarmarka. Tekið er á móti
sögum á netfanginu gaddakylfan@birtingur.is til
klukkan 23.59 mmtudaginn 31. apríl. Þriggja
manna dómnefnd skipuð fulltrúum
Mannlífs og Hins íslenska
glæpafélags velur þær
bestu úr.
Höfundur
sigursögunnar fær
100.000 króna verðlaun og
vegleg verðlaun eru fyrir annað og
þriðja sæti. Birtíngur áskilur sér rétt til að birta
þær sögur sem berast í bók sem fylgir næsta tölublaði
Mannlífs. Úrslit verða kunngjörð í tengslum við ráðstefnu
Skandinaviska Kriminalsallskapet hér á landi í lok maí.
100.000 króna verðlaun
„Ljóti andarunginn“
Susan Boyle kom sá og sigraði í einum þætti Britain’s Got Talent og virtist sem mesta furðu vekti að kona
sem ekki féll að staðlaðri hugmynd almennings um fegurð byggi yfir hæfileikum. Sú skoðun er algeng að
velgengni og fegurð gangi hönd í hönd og annað þrífist ekki án hins.
Ekki er langt síðan Susan Boyle frá
Blackburn í Skotlandi var nánast
óþekkt nema á sínum heimaslóð-
um þar sem hún var af mörgum álit-
in skrítin skrúfa. Susan, fjörutíu og
sjö ára, býr ein á æskuheimili sínu
ásamt ketti sínum, hefur aldrei ver-
ið við karlmann kennd og tjáði Sim-
on Cow­ell að hún hefði aldrei verið
kysst.
Nú er öldin önnur því eftir að hafa
komið fram í þættinum Britain’s Got
Talent hefur stjarna hennar risið víða
um lönd.
Aðdáunarandköfin, sem ekki enn
sér fyrir endann á, vegna frammi-
stöðu hennar frammi fyrir fjölda
áhorfenda og dómnefnd með Simon
Cow­ell í forsvari má túlka á þá vegu
að hæfileikar krefjist fegurðar.
Erfitt er að gera sér í hugarlund að
rithöfundurinn Oscar Wilde eyddi
laugardagskvöldum sínum í að fylgj-
ast með Britain’s Got Talent ef hann
væri á lífi í dag. Hann mun hafa tek-
ið fegurðarsamkeppni fram yfir hæfi-
leikakeppni og eftir honum er höfð
sú fleyga setning: „Betra er að vera
fallegur en góður, en það er betra að
vera góður en ljótur.“
„Ljóti andarunginn“
Það er erfitt að tjá sig um Susan Boyle
án þess að hnjóta um fjölda klisja á
borð við „fegurð er ekki í andliti fólg-
in“, „fegurð kemur að innan“ og þar
fram eftir götunum. Hvað sem því
líður má, í ljósi ummæla Wildes, velta
fyrir sér hvað honum hefði fundist
um hyllingu áhorfenda að loknum
söng Susan því henni hefur verið lýst
sem „úfnum engli“, „ljóta andarung-
anum“, og „Shrek“.
Þegar hún birtist á sviðinu hefði
mátt ætla að hún væri boðflenna í
veislu eða eins og einn sálfræðing-
ur komst að orði; eins og raunveru-
leg manneskja í brúðusýningu. Það
eru engar ýkjur að segja að viðbrögð
áhorfenda og dómara voru á svip-
uðum nótum. Af svipbrigðunum
að dæma mátti ætla að Susan hefði
villst; þetta væri hæfileikakeppni og
þar sem Susan telst ekki vera augna-
yndi samkvæmt kröfum nútímans
var engu líkara en hún ætti ekkert er-
indi í þáttinn.
Raunveruleiki eða leikur
Við fyrstu sýn mátti vissulega ætla að
um raunveruleika væri að ræða. Við-
brögð dómara voru á einn veg. Þeir
ranghvolfdu augunum og til að und-
irstrika undrun áhorfenda á að full-
orðin og ófríð kona teldi sig eiga er-
indi í þáttinn beindust tökuvélar að
fólki sem sýndi með látbragði sínu
að það deildi skoðunum með dóm-
urum.
Á hliðarlínunni voru Simmi og Jói
þeirra bresku og tóku þátt í leiknum.
Við nánari íhugun verður að teljast
ótrúlegt að dómurum, í það minnsta,
hafi verið fullkomlega ókunnugt um
það sem koma skyldi. Raunveru-
leikaþættir eru ekki mínar ær og kýr
en ég geri því skóna að Susan Boyle
hafi þurft að fara í áheyrnarprufu
áður en stóra stundin rann upp og
jafnvel enn frekari niðurskurð. En
hvað sem því líður hafði Öskubuska
breyst í prinsessu örfáum dögum
síðar og þegar nafn þessarar áður
óþekktu konu er gúglað koma upp
um 22.500.000 niðurstöður.
Breytt viðhorf til fegurðar?
Ætla mætti að skjótur frami hefði jafn-
vel breytt viðhorfum samfélagsins til
fegurðar, en Ellis Cashmore, höfund-
ur bókarinnar Celebrity/Culture, er
ekki þeirrar skoðunar. Ellis segir að
í fyrirmyndarveröld hefði frammi-
staða Susan Boyle ekki talist frétt-
næm því það eina sem skipt hefði
máli hefði verið rödd hennar.
„Í hvert skipti sem einhver horfir
á hana eru viðbrögðin „er það ekki
undravert að einhver sem lítur svona
út geti hljóma svona?““ sagði Ellis
Cashmore, en hann er prófessor í
menningu, fjölmiðlun og íþróttum
við Staffordshire-háskólann í Bret-
landi.
Að sögn Cashmores undirstrikar
sú furða sem við upplifum þá trú að
ekki sé eingöngu til staðar samsvör-
un á milli útlits og velgengni, heldur
að annað orsaki hitt. „Kvikmynda-
iðnaðurinn í Hollyw­ood reiknaði út,
upp úr 1940, að þú þarft ekki að vera
svo góður leikari ef þú lítur vel út,“
sagði Cashmore.
Undir hnífinn
Fegurðardýrkun er ekkert nýtt fyrir-
bæri, en undanfarna áratugi hefur
krafan um fegurð orðið meiri ekki
síst með tilliti til sjónvarps og kvik-
mynda og samfélagið að drukkna í
myndum af fallegu fólki. Skilaboðin
má túlka á þá vegu að frægð og frami
tengist fegurð órofa böndum og fólk
leggst undir hnífinn eða fyllir sig með
bótoxi, nema hvort tveggja sé.
En það sem telst fegurð á einum
stað er ekki eftirsóknarvert á öðrum
og sums staðar vill fólk fá brúnan
húðlit, en ekki annars staðar. Sums
staðar vekja ljóst hár og blá augu
öfund og annars staðar eru breiðar
mjaðmir og vænn afturendi talin til
fegurðarauka.
En kannski er ekki undarlegt
að fólk tengi gott útlit við frama því
tengslin eru þrátt fyrir allt byggð á
raunveruleikanum. Margar kannanir
renna stoðum undir þá skoðun að vel
útlítandi fólk fái betri meðferð en það
fólk sem á ekki því láni að fagna og
áhrifin eru hærri tekjur, meiri ham-
ingja og, eins undarlegt og það kann
að virðast, að viðkomandi er líklegri
til að verða sýknaður fyrir rétti.
Fyrstu áhrif
En þrátt fyrir þetta forskot hvílir á við-
komandi að sanna sig, og það getur
verið þyngri þrautin, að sögn Ingrid
Collins, sálfræðiráðgjafa við Lond-
on Medical Center, sem álítur að
forskot fallega fólksins megi rekja
til þróunarinnar. „Þetta er náttúru-
legt lögmál meðal dýra hvað varðar
val og útlit er fyrsta merkið um góð
gen,“ sagði Collins.
Judi James er sérfræðingur í lík-
amstjáningu og segir hún að í ver-
öldinni eins og hún er í dag sé fólk
metið samkvæmt líkamstjáningu á
einu augnabliki. „Það er hluti af hvöt
okkar til lífsafkomu og hefur alltaf
verið til staðar. En áður fyrr tók tíu
sekúndur að leggja mat á einhvern,
en nú tekur það einn tíunda úr sek-
úndu,“ sagði Judi James. James sagði
að matið byggðist á flóknum upplýs-
ingum sem berast heilanum, en fólk
sinnti ekki um að greina upplýsing-
arnar. „Ef við gerðum það myndum
við gera okkur grein fyrir því að þó
Susan Boyle plokki ekki á sér auga-
brýnnar, þýði það ekki að hún geti
ekki sungið,“ sagði Judi James.
Þegar upp er staðið stal Susan
Boyle kannski fyrst og fremst sen-
unni, eins kaldhæðnislegt og það
kann að virðast, með því að sýna fólki
hvernig á að vera hamingjusamur
með sjálfum sér og í því er galdurinn
sennilega fólginn.
„Betra er að vera falleg-
ur en góður, en það er
betra að vera góður en
ljótur.“
ÁvinningUR góðS útLitS
- 12 prósentum hærri tekjur (Kaliforníu-háskóli, 2007)
- Jákvæðara mat (langlois, 2000)
- talinn hamingjusamari og farsælli (dion, 1972)
- líklegri til að vera sýknaður af kviðdómi (sigall & Ostrave, 1975)
- stenst fleiri starfsviðtöl (dipboye, arvey & terpstra, 1977)
KoLBeinn þoRSteinSSon
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
LeiðiR tiL að þyKjaSt
- andaðu út áður en þú gengur inn í
herbergi
- settu herðarnar aftur
- dragðu úr svipbrigðum
- Komdu á augnsambandi
- Hlustaðu
- Ekki vera of vingjarnlegur eða
kumpánlegur
(Judi James)
Susan Boyle á skjánum
að mati áhorfenda gaf útlit
hennar ekki til kynna að
hún byggi yfir hæfileikum.