Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.2010, Blaðsíða 19

svo gott að geta haft þær í mismun-
andi númerum svo þær myndu duga
lengur. Annars er þetta voðalega fal-
legt og vel að þessu staðið.
Hér eru líka handhekluð teppi
sem einn skjólstæðingurinn heklaði
og gaf. Sú er komin vel til ára sinna
og á uppkominn son sem sker sig
svolítið úr. Honum var strítt, meira
að segja hér, af öðrum skjólstæð-
ingum, þar til einn starfsmaðurinn
tók hann undir sinn verndarvæng
og stoppaði stríðnina. Þess vegna er
þakklát móðir hans alltaf að reyna
að gefa eitthvað til baka. Aðrir hafa
líka látið gott af sér leiða. Hér liggur
lagerinn frá barnafatabúð sem fór á
hausinn samanbrotinn í skúffum, í
kommóðu sem einnig fékkst gefins.
Fá fermingarstyrk
Mæðrastyrksnefnd er rekin af hag-
sýnum húsmæðrum sem reyna að
spara hverja krónu án þess að skera
niður þjónustuna. Þær reyna að
mæta fólkinu sem hingað kemur
eins vel og þær geta. Við sérstök til-
efni getur fólk jafnvel fengið meiri
aðstoð, fyrir jólin fékk það inneign í
vel völdum verslunum og eins fyrir
fermingar. Fyrir fermingarnar í ár var
samið við fatabúð um kaup á gjafa-
kortum svo fermingabörnin gætu
sjálf valið sér föt. Þá geta skjólstæð-
ingar fengið gjafir fyrir barnaafmæli
og svona ýmislegt þegar verulega illa
stendur á. Frístundanámskeið fyr-
ir börn er eitt af því. Föt fást gefin á
þriðjudögum en matur á miðviku-
dögum.
Fjármálastjórinn er eldri kona,
viðskiptafræðingur sem kann sitt fag
upp á tíu. Hún mætir með rúllur í
hárinu og slæðu til þess að fara yfir
reikningana. Kemur svo aftur seinna,
búin að taka rúllurnar niður og er
komin með svona ljómandi fína liði
í hárið.
Úthlutun hefst klukkan tvö og um
eittleytið er nánast allt orðið klárt.
Þá mætir fjölskyldumaður á miðjum
aldri á svæðið og Ragnhildur bregð-
ur sér frá til þess að sinna þessum
vini sínum. Hann er fastagestur og er
að sækja matarpakka fyrir fjölskyld-
una. Hann er einn af þeim sem fá
að koma á öðrum tímum vegna sér-
stakra aðstæðna, hann þarf nefni-
lega að vera með konunni í endur-
hæfingu á milli tvö og fimm. Sumir
fá líka matarsendingu heim, þá fer
Ragnhildur sjálf með poka til þeirra
eftir að úthlutun lýkur.
Dáðst að Elínu Hirst
Um fimmtán manns eru komnir á
svæðið upp úr eitt og standa í port-
inu og bíða. Þetta eru aðallega karl-
menn og í hópnum eru vel klædd-
ir og snyrtilegir eldri menn. Áður
en dyrnar eru opnaðar fyrir gestum
setjast konurnar saman í hring og
ræða málin. Þær byrja fundinn á að
fara með kjörorð sín: „Þú mátt sjá og
heyra en ekki segja frá.“ Þær fylgja
þessu fram í fingurgóma og leggja
sig alla fram við að vernda friðhelgi
skjólstæðinga sinna.
Á þessari samverustund lesa þær
kvæði, ræða erfið mál, koma með til-
lögur og bera fram spurningar. Þarna
kemur fram að ein konan varð fyrir
miklu áreiti þegar hún fór í Kolaport-
ið um helgina og mætti fjölmörg-
um skjólstæðingum Mæðrastyrks-
nefndar. Hún lét það ekki angra sig
en maðurinn hennar ætlar ekki aftur
með henni í Kolaportið.
Það er misjafnt hvað konurnar
eru til í að gefa mikið af sér í þetta
starf. Sumar spjalla við alla á meðan
aðrar vilja ekki mynda persónuleg
tengsl við skjólstæðingana.
Á miðjum fundi kallar ein upp
yfir sig að Elín sé komin. Ragnhild-
ur opnar fyrir henni og mikil um-
ræða skapast um skóna hennar, þeir
þykja einstaklega flottir. Hún keypti
þá áðan og er bara nokkuð ánægð
með þá, fékk þá á góðu verði og gerði
góð kaup. Hún brosir breitt til allra
og sest svo í sætið. Fundurinn held-
ur áfram. Konurnar skipta niður með
sér verkum. Ein bendir á að ef dömu-
bindin standa frammi eins og þau
gera nú og öllum sé frjálst að taka
eins mikið og þeir vilja munu þau
örugglega öll enda í bakpoka eins
manns, sem hingað kemur reglu-
lega og er illa haldinn af söfnunar-
áráttu. Það er samt ákveðið að láta
þau standa frammi og leyfa honum
þá bara að taka þau ef hann vill.
Fyrrverandi fangavörður
Svo er opnað. Fjöldi karlmanna
kemur inn. Stundum er barist í röð-
inni, og Ragnhildur segir að viðmót-
ið á meðal erlendra gesta sé oft ann-
að en á meðal þeirra íslensku, þeir
séu oft duglegri við að olnboga sig
áfram í röðinni. Þær eru því þarna
frammi og fylgjast með því að allt fari
vel fram. Svo fara gestir og skrá sig
áður en þeir fá poka og djús.
Blaðamenn eru í djúsdeildinni
með Elínu og konu sem var eitt sinn
fangavörður. Hún viðurkennir það
nú að hún hefði nú viljað skipta um
starfsferil en hún uppgötvaði það
ekki fyrr en of seint. Eftir fertugt
reyndist henni erfitt að fá aðra vinnu
og hún segir að það sé almennt erf-
iðara fyrir konur sem komnar eru á
þann aldur að fá vinnu. Þannig að
hún hætti daginn sem hún varð 65
ára gömul og hefur aldrei séð eftir
því.
Nærast á starfinu
Okkar verkefni er að gefa djús með
bros á vör og mæta fólki af vinsemd
og virðingu eins og gert er hér.
Skömm þeirra sem hingað koma er
oft mikil og því þurfa allir að vera
meðvitaðar um að auðvelda þeim
þessi skref eins og hægt er með vin-
samlegu viðmóti og hlýju. Stund-
um taka konurnar á móti fólki með
þessum orðum: „Komdu hér, elskan,
við erum búnar að bíða eftir þér,“ og
brosa svo blítt. Elín fer létt með þetta.
Hún er búin að koma hingað nokkra
miðvikudaga í röð og segir að þó að
það sé ótrúlegt sé það mjög gefandi.
Eftir fyrsta skiptið var hún þreytt en
síðan hefur hún fengið næringu í
gegnum þetta starf. Hér hefur henni
líka tekist að draga úr eigin sjálfsvor-
kunn auk þess sem henni þykir gott
að hafa fastan punkt í tilverunni.
Ekki að hún hafi annars setið að-
gerðarlaus, hún hefur nóg fyrir stafni
og segist vera hálf ofvirk. Hún geti
ekki slakað á og hafi ekki getað það
síðan hún hóf störf í fréttamennsku.
Þá lærði hún að vinna hratt og nýta
hverja mínútu. Nú þegar hún er sjálf
atvinnulaus á hún líka auðveldara
með að setja sig í spor þessa fólks.
Tíðrætt um þjóhnappa
Fólkið hér tekur henni líka vel. Það
þekkja hana flestir. Sumir hafa orð
á því en aðrir horfa feimnislega á
hana. Einstaka manneskja spjallar
svolítið, bendir á einhver tengsl eða
addar henni á Facebook. Elín tekur
vel á móti þeim öllum.
Ein er samt ekki eins hress með
þetta. Sú hreytir því í hana hvort fólk
þykist vera svona gott eftir kreppu.
Hvað Elín sé að gera hérna núna og af
hverju hún hafi aldrei látið sjá sig fyr-
ir hrun. Elín brosir og segist nú bara
að vera að nýta tímann fyrst hún sé
atvinnulaus. Það þykir nú ekki nógu
gott og konan strunsar út. Sú sama
sló starfsmann Mæðrastyrksnefndar
í síðustu viku af því að kaffi sem hún
fékk gefins var ekki nógu gott. Þá
henti hún því frá sér, ætlaði að grýta
því aftur inn en annar skjólstæðingur
sýndi snör handbrögð og greip kaff-
ið, sáttur með þennan auka feng.
Stundum lenda starfsmennirnir í
svona óþægindum. Eins og Securit-
as-vörðurinn sem átti að sýna einum
helgarblað 4. júní 2010 föstudagur 19
Margrét Sigurðardóttir er ein þeirra
kvenna sem starfa fyrir Mæðra-
styrksnefnd. Hún gegnir starfi fjár-
málastjóra og var ráðin í það starf
vegna reynslu sinnar af fjármál-
um. „Þetta gefur mér bara heilm-
ikið. Í staðinn fyrir að liggja heima
og láta mér leiðast geri ég gagn. Það
er gefandi að geta hjálpað fólki,“
segir Margrét spurð um ástæð-
una fyrir því að hún starfi í sjálf-
boðavinnu fyrir nefndina. „Ég held
það sé svoleiðis með allar konurn-
ar sem vinna þarna, við erum allar
ánægðar að geta gert eitthvert gagn
og hjálpað fólki.“ Margrét byrjaði að
vinna fyrir Mæðrastyrksnefnd árið
2003 en hafði áður unnið í mörg ár
með kvenfélögum. „Ég byrjaði að
hjálpa með fjármálin þegar kvenfé-
lögin tóku yfir nefndina. Ég var áður
í kvenfélaginu Hvöt og kvenfélagi
háskólakvenna. Þegar kvenfélögin
tóku yfir tókum við við eintómum
skuldum,“ segir Margrét.
Mikil fjölgun fólks
Hún segir mikið hafa breyst síðan
hún byrjaði að vinna fyrir nefnd-
ina. „Fyrst þegar ég byrjaði voru
kannski sextíu fjölskyldur að fá út-
hlutað í hverri viku. Nú fer það yfir
fimm hundruð þegar verst er í enda
mánaðarins. Þetta er mikill mun-
ur.“ Starfsemi félagsins hefur aukist
mikið á undanförnum árum í takt
við versnandi efnahagsástand hér
á landi. „Þetta eru erfið spor fyrir
fólk sem kemur en við reynum að
vera léttar og reynum að gera fólki
það dálítið auðveldara. Svo þegar
fólk situr fyrir framan mig og segir
að það hafi aldrei getað trúað því
að það þyrfti á þessu að halda þá
segi ég bara við það:„Já, maður veit
aldrei hver er næstur því það get-
ur ýmislegt komið upp á en þegar
það gengur betur hjá þér þá bara
manstu eftir okkur,“ segir hún kank-
vís. Fólk virðist vera þakklátt fyrir
störf Mæðrastyrksnefndar því mik-
ill hluti þess fjármagns sem þær fá
kemur frá einstaklingum. „Við finn-
um það hvernig það eru að veitast
inn á reikninginn hjá okkur litlar
upphæðir frá fólki sem finnst það
geta endurgoldið okkur greiðann.“
Hún segir margt smátt gera eitt stórt
og öll framlög komi sér vel.
Konur á besta aldri
Konurnar sem starfa í Mæðra-
styrksnefnd vinna allar í sjálfboða-
vinnu. „Þetta eru allt yndislegar
konur á besta aldri. Þær eru hús-
mæður, kennarar, sjúkraliðar og
ýmislegt. Þær hafa allar alið upp
börn, eru vanar að vinna og kunna
að reka heimili. Við erum alltaf að
vonast til að verða verkefnalaus-
ar eða það þurfi enginn á okkur að
halda en þangað til bara störfum við
áfram.„ segir Margrét og hlær. „Þeg-
ar ég var formaður kvenfélagsins
Hvatar þurfti ég oft að senda konur í
nefndina til að fá matarúthlutun. Þá
hugsaði ég með mér að ég gæti ekki
unnið við þetta, það væri of erfitt.
En eftir að ég fór að vinna við þetta
komst ég að því að ég gæti það al-
veg. Ég tók það ekki svoleiðis inn á
mig. Nú er mér farið að þykja vænt
um fólkið sem kemur. Þegar það
kemur heilsar það manni og margt
af því er bara eins og heima hjá sér
þegar það kemur,“ segir Margrét.
Veikt fólk
Margrét segir það þó geta tekið á
að horfa upp á eymd fólks. „Mað-
ur hefur lent í erfiðum atvikum þar
sem fólk hefur grátið fyrir framan
mann og það tekur á. Öryggisverðir
frá Securitas sjá um að passa upp á
að friðurinn haldist meðan matar-
úthlutun fer fram. „Þeir komu eftir
að Byrgið lokaði. Þá fór margt fólk á
götuna og mikið af því fólki kom til
okkar. Það fylgdu því vandamál því
mikið af þessu fólki var mjög veikt,“
segir Margrét og tekur það fram
að eftir að öryggisverðirnir tóku til
starfa hafi friðurinn haldist. „Við
reynum að gera okkar besta. Það
er erfitt að vita af þessu fólki, það
er enginn að koma þarna sem þarf
ekki á því að halda. Fólk kemur bara
í neyð,“ segir Margrét og telur at-
vinnuleysi og hækkandi húsaleigu
vera part af vandanum. „En það er
auðvitað margt sem spilar inn í, svo
eru sumir sem bara kunna ekki með
peninga að fara,“ segir Margrét auð-
mjúk.
25 ára einstæð tveggja barna móðir frá Króatíu.
Hún býr í Grafarvogi og tekur
strætó í hverri viku til að fara í
matarúthlutunina. Hún segir
matinn sem hún fái hjá Mæðra-
styrksnefnd vera búbót en dugi
þó ekki alfarið en hjálpi til. Hún er
með tvö ung börn og bleiukostn-
aðurinn er að sliga hana. Hún er
nýbúin að fá vinnu við skúringar
og vonast til þess að það verði til
þess að hún þurfi ekki að koma
jafnoft og fá matarúthlutun. Hún
er þakklát fyrir hjálpina sem hún
fær frá Mæðrastyrksnefnd.
49 ára gömul kona. Hún er mjög vel til höfð og í
fínum fötum. Hún er mikið máluð
og með flotta skartgripi. Hún býr
ein og á eina uppkomna dóttur
sem býr í öðru bæjarfélagi. Hún
er frá Úkraíníu og hefur búið
á Íslandi í um áratug en talar
lélega íslensku. Hún vann fyrir
sér sem saumakona í mörg ár
og hefur unnið fyrir margar
af betri búðum bæjarins. Hún
varð hins vegar óvinnufær og
varð að hætta vinnu þegar hún
meiddist á annarri öxlinni. Hún
var úrskurðuð öryrki í kjölfarið
og gengur illa að sjá fyrir sér með
bótunum. Þess vegna kemur hún
vikulega í Mæðrastyrksnefnd og
fær matarúthlutun. Hún segir
það hjálpa mikið að fá mat þar
sem matarverð hafi hækkað
mikið.
48 ára einstæður karlmaður sem er öryrki. Hann býr í
Breiðholti og fær far með vini sín-
um í matarúthlutunina. Hann fær
örorkubætur en segir bæturnar
það lágar að þær dugi ekki fyrir
mat, leigu og öðrum útgjöldum.
Hann segir það hjálpa sér mikið
að fá mat hjá Mæðrastyrksnefnd
og maturinn dugi honum yfirleitt
út vikuna. Stundum þurfi hann
þó að bæta örlitlu við. Með
því að þiggja mataraðstoð þar
geti hann borgað leigu og aðra
reikninga.
73 ára karlmaður sem býr einn. Hann er
ellilífeyrisþegi og er á ellilífeyr-
isbótum. Hann segir ástandið í
þjóðfélaginu bitna mest á þeim
sem standa illa. Hann er ósáttur
við hvað ellilífeyririnn hans hefur
skerst mikið undanfarið. Hann
þiggur mataraðstoð í brýnustu
neyð og er ekki stoltur af því að
þurfa að þiggja hjálp. Hann segir
matinn sem hann fái hjá nefnd-
inni rétt svo duga fyrir hann en
það sé betra en ekkert. Hann
geti allavega borgað reikninga á
meðan.
47 ára karlmaður sem þarf að sjá fyrir konu og
tveggja ára barni þeirra. Hann
er atvinnulaus en fær engar
bætur því hann er búinn að vera
atvinnulaus of lengi. Réttur fólks
til atvinnuleysisbóta fyrnist ef
maður er atvinnulaus lengur
en þrjú ár. Hann segir farir sínar
ekki sléttar við bankana. Hann
hafi átt milljónir í bönkunum
en það hafi allt horfið þegar
bankarnir hrundu. Milljónirnar
átti hann í Landsbankanum og
Byr sparisjóði. Peningarnir sem
hann átti voru arfur frá foreldr-
um hans. Hann fór að ráðum
starfsmanna bankans og fjárfesti
í hlutabréfum í bankanum. Hann
taldi það vera algjörlega öruggt
en missti svo allt sitt. Hann er
afar ósáttur við aðgerðaleysi
stjórnvalda sem hann telur
að hafi átt að bæta upp missi
hans að einhverju eða öllu leyti.
Hann á íbúð í Bakkahverfinu í
Breiðholti en segist ekki geta
staðið í skilum á afborgunum af
henni lengur. Þessi fyrrverandi
milljónamæringur kemur
vikulega í Mæðrastyrksnefnd og
þiggur mataraðstoð fyrir sig og
fjölskyldu sína.
Samkvæmt opinberum tölum um
lágtekjumörk þarf einstaklingur að
hafa að minnsta kosti 160.800 kr.
á mánuði til að geta framfleytt sér.
Hjón með tvö börn þurfa 337.700
kr. á mánuði til að framfleyta sér.
Þeir sem hafa lægri tekjur eru undir
lágtekjumörkum.
Konurnar á bak við Mæðrastyrksnefnd vinna óeigingjarnt starf:
„Gefandi að geta hjálpað“
Framhald á næstu síðu
Staðreyndir um
fátækt á Íslandi:
1988 bjuggu 8% þjóðarinnar við
fátækt. Þar af voru 12,4% þeirra 65 ára
og eldri.
1998 bjuggu 6,8% þjóðarinnar við
fátækt. Þar af voru 4,3% þeirra 65 ára
og eldri.
2010 búa 10,2% landsmanna við
fátækt.