Dagblaðið Vísir - DV - 16.07.2010, Blaðsíða 15

ráð sem mótar vísindastefnu stjórn-
valda og ég mun líka senda því erindi
um þá eyðileggingu á rannsóknar-
starfi sem nú fer fram í HR,“ segir
Einar.
„Að leggja niður Kennslufræði-
og lýðheilsudeildina er svo alvarlegt
því að með því er verið að eyðileggja
mikið af öflugustu vísindastarfsemi
skólans, sem er að langmestu leyti
fjármögnuð með opinberu fé, og slíkt
hlýtur að varða stjórnvöld. Án þess
að nokkur fái rönd við reist virðist
HR geta lagt niður það sem skólinn
sjálfur hefur lýst yfir að sé öflugasta
rannsóknarstarfsemin. Án afskipta
stjórnvalda eru stjórnendur skólans
þannig að eyðileggja það sem þeim
sýnist varðandi vísindastarf í land-
inu.“
Gegn yfirlýstri stefnu
Einar bendir á að það hafi ver-
ið yfirlýst stefna skólans undanfar-
in misseri að komast í fremstu röð
meðal rannsóknarháskóla á alþjóða-
vettvangi. Langur vegur sé hins veg-
ar frá því að unnið hafi verið að því
markmiði og það hefur hann gagn-
rýnt harðlega innanhúss. Þá gagn-
rýni telur Einar hafa orðið til þess að
hann fékk á endanum reisupassann.
„Ég er sannfærður um, og tel mig
hafa fyrir því mjög mikið af gögn-
um og vitnisburði ýmissa manna,
að ástæða brottrekstrarins sé sú að
ég hef gagnrýnt forystu skólans fyr-
ir störf hennar og hvernig hún fer í
bága við yfirlýsta stefnu. Ef það er
rétt, sem ég held hiklaust fram, þá
er verið að brjóta gegn yfirlýsingu
um akademískt frelsi háskólamanna
sem allir háskólar á Íslandi eru aðilar
að. Alls staðar annars staðar í heim-
inum, og í öllum háskólaheiminum,
yrði litið á slíkt sem mjög alvarlegt
mál,“ segir Einar ákveðinn.
„Því miður virðast engin viður-
lög við því að það frelsi sé brotið og
ekkert yfirvald sem ég get snúið mér
til vegna þess, að minnsta kosti ekki
innan HR. Þessi akademíski réttur til
tjáningar um stefnu og störf skólans
virðist því algjörlega marklaus.“
„Súper-menntaskóli“
Aðspurður segist Einar einfaldlega
ekki hafa getað sætt sig við að stjórn-
endur skólans stefndu í öfuga átt mið-
að við yfirlýsta stefnu um að efla rann-
sóknarstarf. Hann segir ráð erlendra
ráðgjafa hafa verið höfð að engu.
„Háskólinn í Reykjavík hefur á sínum
snærum mjög öfluga ráðgjafarnefnd
sem samanstendur af framúrskar-
andi vísindamönnum víðs vegar að
úr heiminum. Sú nefnd hefur ráðlagt
stjórnendum um nauðsynlegar að-
gerðir til að ná hinu yfirlýsta markmiði
skólans. Því miður hafa nánast allar til-
lögur nefndarinnar verið hunsaðar af
stjórnendum skólans. Það hef ég líka
gagnrýnt harðlega,“ segir Einar.
„Það er vel hægt að gera Háskólann
í Reykjavík að öflugum rannsóknarhá-
skóla, og um leið mjög öflugum skóla í
alþjóðlegum samanburði, en það tek-
ur tíma. Það er búið að byggja upp tals-
vert af öflugu vísindastarfi þar, í sam-
ræmi við stefnuna, en það hefur tekið
tíma og þrotlausa vinnu að byggja það
upp og nú á að rústa það á nokkrum
vikum. Alþjóðlegt vísindasamstarf
sem við höfum byggt upp er nú í upp-
námi ásamt háum vísindastyrkjum
okkar. Ég get ekki komist að neinni
annarri niðurstöðu en að eigendur
skólans og núverandi rektor hafi ekki
áhuga á að byggja upp öflugan rann-
sóknarskóla, þrátt fyrir stórkarlalegar
yfirlýsingar. Það virðist eiga að bakka
með hann aftur í nokkurs konar fag-
menntaháskóla, sem sumir hafa kall-
að „súper-menntaskóla“, og ég óttast
að það sé skýringin á þessum breyt-
ingum núna.“
Óþægur ljár í þúfu
Eins og áður sagði var Einar rekinn
um miðjan júní og fær í virðingar-
skyni við störf fyrir skólann 6 mán-
aða uppsagnarfrest í stað þeirra
þriggja sem ráðningarsamningurinn
kveður á um. Í yfirlýsingu skólans
vegna brottrekstrarins er þó sérstak-
lega tekið fram að hann skuli halda
sig frá húsnæði skólans í Nauthól-
svík. Einar ítrekar þá skoðun sína að
gagnrýni hans hafi leitt til uppsagn-
arinnar. „Ég hef alltaf verið hrein-
skilinn varðandi gagnrýni mína, al-
veg frá upphafi þegar ég hóf þarna
störf og haldið henni á lofti á opn-
um fundum skólans. Gagnrýni mín
beindist ekki aðeins að núverandi
stjórn heldur hef ég verið óánægður
með margt hjá fyrri rektorum. Það er
alveg augljóst að ég var rekinn fyrir
að rífa kjaft,“ segir Einar.
„Það eru mjög margir sem vita og
hafa sagt mér að ég hafi verið rek-
inn fyrir gagnrýni mína. Nokkrum
kollegum mínum var sagt á fundi
í desember síðastliðnum að alveg
ljóst væri að ég yrði rekinn þar sem
ég væri of erfiður og óþægilegur fyr-
ir stjórn skólans. Ég væri of mikið að
hafa mig Í frammi og skipta mér af
störfum forystunnar.“
Hjartans mál
Einar segist hafa lagt mikla orku
síðastliðin fimm ár í að byggja upp
rannsóknarstarf við HR og það hafi
verið honum hjartans mál. Það eina
sem hann segist hafa gagnrýnt er
að stjórnendur væru ekki að starfa
samkvæmt eigin yfirlýstri stefnu. „Í
venjulegum fyrirtækjum gæti það al-
veg talist eðlilegt að stjórnendur láti
starfsmann fara sem hefur gagnrýnt
starfshætti og stefnu, að því tilskildu
að gagnrýnin hafi neikvæð áhrif á
fyrirtækið og sé ekki réttmæt. Hafi
viðkomandi hreinlega aðra skoðun
og setji hana fram á réttum vettvangi
horfir málið öðruvísi við. Þar að auki
gilda allt önnur lögmál í háskólum
þar sem háskólamenn eiga að njóta
hins akademíska frelsis og þar með
réttar til að gagnrýna starfshætti og
stefnu stofnunar sinnar. Ég var ekki
að gera neitt annað,“ segir Einar.
„Það var búið að vera að skipu-
leggja kennslu mína næsta vetur í
tvo mánuði áður en ég var rekinn.
Að vissu leyti kom þetta því eins og
þruma úr heiðskíru lofti en á sama
tíma er ég búinn að vita lengi að
stjórnendur vildu losna við mig.
Meðal annars hafði fyrri rektor, Svafa
Grönfeldt, tvisvar boðið mér að fara í
langt „rannsóknaleyfi“ þar sem ljóst
var að ég átti ekki að snúa aftur. Ég
var því löngu búinn að ganga í gegn-
um allar tilfinningarnar; reiði, von-
brigði, uppgjöf og sorg. Brottrekstur-
inn nú var því minna áfall fyrir mig,
en mikið sjokk fyrir marga aðra. Það
hef ég fundið á þeim miklu viðbrögð-
um sem ég hef fengið úti um allt.“
Íhugar málsókn
Í uppsagnarbréfi Einars er ástæða
uppsagnarinnar sögð niðurskurð-
ur en þá skýringu segir hann vera
bull. Hann hefur leitað til lögfræð-
inga og útilokar ekki málshöfðun
gegn HR. „Rökin fyrir því að leggja
Kennslufræði- og lýðheilsudeildina
niður og reka mig og fleiri, af fjár-
hagsástæðum, eru algjör þvætting-
ur. Það stendur ekki steinn yfir steini
í þessum ákvörðunum. Þessi sparn-
aður núna, sem felst í brottrekstri um
þrettán starfsmanna, er varla nema
helmingur af þeim kostnaði sem fer
í yfirstjórn skólans. Ég hika ekki við
að segja að hægt væri að skera yfir-
stjórnina niður um helming án þess
að það kæmi nokkuð niður á starf-
semi skólans. Ég tel engar líkur á því
að toppvísindamenn, bæði íslenskir
og erlendir, sem komið hafa til skól-
ans til að byggja upp vísindastarf-
ið endist þarna við þessar aðstæður.
Það er verið að drepa niður rann-
sóknarstarfið,“ segir Einar.
„Þetta eru auðvitað mikil von-
brigði. Ég flutti hingað til Íslands
mikið fyrr en ég ætlaði mér upp-
haflega vegna þess að Háskólinn í
Reykjavík ætlaði að ráðast í kraft-
mikla uppbyggingu vísindastarfs.
Fyrstu árin vann ég með fólki sem
vann af heilum hug og byggði upp
öflugar rannsóknir, meðal annars í
Kennslufræði- og lýðheilsudeildinni,
en það starf er núna verið að eyði-
leggja og hrekja burt þá sem unnu
það. Ég er svo sannarlega að velta
fyrir mér málshöfðun og hef leitað
til lögfræðinga. Það er alveg á hreinu
að ég mun athuga hvort ég get leitað
réttar míns fyrir dómstólum, enda
virðist ekki gert ráð fyrir að slíkt sé
hægt með öðrum hætti í málum sem
varða akademískt frelsi.“
FÖSTUDAGUR 16. júlí 2010 FRÉTTIR 15
„REKINN FYRIR AÐ RÍFA KJAFT“
n Eftir að Einari Steingrímssyni, stærðfræðiprófessor við Háskólann í Reykjavík,
var sagt upp störfum hafa virtir stærðfræðingar um víða veröld tekið sig saman
og sent skólanum yfirlýsingu þar sem stuðningi er lýst við Einar. Sú yfirlýsing
var send Katrínu Jakobsdóttur menntamálaráðherra, Vísinda- og tækniráði og
Samstarfsnefnd háskólastigsins. Undir yfirlýsinguna rita margir af öflugustu
stærðfræðingum heims, meðal annars frá Yale, Stanford, MIT, Cornell, Berkeley,
Hebreska háskólanum í Jerúsalem og Vínarháskóla. Í henni segir:
„Tíðindi af uppsögn okkar virta kollega, prófessors Einars Steingrímssonar, frá
Háskólanum í Reykjavík vekja miklar áhyggjur. Hann hefur síðastliðin ár byggt upp
frá grunni alþjóðlegan rannsóknarhóp sem leitt hefur rannsóknir á sviði algebrulegr-
ar fléttufræði. Uppsögn hans kemur okkur mjög á óvart og virðist fordæmislaus. Þar
að auki virðist hún órökrétt á tímum þar sem framúrskarandi rannsóknarstörf eru
lykillinn að árangri háskóla. Sem leiðandi rannsakandi á sínu sviði, hefur prófessor
Steingrímssyni tekist að koma Íslandi, og sérstaklega Háskólanum í Reykjavík, á
kortið sem alþjóðlegri miðstöð í fléttufræði. Því til stuðnings er rétt að nefna að
rannsóknarhópur HR á sviði fléttufræði hefur verið valinn til að stýra einni stærstu
ráðstefnu næsta árs á sviði fléttufræði í heiminum. Á tímum niðurskurðar og efna-
hagsþrenginga segir reynsla okkar sem vísíndamanna víða í veröldinni að það séu
þeir háskólar sem leggja áherslu á vísindalegan styrk sinn sem ná árangri. Sé horft til
framtíðar vísinda á Íslandi lýsum við yfir stuðningi við prófessor Steingrímsson.“
Alþjóðlegur stuðningur við Einar
Ég hika ekki við að segja að
hægt væri að skera
yfirstjórnina niður um
helming án þess að
það kæmi nokkuð nið-
ur á starfsemi skólans.