Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2011, Blaðsíða 27

Umræða | 27Helgarblað 1.–3. apríl 2011
Aðgerðir alþjóðasamfélagsins hafa nú bjargað mörgum þús-undum saklausra mannslífa í
Líbíu og komið í veg fyrir fjöldamorð
á vegum herliðs Gaddafís.“ – Þetta
sagði Ban-Ki Moon, aðalritari Sam-
einuðu þjóðanna, við okkur utan-
ríkisráðherra fjölmargra ríkja sem
sátum fjölsótta ríkjaráðstefnu um
málefni Líbíu sem David Cameron,
forsætisráðherra Breta, boðaði til
með litlum fyrirvara í vikunni.
Einörð afstaða múslima
Mér þótti tvennt merkilegast af ráð-
stefnunni: Í fyrsta lagi hversu alger
einhugur ríkti þar um alþjóðleg-
ar aðgerðir gegn grimmdarverkum
harðstjórans og til að stuðla að frels-
un líbísku þjóðarinnar. Í öðru lagi
hversu mörg arabaríki sóttu fundinn,
og hversu einarða afstöðu þau tóku
með líbískri alþýðu gegn hryðjuverk-
um og yfirvofandi hrannmorðum
Gaddafís.
Samtök múslimskra ríkja og
Arababandalagið, sem bæði mættu
til ráðstefnunnar í Lundúnum, tóku
afdráttarlausa afstöðu með aðgerð-
unum. Þau færðu Atlantshafsbanda-
laginu sérstakar þakkir fyrir að hafa
orðið við óskum um að samræma
aðgerðirnar.
Á ráðstefnunni lagði Araba-
bandalagið fram sex forsendur fyr-
ir aðgerðunum. Íslenskur utanríkis-
ráðherra átti feiknaauðvelt með að
taka undir allar. Ein þeirra var eftir-
farandi: „Það er alfarið hlutverk líb-
ísku þjóðarinnar einnar að ákveða
eigin framtíð.“ Um það má segjast að
aðgerðir alþjóðasamfélagsins í Líbíu
snúist: Að skapa skilyrði til þess að
í Líbíu verði frjálsar kosningar þar
sem líbíska þjóðin velur sína eigin
leið inn í framtíðina.
Ísland studdi Öryggisráðið
Áður en einstök ríki gripu til loft-
árása til að koma í veg fyrir árásir úr
lofti á vopnlausan almenning hafði
Gaddafí þegar beitt bæði herþotum
og þyrilvængjum, til árása á saklausa
borgara. Hann hafði gefið fyrirskip-
anir um frekari árásir úr lofti, sem
leiddu til þess að allnokkrir flug-
menn, meðal annars náinn ættingi
hans, flúðu Líbíu á herþotum sínum
af því þeir gátu ekki hugsað sér að
taka þátt í grimmdarlegum illvirkjum
gegn eigin þjóð.
Rétt er líka að rifja upp, að þegar
herir Gaddafís stóðu gráir fyrir járn-
um við borgarmúra Benghazi reiðu-
búnir til að gera árás á íbúana gaf
Gaddafí opinbera yfirlýsingu, þar
sem hann sagði að engu yrði eirt í
Benghazi, og engin miskunn sýnd. Í
þeirri fyrri af tveimur umræðum um
málefni Líbíu á Alþingi hafði ég ein-
mitt dregið upp fyrir þingmönnum
þann möguleika að heimurinn gæti
skyndilega staðið frammi fyrir því að
horfa upp á miskunnarlaus grimmd-
arverk framin af Gaddafí. – Á heim-
urinn þá að standa aðgerðalaus og
horfa úr fjarlægð á saklaust og vopn-
laust fólk strádrepið af geggjuð-
um harðstjóra? spurði ég þingheim
efnislega. Enginn var þeirrar skoð-
unar.
Innan Öryggisráðsins tókst hins
vegar samstaða að lokum. Öryggis-
ráðið samþykkti ályktun sem fól í
sér mjög víðtækt umboð til ríkja, og
ríkjabandalaga, til að grípa til að-
gerða, sem fólu í sér bann á vopna-
sölu, loftferðabann, frystingu eigna
innmúruðustu og inngrónustu vild-
armanna harðstjórans, alþjóðlegrar
rannsóknar sem aðdraganda ákæru
fyrir stríðsglæpi Gaddafís, bann við
olíusölu nema með leyfi Sameinuðu
þjóðanna, og sérstaklega var tek-
in fram heimild til annarra aðgerða
sem þættu nauðsynlegar til að koma
í veg fyrir að Gaddafí ógnaði lífi sak-
lausra borgara. Ályktunin sló í gadda
að umboð ályktunarinnar fæli ekki í
sér erlenda hersetu. Með samþykkt
ályktunarinnar hvatti Öryggisráðið
til þess að ríki og ríkjabandalög tækju
að sér að framfylgja henni um þessi
atriði.
Þessari ályktun Öryggisráðsins
veitti ríkisstjórn Íslands formlegan
stuðning á ríkisstjórnarfundi.
Aðkoma Atlantshafs­
bandalagsins
Atlantshafsbandalagið komst að
samkomulagi undir kvöld á sunnu-
dag að taka að sér samræmingu að-
gerða einstakra ríkja gagnvart Líbíu,
sem er einn hluti af þríþættri nálgun
alþjóðasamfélagsins. Ég tel að það
hafi verið jákvæð þróun, ekki síst í
ljósi yfirlýsinga einstakra þjóðar-
leiðtoga sem virtust stefna í aðgerð-
ir sem túlka mætti að væru utan
umboðs Öryggisráðsins. Banda-
lagið sóttist hins vegar ekki eftir því
hlutverki. Það voru ekki síst ein-
stök smærri ríki, bæði utan og innan
þess, sem óskuðu eftir því. Þessi ríki
vildu leggja lið með herafla sínum,
en töldu það ógerlegt nema Atlants-
hafsbandalagið leggði atbeina sinn
að samræmingu aðgerðanna.
Um það stóðu umræður dögum
saman. Fregnir af þeim voru á for-
síðum allra helstu fjölmiðla heims-
ins. Þær voru rækilega tíundaðar af
íslenskum fjölmiðlum, oft á dag. Að-
dragandinn var því á allra vitorði.
Í utanríkismálanefnd Alþingis var
einnig sérstakur fundur, þar sem
þróun mála í Líbíu var kynnt, og frá
því greint að umrætt samræmingar-
hlutverk væri nú til umræðu innan
bandalagsins.
Frá upphafi lá ljóst fyrir, að sam-
ræmingin rúmaðist vel innan þess
umboðs sem fólst í ályktun Örygg-
isráðsins. Ákvarðanir Atlantshafs-
bandalagsins eru teknar á grundvelli
samstöðu, og við afgreiðslu er ekki
leitað stuðnings, heldur spurt eftir
hvort bein andstaða sé fyrir hendi
hjá einhverjum þjóðanna. Leggist
ríki gegn ákvörðun, þá er hún ekki
tekin.
Í aðdragandanum heimilaði ég
fastafulltrúa Íslands að kynna þá af-
stöðu að Ísland myndi ekki „blokk-
era“ samstöðu. Það gerði ég í ljósi
samþykkta Öryggisráðsins, stuðnings
ríkisstjórnarinnar við þær, tvennra
umræðna á Alþingi um málefni Líb-
íu þar sem enginn þingmaður mælti
gegn aðgerðum og sumir bæði úr
stjórn og stjórnarandstöðu virtust
jafnvel vilja ganga lengra.
Þríþættar aðgerðir
Þær aðgerðir, sem samþykktar voru á
ríkjaráðstefnunni í Lundúnum voru
þríþættar:
Í fyrsta lagi að framfylgja ályktun-
um Öryggisráðsins m.a. um loftferða-
bann yfir Líbíu og vopnasölubann til
herja Gaddafís. Slíkar aðgerðir eru
alltaf líklegar til að kosta mannslíf,
einkum þeirra sem vopn bera. Mark-
mið þeirra er hins vegar að verja og
bjarga lífum saklausra borgara. Eins-
og glöggt kemur fram í fyrrnefndum
orðum Ban-Ki Moon, aðalritara Sam-
einuðu þjóðanna, hafa þær aðgerðir
nú bjargað þúsundum mannslífa.
Í öðru lagi er þörf á tafarlausum
mannúðaraðgerðum sem felast í að
koma lyfjum, vatni, matvælum og
sjúkraþjónustu til borganna, þar sem
mannfall og miski í röðum óbreyttra
var mestur. Ísland var meðal allra
fyrstu ríkja til að láta af höndum rakna
til þessa þáttar aðgerðanna. Ólíklegt
er annað en Ísland muni reiða meira
fram á síðari stigum í sama skyni.
Í þriðja lagi þarf að byggja upp
pólitíska innviði í Líbíu. Gaddafí
upprætti allar pólitískar hreyfingar á
42 ára ferli sínum, og sendi í útlegð,
fangelsaði og drap leiðtoga. Þessi
þáttur aðgerðanna, sem verður undir
forystu Sameinuðu þjóðanna, miðar
að því að skapa aðstæður til að líbíska
þjóðin geti í frjálsum kosningum val-
ið sér framtíð.
Menn skulu hafa hugfast, að grip-
ið var til aðgerðanna til að koma í veg
fyrir miskunnarlausar blóðsúthell-
ingar harðstjóra, sem hafði lýst því
fyrir heiminum að hann myndi engu
eira, og enga miskunn sýna. Íslenska
þjóðin stendur að sjálfsögðu með líb-
ískum systrum og bræðrum við slíkar
aðstæður.
Samstaða með líbísku þjóðinni
Aðsent
Össur
Skarphéðinsson
Þið hafið sem þjóð orðið fyrir svikabragði, sem er jafngamalt og föst búseta manna á jörð-
inni. Þetta er geitamjólkurbragðið.
Hugsið ykkur að þið eigið einn lítra af
geitamjólk til að gefa börnunum, en
þau eru mörg og þurfa tvo. Svo þið
biðjið nágrannann um að lána ykkur
einn lítra af geitamjólk. Og nágrann-
inn tekur könnu ykkar og bætir í án
þess að þið fylgist með. En hann set-
ur vatn í. Og hann segir: „Nú skuld-
ið þið mér einn lítra af geitamjólk.“
Og þetta gerist nokkrum sinnum og
allt í einu eruð þið orðin stórskuldug.
Þetta var gert við ykkur, þið fenguð
prentaða peninga og síðan var skuld-
in aukin og aukin. Og til hvers voru
peningarnir notaðir? Til neyslu í stað
uppbyggingar til framtíðar.
Þeir prentuðu peninga
Við þekkjum þetta hér á Íslandi.
Prentuðu peningarnir, dollarar,
héldu verði vegna þess að verð á
grunnvöru er í dollurum. Þeir sem
framleiða grunnvöru, fá því verð-
minni dollara fyrir vörur sínar. Því
fenguð þið lánað það sem peninga-
prentunin rændi af framleiðend-
um grunnvöru. Svindluðu verði á
olíu, hveiti, kakó, kopar, kolum, raf-
magni, matvælum og svo framvegis.
Þeir, sem geta prentað peninga og
þurfa ekki að borga vexti, ræna því
bæði framleiðendur grunnvöru
og setja alla sem taka lán í skuldir.
En Portúgal er sérstakt. Portúgal á
mikið af gulli. Allir vita að peninga-
prentun eykur nafnverð gulls. Og
auðvitað vilja lánardrottnar ykkar fá
gullið ykkar fyrir verðlausa peninga.
Og auðvitað eigið þið að selja gullið.
Nema verðið er 8.000 dollarar á únsu.
Já, en verðið á markaði er bara 1.400
dollarar, mun verða sagt. Rangt, þið
eigið það mikið gull, að ef þið segið
8.000 dollarar á únsu, þá vill enginn
sem á gull selja fyrir minna. Þetta er
einungis afréttun á milli verðs á gulli
og verðs á peningum sem hafa fall-
ið í verði vegna prentunar. Auðvitað
fenguð þið mikil lán vegna þess að
gullið átti að koma á móti verðlaus-
um pappír.
Evrópa á mikið gull
Svona keyptu Hollendingar Man-
hattan, fyrir glerperlur. Og vondir
siðir koma enn frá Manhattan. En
hvað með hagfræðina? Sko, hagfræði
þar sem prentaðir eru peningar, snýst
um aðlögun að peningaprentun áður
en önnur hagfræðiatriði skipta máli.
Þetta getið þið lagað. Evrópa á mik-
ið gull, evrusvæðið á mik-
ið gull, ef þið setjið verðið
upp, þá gera hin EU-rík-
in það einnig. Og lánar-
drottnar ykkar fá þá hár-
rétt verð fyrir prentaða
dollara sína. Þið eruð
bara að leiðrétta mun-
inn sem er orðinn.
Sko, ef fólk sem á gull
heyrir að þið viljið
fá 8.000 dollara fyr-
ir únsuna, þá bíður
það með að selja
þangað til nýtt
verð myndast. Og
þá fáið þið rétt
verð fyrir gullið.
Og evran styrk-
ist, kaupmáttur
eykst.
Heiðruðu Portúgalar
Aðsent
Þorsteinn
Hákonarson