Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2012, Blaðsíða 68

68 4.–10. apríl 2012 Páskablað
„Besta sýningin á
höfuðborgarsvæðinu“
„Ef þessi mynd snertir þig
ekki, þá ertu frá Kapítol“Menning
m e n n i n g @ d v . i s | d v . i s / m e n n i n g Ævintýri Múnkhásens The Hunger Games
Pendúllinn
velur orðin
S
káldið Þórdís Björns-
dóttir hefur sent frá
sér sérstæða ljóða-
bók sem hún kallar
Nötur gömlu nútíð-
arinnar. Bókin inniheldur
ljóðabálk sem hún orti með
aðstoð pendúls og hvert ein-
tak er heimaföndrað af henni
sjálfri. Um útgáfu sér forlagið
Útúr ýmsu, sem hún sjálf setti
á laggirnar í félagi við systur
sína Brynju Björnsdóttur.
„Ég vissi ekkert um pend-
úla fyrr en fyrir ári síðan að
systir mín kynnti mig fyrir
þeim,“ segir Þórdís frá. „Það
var merkileg reynsla. Hún
sýndi mér pendúlinn og ég
spurði spurninga um ýmis-
legt sem ég vissi þegar svarið
við og var mjög hissa þegar
pendúllinn svaraði alltaf rétt.
Spurningarnar voru í þess
um dúr: Er ég í svona litaðri
peysu? Eða álíka. Ég varð það
hugfangin að ég fór og keypti
mér fínan pendúl úr glansandi
bláum steini. Ég spurði hann
hvort hann væri rétti pendúll-
inn fyrir mig, mér fannst hann
ekki samsvara minni orku og
það kom mér því ekki á óvart
að hann sagði einfaldlega nei.
Ég gaf hann því frá mér. Síðan
þá hef ég átt sex pendúla. Eng-
inn þeirra var sá rétti og leitin
var orðin kostnaðarsöm. Þá
fann ég skel í skúffunni hjá
mér og ég festi hana einfald-
lega á band. Efst á bandinu er
svo bein úr leðurblökukjafti,“
segir Þórdís og sveiflar pend-
úlnum.
Pendúllinn huggaði í sorg
Þórdís fór að nota pendúlinn
til þess að spyrja um ýmislegt
sem lá henni á hjarta. „Ég sökk
í þessu fræði á erfiðum kafla í
lífi mínu. Pabbi var mjög veikur
á þessum tíma. Hann var með
MND -vöðvarýrnunarsjúkdóm.
Hann greindist í lok árs 2009 en
gangur sjúkdómsins er hraður
og það var átakanlegt fyrir fjöl-
skyldumeðlimi að fylgjast með
því hversu hratt lífið hvarf frá
honum. Á svipuðum tíma
skildi ég við kærasta minn.
Þetta var dimmur og drunga-
legur tími og ég var búin að
missa trúna á lífið. Pendúll-
inn gaf mér hins vegar huggun
og smátt og smátt fór eitthvað
merkilegt að gerast,“ segir Þór-
dís frá í einlægni.
„Ég notaði pendúlinn til að
spyrja spurninga um daglegt
líf. Svörin voru þá já eða nei,
en mér fannst þetta samt sem
áður gefandi og mér fannst
stuðningur í ferlinu.
Áður en ég byrjaði á pend-
úlafræðum hafði ég æft mig
í því að sjá árur og það var
merkilegt að fljótlega eftir að
ég fór að nota pendúlinn fór
ég að skynja liti fremst í enn-
inu við notkun hans. Það voru
helst þrír litir, dökkblár, gulur
og rauðbleikur kaldur litur.
Mér fannst hver litur tákna
þrjá mismunandi aðila sem
töluðu til mín í gegnum pend-
úlinn. Svo kom allt í einu ann-
ar litur sem var svona bleik-
fjólublár, ofboðslega sterkur
og skær. Sá litur fór að koma
oftar og oftar. Mér fannst þessi
litur svo sterkur og ráðandi að
ég túlkaði þennan aðila sem
ráðandi kraft.“
Á þessi aðili, eitthvert nafn?
Hver er hann?
„Ég veit ekki hver hann er.
Veit bara að hann er handan
einhvers í mannlegri tilvist.
Upphaflega taldi ég mig vera
að skrifast á við tvo aðila að
handan í gegnum pendúl-
inn. Annar kallaði sig Ilken
og talaði ensku á meðan hinn
kallaði sig Guð og talaði ís-
lensku. En svo sögðust þeir
vera einn og sami aðilinn sem
héti Zúrkof. Seinna bætti hann
við gælunafninu froskmús. Ég
tek þessu öllu rólega, þetta eru
bara einhver nöfn sem þjóna
mér. Sjálf á ég mér listamanns-
nafnið Emmalyn Bee og gælu-
nafnið mitt er að sjálfsögðu
undirfroskmús,“ segir hún og
brosir.
Er ekki á listaflippi
Þórdís segist hafa fengið hug-
boð um að hún ætti að teikna
upp stafrófið og nota pendúl-
inn til þess að skrifa. „Það fór
samtal í gang sem leiddi til
þess að hann sagði frá því að
hann vildi skrifa bók og við
hófumst einfaldlega handa og
úr varð ljóðabálkurinn Nötur
gömlu nútíðarinnar.“
Hún sýnir blaðamanni
hvernig hún fer að og tekur
upp blað sem á er skrifað staf-
rófið. „Pendúllinn stafar út fyrir
mig svör í staðinn fyrir að gefa
einfalt já eða nei. Það hófst
mikið samtal á milli okkar sem
ekki sér enn fyrir endann á,“
segir hún og mundar pendúl-
inn. Pendúllinn svífur yfir staf-
rófinu sem er skipt í fjórar línur.
„Fyrst segir hann mér í hvaða
línu bókstafurinn er. Svo segir
hann mér hvaða stafur það
er, þetta er því ansi tímafrekt,“
segir hún. Það sést að pendúll-
inn hefur valið bókstafinn K.
Þórdís segist ljóðabálkinn
hafa komið til sín í brotum
og verið mjög skrautlegur og
hlaðinn nýyrðum. „Ég þurfti
að koma skipulagi á textann
og fínpússa nokkur orð en ég
bar það allt undir Zúrkof. Það
er hann sem er höfundurinn
en ekki ég.“
Hún segir marga halda að
hún sé að þykjast. Það er ekki
rétt. Þórdísi er fyllsta alvara.
„Ég finn að margir skilja ekki
hvað ég er að fara. Það halda
margir að ég sé á einhverju
listaflippi. En það er ekki þann-
ig. Mér er alvara. Honum er al-
vara. Úr varð ljóðabálkur.“
Skortur á nánd
Ljóð Þórdísar eru kraftmikil og
gagnrýnin á samfélagið. Þau
fjalla um nánd, ónánd og að
vera næstum því manneskja
og í þeim má greina beittan
húmor fyrir því hvernig við
eigum samskipti á tímum
Face book og internetsins.
Þórdís segist sjálf hafa orðið
fyrir miklum áhrifum af skrif-
unum.
„Ljóðin hreyfðu við mér.
Vöktu mig,“ segir Þórdís. „Í
þeim er mikið talað um skort á
nánd og það hvernig við nálg-
umst fólk í gegnum tölvur og
skjái. Það er svo margt sem
mér finnst og hef líka haft á
tilfinningunni um okkar sam-
tíma sem þarna er komið í orð.
Það má segja að ég sé sam-
mála bókinni. Mér finnst ljóð-
in leiði inn á við og fái okkur til
að hugleiða í hvað við eyðum
orku og tíma og til hvers. Ég
hef líka verið að hugsa um
hvað varðar Facebook og aðra
álíka hluti að þegar maður er
búinn að eiga þannig sam-
skipti getur maður stundum
farið í gegnum daginn hald-
andi að maður sé nærður.
Manni finnst maður hafa átt
mikil samskipti. Maður er
búinn að horfa á fréttirnar og
veit hvað er að gerast í heim-
inum, samt hefur maður ekki
talað við neinn. Maður getur
farið þannig í gegnum daginn
og verið með þá tilfinningu að
maður hafi átt í samskiptum.
En þetta er fals. Þetta eru
gervisamskipti sem duga okk-
ur ekki. Ég hef verið að prófa
þetta svolítið á sjálfri mér.
Loka á allt í einhvern tíma og
ég finn að eftir smá tíma þá
finn ég allt í einu sterka þörf
fyrir samskipti. Samskiptin
spretta þá af þessari þörf og
þau verða gefandi,“ segir hún.
„Maður getur farið svo
langt inn í þetta gerviástand
án þess að uppgötva það. Að
því leyti held ég að bókin geti
orðið að gagni. Því Zúrkof sér
þetta ástand okkar af miklum
húmor.“
Gæfan og núið
Í bókinni er oft talað um ein-
hvers konar hálfdrættinga,
næstum því þig og næstum því
ég. Hvað er átt við?
„Ég skil þetta orðalag þann-
ig að við verðum ekki heil fyrr
en við höfum fundið gæf-
una til þess að verða við sjálf.
Við erum alltaf að tala um
hamingju og leitum hennar
í daglegu lífi meðan það er
gæfan sem við þurfum á að
halda. Ég hef mikið rætt þetta
við Zúrkof því ég skildi þetta
ekki sjálf á þessum umbrota-
tíma sem ég ræddi um fyrr í lífi
mínu. Ég fann vissulega sjálf
fyrir þeirri áherslu sem er lögð
á að við finnum hamingjuna
í núinu. En hvernig átti ég að
finna hana í núinu spurði ég,
því mér leið svo rosalega illa í
þessu blessaða núi. Ég spurði,
hvers vegna þarf ég endilega
að vera í sársaukafullu núi?
Hann svaraði með því að skýra
núið. Núið er hlutlaust, það er
sátt við fortíð og sátt við fram-
tíð. Áhyggjur mínar af fram-
tíðinni orsökuðu að sjálfsögðu
sársaukann í núinu. Án þeirra
hefði hann verið enginn.“
Notar pendúlinn við
innkaup og matseld
Þórdís var 16 ára þegar hún
byrjaði að semja ljóð. Ég las
eiginlega bara gömul ljóð og
var mjög upptekin af form-
inu, því að yrkja undir reglum
bragfræði um rím og stuðla og
höfuðstafi. Ég las ekkert nýtt
sem var að koma út. Ég var
þannig í mörg ár. Þetta breytt-
ist þegar ég kynntist fólki sem
var að yrkja og þá opnaðist
eitthvað innra með mér og þá
gat ég skrifað. Nú miðla ég og
stýri texta. Það er annað,“ út-
skýrir Þórdís.
„En ég finn tengingu aftur
við byrjunina því ég er aftur
upptekin af formi. Uppsetn-
ingin og aðferðin skiptir mig
miklu máli. Reyndar höfuð-
máli. Formið á bókinni er mitt
Þórdís Björnsdóttir ljóðskáld hefur gefið út ljóðabókina: Nötur gömlu fortíðar. Við gerð bókarinnar notaði hún
pendúl. „Ég skrifaði ekki þessa bók. Pendúllinn valdi orðin,“ segir Þórdís. Hún notar pendúlinn á hverjum degi.
Meira að segja í jafn hvers dagsleg verk og að kaupa inn og elda kvöldmatinn.
„Fyrirtæk-
in nærast á
nægjuleysi næstum-
okkar. Næstum-við
finnum þörfina fyrir
ávinning neyslunnar.
Næstum-við finnum
græðgina magnast.
Næstum-við neitum
að þjóna núinu.
Úr bókinni Nötur gömlu fortíðar
Kraftmikil „Ljóðin hreyfðu við mér. Vöktu mig,“ segir Þórdís.
Kristjana
Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal