Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.2012, Qupperneq 14

14 Fréttir 29. júní–1. júlí 2012 Helgarblað
„Hann er ekki
vonlaust tilfelli“
É
g er stanslaust búin að vera að
pressa og biðja um einhver úr-
ræði fyrir hann en svörin sem
ég fær eru bara: „Því miður,
það eru engin úrræði til“. Þetta
er barn með margar greiningar og
hann er bara að flækjast,“ segir móð-
ir 16 ára drengs sem hefur verið
greindur með ofvirkni og athyglis-
brest, mótþróaþrjóskuröskun, mál-
skilningsröskun, hegðunarröskun
og er tveimur árum á eftir í þroska.
Móðirin kemur alls staðar að lokuð-
um dyrum í kerfinu og drengurinn
fær ekki þá aðstoð sem hann þarf til
að geta fótað sig í lífinu.
Vísað til Barnaverndar 14 ára
Raskanirnar sem drengurinn hefur
verið greindur með, gera það meðal
annars að verkum að hann skilur ekki
allt sem við hann er sagt, hann er ekki
almennilega læs og lendir oft upp
á kant við fullorðna. „En hann felur
þetta bara allt bakvið töffaraskap.
Hann er rosa töffari eins og margir
þessara stráka sem verða undir þess-
um stóru sem fara að stjórna þeim,“
segir móðir hans sem vill ekki koma
fram undir nafni af ótta við að sonur
hennar loki alveg á hana.
Hún gagnrýnir Barnavernd harð-
lega fyrir úrræðaleysi gagnvart börn-
um og unglingum sem eru að kljást
við svipuð vandamál og sonur hennar.
„Þetta gengur þannig fyrir sig að þegar
barnið er með visst margar greiningar
sem fara í gegnum BUGL (Barna- og
unglingageðdeild Landspítalans) þá
vísa þeir í raun barninu áfram á Barna-
vernd,“ útskýrir hún. Sonur hennar fór
síðast í greiningu 14 ára gamall og í
kjölfarið var málum hans vísað áfram
til Barnaverndar. Að mati konunnar
hefur Barnavernd ekki staðið sig sem
skyldi.
Sonur konunnar á aðallega við
hegðunarvandamál að stríða. Hann
hefur einnig verið í einhverri neyslu
en ekki að neinu ráði, að hennar
sögn. Hún gerir sér þó grein fyrir að
hann er í áhættuhópi og veit til þess
að hann gistir gjarnan heima hjá vini
sínum sem tengist mjög vafasömum
félagsskap. Konan vill eðlilega reyna
allt sem í hennar valdi stendur til
að koma í veg fyrir að sonur hennar
leiðist út í heim fíkniefna og glæpa.
Kemur stundum ekki heim í viku
Hún hefur nánast þurft að berjast fyrir
öllum þeim úrræðum sem syni henn-
ar hafa boðist í gegnum tíðina og
Barnavernd hefur ekki létt henni róð-
urinn, nema síður sé. Með þrautseigju
og elju hefur henni þó tvisvar tekist að
koma honum inn á meðferðarheimil-
ið Stuðla, sex vikur í senn.
„Ég þurfti endalaust að biðja um
að hann kæmist á Stuðla. Þau þurfa
að vera búin að ganga ákveðið langt
til að fá einhver úrræði, það er aldrei
litið á þetta sem forvörn. Það er nátt-
úrulega fáránlegt. Þetta ætti frekar
að vera forvörn til að aðstoða barnið
áður en það leiðist út einhver vand-
ræði,“ segir konan sem er eðlilega
orðin langþreytt á stöðunni. „Það er
enginn í kerfinu sem ber ábyrgð á
honum. Hann bara flækist og skilar
sér stundum ekki heim í viku og sefur
stundum ekki í marga sólarhringa.“
Á meðan drengurinn er eftirlitslaus
tekur hann heldur ekki lyfin sín, þrátt
fyrir að honum líði verr án þeirra.
Viðurkenndi vandann
á Stuðlum
Konan ber starfsfólki Stuðla mjög vel
söguna og segir að sonur hennar hafi
náð góðum árangri þar. Hún segir hins
vegar eftirfylgnina vanta og það hafi
orðið til þess að hann hafi fljótlega far-
ið aftur í sama farið.
„Fyrst þegar hann kom á Stuðla var
hann rosalega erfiður og starfsfólk-
ið réð ekkert við hann. Honum lendir
saman við alla fullorðna og af því hann
er með þessa mótþróaþrjóskuröskun
þá fer hann í svo mikla vörn. Það tók
drjúgan tíma fyrir þau að komast að
honum en það hafðist. Þau fengu hann
til að átta sig á því að hann glímdi við
vandamál. Ég hefði náttúrulega viljað
hafa hann mun lengur á Stuðlum en
það var ekki í boði.“
Konunni finnst vanta að börn
og unglingar komist inn í einhvers
konar verndað umhverfi eftir að þau
koma út af Stuðlum. Að þeim sem sé
boðið upp á raunhæfar lausnir þar
sem unnið sé betur úr þeirra málum.
Vantar meira aðhald
Eftir að sonur hennar kom út af Stuðl-
um komst hann í Fjölsmiðjuna, sem er
vinnustaður fyrir ungt fólk sem geng-
ur illa að fóta sig í lífinu. Hann entist
þó ekki lengi þar. Hún segir Fjölsmiðj-
una ágætis úrræði út af fyrir sig, en hún
henti syni hennar ekki. Ekki sé um að
ræða meðferðarstofnun skipaða fag-
aðilum sem veiti honum það aðhald
sem hann þarfnast. „Hann fær bara
leið á þessu, það er ekkert verið að
vinna með hann.“
Þá bauðst drengnum jafnframt að
fara í sálfræðiviðtöl á Stuðlum eftir
að vistinni lauk en hann sá ekki til-
ganginn í því. „Strákur eins og son-
ur minn er ekkert að fara að gera það,
hann ræður ekkert við að mæta í svo-
leiðis.“
Með hnúajárn og hnífa
í herberginu
„Þeir vita alveg eins og ég benti á að
á Stuðlum virkar þetta á hann. Það er
alveg hægt að vinna með hann, hann
er ekkert alveg vonlaust tilfelli, en
samt gera þeir það ekki.“ Þar á kon-
an við Barnavernd, en það er þeirra
að taka ákvörðun um dvöl á Stuðlum,
líkt og með önnur úrræði.
„Það hefur sýnt sig á Stuðlum að
það er hægt að vinna með hann, en ég
get það ekki sjálf. Ég hef ekki sérfræði-
þekkingu eða menntun til þess. Mað-
ur er endalaust að finna vopn í her-
berginu hans, eins og til dæmis hnífa,
hnúajárn og einnig kúbein.“ Þrátt fyrir
að konan hafi ávallt staðið keik í bar-
áttunni fyrir son sinn má heyra að
hún er orðin þreytt á því að það þurfi
að vera svona erfitt að fá réttu úrræðin
fyrir hann. Og álagið á fjölskylduna er
gríðarlegt. „Þetta er endalaust og hvíl-
ir endalaust á manni. Svo veit mað-
ur ekki hvar hann er. Þegar hann var
í neyslu þá var hann með ógnandi
hegðun og fleira á heimilinu en þeir
vildu ekki gera neitt fyrir hann. Mér
finnst þetta alveg fáránlegt hvernig
kerfið virkar hérna.“
Plumar sig aldrei án aðstoðar
„Aðalmálið er að hann er aldrei að
fara að pluma sig úti í samfélaginu án
aðstoðar. Hann bara getur það ekki.
Hann er með það margar raskanir að
hann ræður ekki við það. Það er þess
vegna sem ég er að gagnrýna þetta.
BUGL hefur engin úrræði fyrir hann
fyrir utan sálfræðiviðtöl líkt og hann
fær á Stuðlum. En hann sér engan
hag af þessu af því raskanirnar eru
það miklar hjá honum að hann áttar
sig ekki á því.“
Hún bendir á að það sé mikil
hætta á því að börn eins og sonur
hennar verði „kerfiskrakkar“ sé ekki
gripið í taumana í tæka tíð. Þurfi að
lifa á ríki og sveitarfélögum alla ævi
og verði jafnvel inn og út úr meðferð-
um eða fangelsum stóran hluta af líf-
inu. Það hljóti að vera hagkvæmara
þegar til lengri tíma er litið að reyna
að koma í veg fyrir að þessir krakkar
leiðist út á ranga braut í lífinu.
„Ég á mjög erfitt með að trúa að
það séu ekki til nein úrræði. Ég veit
alveg að Barnavernd getur búið til
úrræði við hæfi. Það hefur sýnt sig
í gegnum tíðina að þeir eru oft með
óvænt úrræði sem maður vissi ekki
einu sinni að væru til. Þannig að
maður veit alveg að það er hægt að
finna úrræði. Svo er þetta kannski
bara spurning um metnaðinn hjá
tengiliðnum þínum og hans yfir-
manni hjá Barnavernd,“ segir konan
sem vill sjá eitthvað gerast sem fyrst,
enda styttist í að sonur hennar kom-
ist á fullorðinsaldur. Þá verður jafn-
vel enn erfiðara að aðstoða hann.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
„Maður er enda-
laust að finna vopn
í herberginu hans, eins og
til dæmis hnífa, hnúajárn
og einnig kúbein.
n Móðir 16 ára drengs með margar hegðunarraskanir fær engin úrræði fyrir hann
H
elga Jóna Sveinsdóttir,
deildarstjóri hjá Barnavernd
Reykjavíkur og staðgengill
framkvæmdastjóra, segir að
meðferðarúrræði barna og unglinga
hjá Barnavernd strandi aldrei á fjár-
skorti. „Ef þessi drengur þyrfti að fara
í einhverja vistun á okkar vegum þá
er það ekki spurning um fjármagn.
Það er bara faglegt mat sem ræður því
hvað þarf að gera. Við göngum ekki á
neina veggi ef úrræði kalla á kostnað.“
Helga tekur þó fram að hún þekki
mál drengsins ekki mikið. Hún hafi
aðeins kíkt á það þegar blaðamaður
óskaði eftir svörum frá Barnavernd.
Hún segir þó að í öllum tilfellum
sé reynt eftir fremsta megni að koma
í veg fyrir að barn þurfi vistun utan
heimilis þrátt fyrir að hegðunarvandi
sé alvarlegur. Eitt úrræði sem mik-
ið er notað inni á heimilum kallast
MST. Um er að ræða fjölkerfameðferð
sem felst í að efla hæfni, bjargræði og
tengslanet foreldra til að takast á við
hegðunarvanda unglingsins. MST
meðferð var einmitt beitt í tilfelli son-
ar konunnar en af henni var enginn
árangur.
„Ef það gengur ekki þá er reynt við
Stuðla sem er góður kostur. Börn eru
þar í sex vikur og svo fáum við skýr-
slu með einhverjum tillögum þar
sem mælt er með einhverjum lausn-
um og það er einhver niðurstaða. Og
ef það dugar ekki þá er það náttúru-
lega langtímameðferð sem er næst
skoðuð eða stutt fóstur. En þá erum
við komin að því að vista barn utan
heimilis.“ Helga bendir þó á að þegar
börn ná 15 ára aldri þá eru þau sjálf
orðin aðilar máls. Ef þau eru ekki
samstarfsfús um eitthvað úrræði þá
þarf að úrskurða um það hjá Barna-
vernd. Barnið fær þá sinn eigin lög-
mann og ef úrræðið kallar á lengri
tíma en tvo mánuði þá þarf málið að
fara yfir dóm. Til að þessum úrræð-
um sé beitt þarf barnið þó að hafa
verið í miklum útigangi, neyslu og af-
brotum.
„Það er leiðinlegt að heyra ef
þessari móður finnst hún koma
hérna að lokuðum dyrum því það er
ekki okkar markmið,“ segir Helga um
mál drengsins. „Ef mál er opið hérna
notum við öll úrræði sem við getum.
Ég geri ráð fyrir að það verði farið að
sækja um langtímameðferð ef hann
uppfyllir þau skilyrði sem þarf. Sem
hann ætti náttúrulega að gera ef hann
er búinn að fara í MST og Stuðla og
það er enginn árangur. Við verðum
bara að skoða það.“
Helga segir það hugsanlega geta
hentað drengnum að fara á Lækjar-
bakka sem er meðferðarheim-
ili á Suðurlandi fyrir unglinga sem
kljást við ýmis hegðunarvandamál.
Hún segir ekki nauðsynlegt að ung-
lingarnir hafi afbrotasögu til að kom-
ast þangað inn og úrræðið sé bæði
fyrir stelpur og stráka.
Þetta er ekki alveg í samræmi
við þau svör sem móðir drengsins
hefur fengið hingað til. Hún hef-
ur margsinnis óskað eftir því við
tengilið sinn hjá Barnavernd að
sonur hennar fari á Lækjarbakka,
en ávallt fengið þau svör að hann sé
ekki nógu illa staddur til þess. Hún
hefur undir höndum tölvupósta
sem staðfesta þessi samskipti sín
við tengiliðinn.
„Beitum öllu því sem við getum“
n Ætti að uppfylla öll skilyrði um langtímameðferð
Vill úrræði Móðir drengsins
segir hann hafa náð árangri á
Stuðlum. Eftirfylgnina vanti
hins vegar og þess vegna fari
hann aftur í sama farið.
Faglegt mat Úrræði fyrir unglinga
stranda ekki á fjárskorti samkvæmt
deildarstjóra hjá Barnavernd Reykjavíkur.