Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2012, Blaðsíða 24

Hverjir eru skríllinn?
24 Umræða 19.–21. október 2012 Helgarblað
í
slendingar eru meðvirk þjóð. Það
gerir smæðin. Stundum á með­
virknin við. (Ef frændi stelur millj­
ónum úr fyrirtækinu ræðum við
það ekki í næsta boði.) En stund­
um ekki. (Ef ráðherra brýtur lög erum
við alltof fljót að fyrirgefa.)
Gestabók reiðinnar
Fyrir Hrun þorði enginn að segja
neitt. Eftir Hrun þorðu allir að segja
allt. Áður þurfti að hvísla sannleik­
ann í hornum en nú heyrist ekkert
þótt öskrað sé. Áður voru allir hrædd­
ir við Dodo en nú er enginn hræddur
við neitt. Nú stendur Fésbókin, þessi
gestabók reiðinnar, opin dag og nótt,
alla daga ársins.
Og á fjórum árum hefur reiðiflóð­
ið fundið sér tvo jafn stóra farvegi.
Annarsvegar fólkið sem enn er reitt út
í Hrunið og hinsvegar fólk sem er reitt
út í þau sem enn eru reið út í Hrunið.
Annar hópurinn vill refsa en hinn
vill gleyma. Annar hópurinn vill vera
heima að taka til en hinn vill aftur út
á djammið. Annar hópurinn talar um
„Hrunverja“ en hinn um „jú, eitthvað
efnahagshrun“. Annar hópurinn vill
nýja stjórnarskrá en hinum finnst það
algjört rugl. Og þar með er komið ör­
lítið borgarastríð um Ísland, eins og
óperuleikstjórinn orðaði það í fréttum
liðna helgi, með orustu á laugardag.
Lög og þjóðlög
Sjónarmiðin virðast ósættanleg. Þótt
ástæðurnar séu mjög á reiki. Hér er
allt samkvæmt hefðbundnu sniði.
Fólk þjappar sér saman með sínu liði,
fólkinu sem það var með í mennta­
skóla, fílar sömu tónlist eða situr í
samskonar jeppa á næstu ljósum.
Fólki líður betur í liði. Að baki hvoru
liði eru síðan hagsmunir. Við heyrum
bresta í fjöllum og snúning í gröf­
um, þegar Þorvaldur Gylfason opnar
munninn. Ætlar maðurinn að skrúfa
Ísland í sundur? Og við heyrum fruss­
að á skjái og fretað í hornum þegar
Brynjar Níelsson yddar blýantinn.
Er maðurinn brynjaður fyrir öllum
breytingum?
Og kollegar hans, lögfræðingarnir,
sem létu tattúera stjórnarskrána frá
1944 á bakið á sér, eftir lokadjammið
í lögfræðinni á sínum tíma, þeir koma
stökkvandi út úr sportbílum og „rífa
sig á kassann“ hrópandi ókvæðisorð
að hverju þenkjandi pilsi. Þeir þola
það ekki að „fólk útí bæ“ skrifi fyrir þá
stjórnarskrá. Hvað þá að almenning­
ur, sá armi þrjótur, fái þar eitthvað um
að segja. Fyrir þeim er það eins og fyr­
ir klassískt menntaðan hljóðfæraleik­
ara að horfa á ómenntað fólk útí bæ
skrifa fyrir þá nótur. „Hvernig á ég að
geta túlkað þetta „tónverk“, samið af
fólki sem ekki kann að skrifa nótur?“
En sum lög þarf ekki að túlka. Sum
lög bara eru. Þjóðlög.
Og stundum spretta fram ný þjóð­
lög. Sjaldnast þvert á þau gömlu.
Stjórnarskráin frá 1944 er byggð
á þeim frá 1920 og 1874. Og sú
nýja er á köflum samhljóða þeirri
gömlu. Menningin er samhangandi,
breytingar fæða breytingar. Og þegar
maður horfir á þessi gömlu ártöl sést
að endurnýjun stjórnarskrár er löngu
komin á tíma … Ísland er annað land
í dag en í gær. Með fullri virðingu fyrir
réttunum frá 1944 borða flestir annað
flesta daga.
Blár og rauður búningur
Ég efast ekki um að flestir vilja breyta
stjórnarskránni. Fæstir eru svo fastir
á þúfunni að þeir sjái ekki þörfina
fyrir aðlögun að breyttum tíma. Hver
getur t.d. staðið gegn ákvæðum um
gagnsæi í stjórnsýslu og réttinn til
upplýsinga, aðgreiningu valdþátta,
aukið sjálfstæði dómstóla, auðlindir í
þjóðareign, eða skýrari reglur um fjár­
mál stjórnmálaflokka, frelsi fjölmiðla,
verndun heimildarmanna o.s.frv?
Flestir eru líka sammála um að þjóð­
in eigi að hafa rétt til aukinna þjóðar­
atkvæðagreiðslna.
Vandinn er í raun ekki ný stjórnar­
skrá, heldur hverjir að henni standa.
Sumir geta aldrei samþykkt neitt
sem sumir gera. Þannig er það bara.
Við getum ekki unað því að and­
stæðingurinn hafi kannski rétt fyrir
sér og leggi fram hin mætustu mál.
Við einblínum á búninginn. Hún eða
hann er „í hinu liðinu“. Þess vegna
snýst baráttan um allt annað en inni­
hald nýrrar stjórnarskrár. Hún snýst
um það hver lagði hana fram, hverjir
skrifuðu hana, og hvernig „ferlið“ var
í heild sinni. Það skipti til dæmis engu
máli hvernig kosningarnar í stjórn­
lagaráð fóru, heldur að hæð kjörklef­
anna skyldi skeika um nokkra milli­
metra. Við einblínum á umbúðirnar.
Og hér er ég víst engin undan­
tekning. Ég klíni andstöðunni á lög­
fræðingana, á þá félaga Lex og Lexus,
á Brynjar Níelsson, á Sjálfstæðisflokk­
inn, á sægreifana, á ÍNN, á AMX, á
litla Do og gamla Do, á Moggann, já,
á liðið í bláa búningnum með aug­
lýsinguna frá LÍÚ á bringunni, LEX
á bakinu og Mbl.is á rassinum. Ég sé
í þessu öllu einn stóran andstæðing,
hina stóru meinsemd Íslands, karl­
ana og ekkjurnar sem áttu landið og
þjóðfélagið og ætla sér að ná því aftur,
en eru nú hræddir um að missa það
um ókomin ár. Missa það í hendurn­
ar á „hinu liðinu“, liðinu í rauða bún­
ingnum með auglýsingunni frá BÍL
á bringunni, SANS á bakinu og DV á
rassinum.
„Ísfélagið“
En bíðið nú við. Eruð liðin sambæri­
leg? Eru þau jafn sterk? Er leikurinn
jafn? Vissulega má segja að liðið í
rauða búningnum hafi ríkisstjórnina
með sér en getum við lagt að jöfnu
Landssamband íslenskra útvegs­
manna og Bandalag listamanna? Eiga
grasrótarsamtök eins og SANS eitt­
hvað í gullrammagræjuna LEX? Er
ekki Mogginn ennþá örlítið stærri en
DV? Og hversu lengir lafir svo stjórn­
in?
Hér liggur meinsemdin. Við sem
aðhyllumst hugmyndina um nýja og
nútímalegri stjórnarskrá með lang­
þráðum endurbótum í atkvæðavægi
og auðlindaákvæðum eigum við tröll
að etja: Bláu björgin standa ennþá
saman, þétt og há. Það mikla „Ísfélag“
virðist seint ætla að bráðna þrátt fyrir
talsverða hlýnun í samfélaginu. Þess
vegna verðum við að vanda okkur,
standa saman og kjósa. Nú eða aldrei.
Eftir næstu kosningar gætu allir slíkir
möguleikar gufað upp. Þá gæti Ísfé­
lagið komist aftur til valda og allt fer
í frost á ný. Við erum svo fjandi með­
virk.
Við gætum …
Við gætum alveg kosið til forsætis­
ráðherra mann sem tók þátt í millj­
arðasvindli til bjargar Glitni sáluga og
seldi öll sín bréf í bankanum daginn
eftir. Við erum svo fjandi meðvirk.
Við gætum alveg kosið á ráðherra­
stól manninn sem reddaði 55 millj­
ónum frá útrásarfyrirtækjum til að
flokkurinn myndi ekkert gera þeim
til hindrunar. Við erum svo fjandi
meðvirk. Við gætum alveg kosið til
ráðherra mann sem er nýbúinn að
keyra stórfyrirtæki í þrot. Við erum
svo fjandi meðvirk. Við gætum al­
veg kosið til ráðherra manneskju sem
sótti flokksþing repúblikana og hyllti
með lófadansi öll þau kvenfjandsam­
legu og hómófóbísku viðhorf sem þar
birtust. Við erum svo fjandi meðvirk.
Við gætum alveg kosið til ríkisstjórn­
ar flokkinn sem stýrði ferð okkar inn
í Hrunið og hefur enn ekki beðist af­
sökunar á því eða hugsað sitt dæmi
upp á nýtt. Við erum svo fjandi með­
virk. Við gætum alveg kosið fullt af
„ungum“ þingmönnum sem ekki eru
meiri bógar en svo að enginn þeirra
þorir að yrða á fortíðina. Við erum svo
fjandi meðvirk. Og af því enginn þorir
í fortíðina gætum við alveg kosið aftur
til valda þann gamla góða Dodo sem
ekkjunauturinn Óskar skenkir með­
virknihluta þjóðarinnar á hverjum
morgni í boði Ísfélags Vestmanna­
eyja, Skagfirsku kaupfélagsmafíunn­
ar og LÍÚ.
Mikið verður gaman þá.
Á móti öllu
Sjálfstæðisflokkurinn er og verður
helsta ógn íslensks samfélags. Með
honum frýs allt fast. Án hans er allt
hægt.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur í raun
tekið við gamla neikvæðnikeflinu,
sem VG geymdi forðum. Sjálfstæðis­
flokkurinn í dag er eins og VG var: Á
móti öllu. Hann er á móti nýrri stjórn­
arskrá, á móti samningaviðræðum
við Evrópusambandið, á móti endur­
skoðun kvótakerfisins, á móti þjóðar­
atkvæði um nýja stjórnarskrá, á móti
nýjum lausnum í gjaldeyrismálum …
you name it.
Virkjun athugasemdanna
Og nú hefur nátttröllið hafið barátt­
una gegn „nettröllunum“ … Þótt ég
reyni eins og ég get að lifa Mogga­
lausu lífi eru nokkrir meðvirknifíkl­
ar í vinahópi mínum á Facebook og
þeir lauma stundum Moggagreinum
á fréttafæribandið; fyrr en varði hefur
maður í ógáti gleypt tilvitnun í Reykja­
víkurbréf eða hluta af Moggagrein eft­
ir Jón Steinar Gunnlaugsson. Það var
þannig sem ég varð fyrir því óláni á
dögunum að renna yfir lista af fúk­
yrðum sem hæstaréttardómarinn
nýhætti hafði fundið um sig á netinu
og fylgdu með óskir hans um að fólk
léti af slíkum sóðaskap. Hér var góð
ábending á ferð sem við getum flest
tekið undir, við sem förum oftar en
ekki í skítagallann áður en við trítlum
inn á netið, og satt að segja átti mað­
ur von á lengri lista. En óneitanlega
háði það greininni, sem hét „Virkur í
athugsemdum“, að hún skyldi birtast
í sjálfri „Virkjun athugasemdanna“,
Morgunblaðinu. Ég gerði mér þegar
í stað ferð niður á Borgarbókasafn
til að taka saman lista af öllum þeim
fúkyrðum og fautastimplum sem fólk
af ýmsu tagi hefur hlotið í þeim Stak­
steinum og Reykjavíkurbréfum sem
biturðin hefur birt á liðnum misser­
um, en fékk strax ónot af þeim miklu
flettingum og eftir að hafa rekið aug­
un í „skopmynd“ af Þorvaldi Gylfa­
syni á klósettinu, skeinandi sér á
stjórnarskránni frá 1944, ákvað ég
að láta blaðið síga, og allar endur­
birtingar eiga sig.
Gekk hálf miður mín út.
Fjármagnaður skríll
En að loknum þeim sáru flettingum
sat þó eftir orðið „skríll“ sem ritstjór­
inn hugumprúði hafði notað á fólk­
ið sem mótmælti því að hann sjálfur,
þá sem seðlabankastjóri, ráðherrar
Hrunstjórnar, fjármálaeftirlitsstjóri
og fleiri, gætu setið áfram þótt landið
væri komið á hvolf og efnahagurinn í
gjörgæslu hjá AGS. Að auki ýjaði hann
að því að auðjöfrarnir illu á Túngötu
6 hefðu „fjármagnað“ mótmælin.
Hvað þurfti eiginlega að fjármagna?
Í hvaða heimi búa menn sem spyrja
slíkra spurninga? Halda þeir að fólk
hafi fengið greitt fyrir mótmælastöð­
una? Greitt samkvæmt mótmæla­
stöðumæli? Sumir halda að enginn
geri neitt af fríum og frjálsum huga,
launalaust. Það hlálegasta við þess­
ar aðdróttanir er þó sú staðreynd að
þegar hér var komið sögu var hátt­
virtur flokkur ritstjórans orðinn nær
mállaus af mútum, uppstoppaður
upp í kok af framlögum einmitt auð­
jöfranna á Túngötu 6 í kosningasjóð
Valhallar.
Spurningin er því áleitin: Hver var
hinn fjármagnaði skríll sem ritstjór­
anum göfuglynda er svo hugleikinn?
„Musterið“
Í alvöru? Skríll? Hvað átti fólk að gera?
Taka stærsta efnahagshruni heims­
ins með þegjandi þögninni og mæta
prúðbúið til fundar í Valhöll til að
hlýða á notalegar útskýringar ráða­
manna?
En viti menn. Daginn sem ég sat
á bókasafninu mætti fyrrverandi yfir­
lögregluþjónn einmitt í það hús og fór
yfir upplifun sína af eftirhrunsmót­
mælunum, nefndi þau „Aðför að Al­
þingi“, en Valhöll „musterið“, fór
háðsorðum um lögfræðing nímenn­
inganna, og niðrandi orðum um
dóminn í því máli, sagðist hafa bjarg­
að lífi forsætisráðherrans fyrrverandi,
hvorki meira né minna, og fór loks
með brandara: „Hvað sögðu menn þá
þegar hér var komið? Jú, menn sögðu:
Það versta sem gæti gerst væri að VG
færi í ríkisstjórn! Þá væri þetta endan­
lega búið!“
Allt þetta gefur að sjá og heyra á
myndbandi sem Lára Hanna Einars­
dóttir klippti til og aðgengilegt er á
Youtube undir heitinu „Aðför að Al­
þingi – Geir Jón Þórisson í Valhöll“.
Lögregla allra landsmanna?
Látum vera þótt Dodo deleri í með­
virknimálgagn sitt en þegar lög­
reglan er mætt í Valhöll til að tala við
„sitt fólk“ fer óneitanlega hrollur um
mann. „Er þetta ekki rétt hjá mér,
Snorri?“ kallaði Geir Jón úr pontu
og átti þar væntanlega við Snorra
Magnússon, formann sambands lög­
reglumanna. Hér var því ekki aðeins
mættur fyrrverandi lögreglumaður
heldur einnig núverandi fulltrúi
þeirra allra. Báðir komnir á fund í Ís­
félaginu.
Einhvern veginn hefur maður
alltaf staðið í þeirri trú, þrátt fyrir
allt, að lögreglan starfaði í þágu allra
landsmanna, en ekki sumra og liti
niður á aðra. En hér hvarf sú góða
til finning og kemur vart aftur í bráð.
Geir Jón gerir sér væntanlega ekki
grein fyrir því hversu mjög hann skað­
ar sinn gamla vinnustað með því að
ata hann pólitískum lit, með því að
sletta blárri málningu á Lögreglustöð­
ina við Hlemm.
Öll stöndum við í þeirri meiningu
að íslensku knattspyrnulandsliðin
leiki í nafni okkar allra. Hvernig tæki
fólk því ef fyrirliði knattspyrnulands­
liðsins hlypi upp í Valhöll beint eftir
leik og sakaði áhorfendur um að vera
of vinstrisinnaða, erfitt væri að leika
knattspyrnu fyrir framan stúku fulla
af VG­fólki, og uppskera hlátur Val­
hellinga.
Ísfólkið
Tilfinningin sem eftir sat við fyrir­
lestur Geirs Jóns var áþekk niðurstöðu
Reykjavíkurbréfs. Fyrir lögreglu­
manninum voru mótmælendur skríll.
Staddur í „musteri“ samspillingar
fjármagns og valda datt honum ekki í
hug að leita að ástæðu „ skrílslátanna“
Aðsent
Hallgrímur
Helgason
„Þá gæti
ísfélagið
komist aftur til
valda og allt fer
í frost á ný