Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2012, Blaðsíða 32

32 Viðtal 19.–21. október 2012 Helgarblað
Þ
etta er barátta upp á líf og
dauða,“ segir Guðmundur
Gunnarsson og bætir því við
„… allavega hvað varðar ís-
lenska þjóð. Við þurfum að
horfast í augu við ástandið hérna ef
við ætlum að komast upp úr þeim
hjólförum sem við erum föst í. Engu
að síður er hér ákveðinn hópur sem
reynir af öllu afli að halda okkur niðri
af því að það hentar honum.“
Um árabil var hann leiðandi í
verkalýðsbaráttunni, var formaður
Rafiðnaðarsambandsins til átján ára
og einn af talsmönnum ASÍ um tíma.
Síðan tók hann sæti í stjórnlagaráði
og er afar hugleikið að allir kosn-
ingabærir menn mæti á kjörstað um
helgina og skili sínu atkvæði. „Mér
þætti einkennilegt ef hluti þjóðar-
innar lætur það yfir sig ganga að hún
eigi ekki að skipta sér af þessu og sýna
það í verki að hún vill taka þátt í því að
móta þetta samfélag sem við búum í.“
Stjörnurnar
Guðmundur tekur á móti mér á
heimili sínu í Grafarvoginum, rauðu
timburhúsi í botni götunnar þar sem
hann býr ásamt eiginkonunni, Hel-
enu Sólbrá Kristinsdóttur, elsta synin-
um, Kristni Þór og Sólveigu kærustu
hans. Í forstofunni eru ljósmyndir og
málverk, sem prýða reyndar alla veggi
inni í stofunni líka og mörg hver eftir
móður Guðmundar, olíuverk, vatns-
litamyndir og útsaumsverk. Þar er
líka niðjatal þeirra hjóna en hópur-
inn er þegar orðinn ansi myndarleg-
ur. Enda er hægt að ganga úr stofunni
út á sólstofu sem Guðmundur byggði
til þess að koma öllum börnum og
barnabörnum ellefu í sæti þegar svo
stendur á. Hann er ríkur maður, fimm
barna faðir og á að auki stjúpdóttur
sem hefur fylgt honum í 25 ár eða frá
því að hann kynntist henni Helenu
sinni.
Hann býður mér til sætis við borð-
stofuborðið, sest á móti mér og segir
ekkert fyrr en ég spyr hvar hans stað-
ur í húsinu sé og bendir þá á sætið
sem ég sit í, það er hans staður. Eða
heimaskrifstofan sem er hér í næsta
herbergi. Hann er allavega ekki mik-
ið í sólstofunni að skoða stjörnurnar
með stjörnukíkinum sem stendur þar
í fullri reisn. „Björk gaf mér hann í af-
mælisgjöf,“ útskýrir hann, „en ég nota
hann lítið. Hún hefur alltaf haft áhuga
á stjörnufræði og ætlaði að verða
stjörnufræðingur á tímabili þegar hún
var svona sextán ára. Hún er mikill og
góður stærðfræðingur og gekk feiki-
lega vel á því sviði en svo datt hún inn
í músíkina,“ segir Guðmundur.
Björk, dóttir hans, er farsælasta
söngkona landsins og ein sú þekktasta
í heimi. Það kom honum ekki á óvart
að hún skyldi snúa sér að tónlistinni.
„Það var reyndar alltaf fyrirséð því
hún var afburðamúsíkölsk og spilaði
á öll hljóðfæri um leið og hún var far-
in að ganga, klifraði upp á píanóið hjá
mömmu tveggja ára gömul og spilaði
lög sem hún hafði heyrt í útvarpinu.
Hún hóf tónlistarnám þegar hún var
fjögurra ára og hélt því áfram þar til
hún var komin í menntaskóla og nán-
ast komin með kennararéttindi.“
Harðir dómar
Þá hætti hún í menntaskóla og fór
að sinna tónlistarferlinum. Með tím-
anum varð hún sjálf stjarna, en hún
hefur alltaf skorið sig úr fjöldanum
og varð fyrir vikið á milli tannanna á
fólki. Það gat verið óþægilegt fyrir föð-
ur hennar að fylgjast með því þegar
henni var hallmælt. „Hún varð fyrst
þekkt með hópnum sem hún til-
heyrði, Kuklinu og ungskáldunum.
Ég heyrði mjög neikvæða umræðu
um þennan hóp, það var sagt að þau
væru á kafi í dópneyslu, þetta væri
bara ruglað lið og fleira í þeim dúr.
Það er oft þannig á Íslandi að ef
þú ert ekki í meðaltalinu, ferð út fyrir
rammann og gerir eitthvað sem aðrir
eru ekki að gera þá veitist fólk að þér
og reynir að draga þig niður í meðal-
talið aftur. Mér fannst það mjög áber-
andi þegar Björk var á þessum aldri.
Það er reyndar enn þannig að sum-
ir halda að þeir hafa eitthvert vald til
þess að pirrast voðalega yfir því að
hún sé ekki að syngja eða dansa eins
og Lady Gaga heldur að rembast við
að skapa sína eigin stefnu. Fólk getur
látið það fara í taugarnar á sér og ger-
ir lítið úr henni fyrir vikið. Mér finnst
það oft og tíðum mjög óþægilegt.“
Það er ekki það eina, það er ann-
að sem honum þykir líka óþægilegt
og stundum nánast óþolandi. „Nú hef
ég unnið fyrir verkalýðshreyfinguna
í hátt í tuttugu ár,“ segir hann, „og
komið fram sem málsvari rafiðnað-
armanna og verkalýðshreyfingarinn-
ar. Samt var oft ekki talað um mig sem
Guðmund formann Rafiðnaðarsam-
bandsins heldur Guðmund pabba
hennar Bjarkar. Ég hef stundum látið
þetta fara í taugarnar á mér. Mér finnst
þetta óþarfi af því að mér hefur gengið
alveg prýðilega að byggja Rafiðnaðar-
sambandið upp og finnst að fólk geti
bara nálgast mig út frá þeim forsend-
um. En þetta er bara svona og ég verð
bara að sætta mig við það,“ segir hann
auðmjúkur. „Þetta varð ekki svona fyrr
en hún varð svona fræg.“
Hann er klæddur í ljósa skyrtu í
fjólubláu og svartar buxur, nýkom-
inn úr viðtali við breska ríkissjónvarp-
ið þar sem hann ræddi hið íslenska
efnahagsundur sem hér á sér stað um
þessar mundir að mati sumra. Þetta er
maður með skoðanir á samfélaginu
og þekkingu á því hvernig það virkar.
Og stundum hefur honum blöskrað.
Ekki bara varðandi meðferðina á
dóttur sinni en hann segir að hér á
landi hafi ekki verið minnst á hana
í fjölmiðlum fyrr en hún var búin
að ná sér vel á strik í Evrópu, orðin
þekkt þar og umtöluð. „Björk og
það fólk sem var í þeim heimi sem
hún lifði og hrærðist í voru bóhem-
ar sem menn hristu hausinn yfir. Af
því að hún var ekki klædd eins og
fjöldinn í Lee-gallabuxur var hún
ekki meðtekin fyrr en hún varð fræg
erlendis.“
Frjálslegt uppeldi
Í gömlu viðtali við hana kom fram
að hún fékk mjög frjálslegt uppeldi
og hún fór stundum að heiman dög-
um saman til þess að spreyta sig úti
í náttúrunni. Guðmundur segir að
það sé rétt enda var hann sjálfur alinn
þannig upp. Auk þess gat hann alltaf
treyst henni hundrað prósent. „Ég
þurfti aldrei að hafa neinar áhyggjur
af henni. Þess vegna var henni treyst
og hún hafði frelsi til þess að fara og
gera það sem hún vildi gera.
Ég var líka alinn svona upp. Mér
var treyst til þess að fara og gera það
sem ég vildi. Það var ekkert vanda-
mál. Mamma sagði stundum að ef
ég gerði einhverjar gloríur yrði ég að
bera ábyrgð á þeim sjálfur, enda er
það líka þannig.“
Sem ungur maður átti hann það
líka til að stinga af út á land þegar hann
var í því stuðinu. „Ég fór kannski nið-
ur í kjallara og tók tjaldið frá mömmu
og pabba og var nokkra daga á Þing-
völlum. Eða fór niður á BSÍ og tók rútu
austur í Þórsmörk eða eitthvað.“
Þar var hann bara að þvælast um
og spóka sig í náttúrunni, með tjald
sem var gert úr tveimur kústsköftum
og tusku á milli. „Það var enginn botn
eða ekki neitt,“ segir hann og hlær.
Sendur í sveit
Æskuheimilið var hinum megin við
Elliðaárvoginn, í Vogahverfinu. Þar
bjuggu foreldar hans þar til hann varð
sautján ára en þar sem faðir hans átti
ættir að rekja norður í Víðidal í Húna-
vatnssýslu var Guðmundur mikið
þar nánast öll uppvaxtarárin. Frá því
að hann var níu ára gamall og þar til
hann varð sautján fór hann í sveitina
í byrjun maí og var þar þangað til
skólinn byrjaði aftur í októberlok.
„Þannig að ég var alltaf í sveitinni frá
því fyrir sauðburð og fram yfir réttir.“
Á þessum tíma upplifði hann
mikla umbrotatíma í íslensku
sveitalífi. „Þegar ég fór fyrst í
sveitina var ekki búið að vélvæða
landbúnaðinn þannig að það var
mikil þörf fyrir margt fólk. Á til-
tölulega skömmum tíma gerðist
það svo að það var farið að vinna
allt með dráttarvélunum og allt í
einu vildu sveitaheimilin sem áður
þurftu á mönnum að halda í hey-
skap og annað ekki fá aðra en sext-
án, sautján ára unglinga.
Aðallega vegna þess að það var
mikið um slys í kringum dráttarvél-
arnar fyrstu árin eftir að þær komu
til landsins. Drifskaftið var óvar-
ið og yfirleitt lenti einhver flík í því,
það vatt upp á sig og sleit útlimi af
fólki. Stundum urðu banaslys. Þetta
varð til þess að þessi viðhorf breytt-
ust mjög hratt, fólk varð hrætt og
hætti að vilja fá þessa krakka sem
voru hoppandi og skoppandi úti um
allt tún.“
Fjarlægðist foreldrana
Undanfarna mánuði og ár hefur
verið umræða um það hvort það
hafi jafnvel verið skaðlegt börn-
um að fara svo ung að vinna und-
ir svo miklu álagi eins og tíðkaðist
á sumum bæjum á þessum tíma.
Guðmundur varð var við þessa um-
ræðu en tengir ekki við hana sjálfur.
„Eins og ég heyrði í vor þá tók fólk
svo djúpt í árinni að líkja því þegar
börn voru send í sveit við mansal en
ég kynntist ekki þessari hlið á sveita-
lífinu. Vitanlega lærði ég að vinna og
sjá um mig sjálfur og ég hafði gott af
því.
Á sveitaheimilinu var mér sagt að
fara út á tún og þá gerði ég það. Ég
lærði að vinna og ég lærði sjálfsaga,
eins og aðrir sem lentu á þokkalega
góðum heimilum.“
Auðvitað var það samt skrýtið og
stundum erfitt fyrir svo ungan dreng
að fara frá mömmu sinni og pabba
og vera fjarri þeim marga mánuði á
ári. „Vitanlega hafði það mikil áhrif á
mig. Ég áttaði mig ekki á því fyrr en
töluvert seinna hvað það hafði mik-
il áhrif á mig. Það er ýmislegt sem ég
saknaði, ég veit ekki hvernig ég á að
lýsa því,“ segir hann hugsi og heldur
áfram, „ég fjarlægðist á vissan hátt
foreldra mína og var ekki eins tilfinn-
ingalega tengdur þeim eins og ég sá
að margir aðrir voru. Fyrir vikið varð
ég sjálfstæðari. Í dag eru almennt
ákaflega sterk tengsl á milli foreldra
og barna og lagt upp úr því að svo sé.
Það er töluvert mikið öðruvísi en ég
upplifði það sjálfur.“
Guðmundur Gunnarsson þolir ekki þegar hann
er fyrst og fremst skilgreindur sem faðir Bjarkar. Enda
hefur hann sjálfur sterkar skoðanir, hefur verið í for-
ystu verkalýðsbaráttunnar um árabil, átti sæti í stjórn-
lagaráði og hvetur alla til þess að kjósa um helgina,
það sé sárt að horfa upp á hóp manna vinna gegn
tækifæri þjóðarinnar til að móta samfélagið sem við
búum í. Hann segir einnig frá því þegar hann var í sveit
marga mánuði á ári og hvernig hann fjarlægðist for-
eldra sína og félaga í kjölfarið, áreitinu sem hann þarf
að þola vegna stöðu sinnar og því þegar þau hjónin
voru hrakin af pöbbnum.
Men rauna yfir mig
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Viðtal
„Samt var oft ekki
talað um mig sem
Guðmund formann Raf-
iðnaðarsambandsins
heldur Guðmund pabba
hennar Bjarkar. Ég hef
stundum látið þetta fara
í taugarnar á mér.