Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.2012, Blaðsíða 14

14 Fréttir 9.–11. nóvember 2012 Helgarblað
n Þrjú þúsund kindur undir snjó n Ávísun á aukna frjósemi rebba í vor
Þ
etta þýðir sældarlíf í allan
vetur. Þetta er ávísun á
betra ásigkomulag í vor og
meiri frjósemi hjá refnum
á þessum svæðum, seg-
ir Snorri H. Jóhannesson, bóndi
á Augastöðum í Borgarfirði. Sam-
kvæmt tölum sem ráðunautar
hjá Búgarði, ráðunautaþjónustu
í Þingeyjarsýslu og Eyjafirði, skil-
uðu til Bjargráðasjóðs fyrir fáein-
um dögum drápust 3.450 kindur
á svæðinu í óðveðrinu sem gekk
yfir landið 10. og 11. september. Af
þessum fjölda fundust 540 kindur
dauðar. Úti í vetur liggja því lið-
lega 3.000 kindur undir sköflum og
óhætt er að segja að um sé að ræða
nokkurs konar hlaðborð fyrir ref-
inn á þeim svæðum þar sem mest
snjóaði.
Snorri, sem er formaður
Bjarmalands, félags refa- og
minkaveiðimanna, hefur stundað
grenjavinnslu og stundað refaveið-
ar um áratuga skeið. Hann þekk-
ir því betur en margir til atferlis
refsins. Spurður hvaða áhrif þetta
gríðarlega magn af dauðu fé hafi
á refinn á þessum svæðum seg-
ir Snorri ljóst að hann muni hafa
það gott í vetur og í vor þegar snjóa
leysi. Auk þess verði erfitt fyrir
refaskyttur að ná árangri á veið-
um í vetur þar sem tófan mun síð-
ur ganga í hræ þar sem menn veita
refnum fyrirsát. „Það ætti ekki
nokkur tófa að drepast úr hungri
allavega,“ segir hann en bætir þó
við að líklega sé það ekki algengt
óháð þessum aðstæðum.
Elur fleiri hvolpa
Elvar Árni Lund, formaður Skot-
veiðifélags Íslands, tekur í svipað-
an streng og segist hafa heyrt strax
eftir að ljóst varð í hvað stefndi í
september að veiðimenn hefðu
áhyggjur. Hann bendir þó á að
kindurnar séu ekki mjög dreifð-
ar um Norðurland; flestar séu á
mjög litlum svæðum. Tófan helgi
sér óðul og því sé ekki víst að mikill
fjöldi njóti góðs af kjötinu. „Þetta
getur haft staðbundin áhrif.“ Hann
bendir á að eftir fannfergið sem
við bættist í síðustu viku sé held-
ur ekki víst að tófan eigi, fyrr en í
vor, auðvelt með að ganga í ætið –
enda hafi mikill snjór fallið síðan í
september.
Hann segir aðspurður, rétt
eins og Snorri, að aukið aðgengi
að æti gæti leitt til þess að frjó-
semi tófunnar á þessum svæðum
verði mikil í vor. „Þá elur hún fleiri
hvolpa og það er ekki gott,“ segir
hann en refastofninn hefur sjaldan
eða aldrei verið sterkari.
Snorri segir, eins og Elvar, að
stofninn sé afar stór um þessar
mundir. Það komi niður á öllu
fuglalífi. „Ætli stofninn sé ekki 10
til 15 sinnum stærri en þegar ég
byrjaði að veiða. Hann hefur aldrei
nokkurn tímann verið jafn stór.“
Þeir gagnrýna báðir hvað opinber-
ir aðilar leggja lítið fjármagn í refa-
veiðar. Ekki er gert ráð fyrir krónu í
endurgreiðslu til grenjaskytta í fjár-
lögum næsta árs en sum sveitar-
félög reyna eftir mætti að endur-
greiða útlagðan kostnað. „Menn
virðast frekar vilja nota peningana
í að rannsaka. Kannski rannsaka
hvað gerist ef menn veiða ekki
neitt,“ segir hann ósáttur.
Halda þarf stofninum í skefjum
Snorri segir aðspurður að í vor
verði allavega ekki minni ástæða
til að sinna grenjavinnslu á Norð-
urlandi – í ljósi þess hve mikið æti
er í boði á sumum svæðum. „En
það þarf að sinna þessu betur til
framtíðar. Þetta gengur ekkert.
Menn geta endalaust haft gaman
af spökum tófum á Hornströndum.
Á næsta bæ við mig hefur tófan
leikið sjö kindur illa í haust.
Fræðingarnir segja það ekki sann-
að að tófan ráðist á fullfrískt sauð-
fé en þetta er raunveruleikinn. Ein
þessara kinda var drepin af tófu og
svo þurfti að lóga einhverju. Restin
fór svo á pensillín og vesen.“ Hann
segir að fleiri kindur verði nú fórn-
arlömb tófunnar, því hún sé svo
víða. „Ég vil ekkert útrýma tófunni,
bara halda stofninum í skefjum.“
Elvar tekur í sama streng og
segir að pólitísk ákvörðun hafi ver-
ið tekin um að láta refinn leika
lausum hala á kostnað sveitarfé-
laganna. „Við hjá Skotvís-blaðinu
sendum spurningar á alla flokka.
Allir voru hlynntir því að ríkið tæki
þátt í kostnaði nema VG og Sam-
fylkingin. Þetta er bara pólitísk
ákvörðun og sveitarfélögin hafa
ekki bolmagn til að standa und-
ir þessu. Þetta hefur áhrif á alla
fuglastofna.“ Hann er ósáttur við
stjórnvöld. „Þetta er ekkert einka-
mál Svandísar [Svavarsdóttur um-
hverfisráðherra, innsk. blm.].“
Æðabændur að bugast
Elvar segist alltaf fá mikil viðbrögð
frá fólki þegar umræðan um ref-
inn komi upp. „Það hringdi í mig
æðabóndi á Mýrum núna um
daginn. Hann sagði að nágrannar
sínir væru að gefast upp á ágangi
tófunnar.“ Þeir séu orðnir uppi-
skroppa með ráð til að verja vörpin
á vorin. Menn reyni að leggja net
og halda uppi vörnum en ágangur-
inn sé slíkur að menn séu að bug-
ast. „Það er alveg sama við hvern
maður talar. Allir segja að menn
sjái ref og refaspor úti um allt,
bæði á rjúpnaveiðum og víðar.“
Elvar segir mikla þörf á rann-
sóknum á áhrifum dýrastofna
á hvern annan. Refastofninn sé
nú í sögulegu hámarki á meðan
stofn eins og rjúpan eigi mjög í
vök að verjast. Elvar gagnrýnir að
engin áætlun sé til um það hvern-
ig byggja megi rjúpnastofninn
upp. „Náttúrufræðistofnun er með
rannsóknaráætlun og tillögur um
hvernig lágmarka megi áhrif skot-
veiða. En það eitt gefur ofboðslega
takmarkaða mynd.“ n
Dauðu kinDurnar sem
hlaðborð fyrir refinn
Krúttlegir? Mikið æti
yfir vetrartímann þýðir að
tófan fyrir norðan gæti orðið
óvenju frjósöm næsta vor.
Baldur Guðmundsson
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
Ágangur tófunnar Snorri á Augastöðum í Borgarfirði segir að tófan hafi leikið sjö
kindur nágranna síns illa.
„Ætli stofn-
inn sé ekki
10 til 15 sinnum
stærri en þegar ég
byrjaði að veiða.
Aðstoðar-
leikstjóri fær
ekki bætur
Latibær og auglýsingastofan Jóns-
son & Le‘macks voru á miðviku-
dag sýknuð af skaðabótakröfum
aðstoðarleikstjóra sem vann að
auglýsingu fyrir Kringluna í mynd-
veri Latabæjar í Garðabæ.
Niðurstaða Héraðsdóms Reykja-
víkur var sú að hvorki auglýsinga-
stofan né Latibær væru skaðabóta-
skyld né heldur tryggingafélögin
VÍS og TM.
Málavextir voru þannig að
ljósastandur féll á aðstoðarleik-
stjórann þegar splitti, sem notað
er til að festa ljóskastara á þverslá
ljósastandsins, hrökk úr festingu og
á aðstoðarleikstjórann.
Aðstoðarleikstjórinn, sem er
kona, varð fyrir miklum meiðslum
og var greind með tognun og of-
reynslu á hálshrygg, brjósthrygg og
olnboga.
Konan vildi meina að orsök
slyssins hefði verið ástand
ljósastandsins. Hann hefði ekki
verið í því ásigkomulagi að hann
gæti talist vera öruggur og það væri
vinnuveitandi sem bæri ábyrgð á
öryggi starfsmanna á vinnustað.
Líkamstjón hennar mætti rekja til
þess að ekki hefði verið farið eftir
reglum um öryggi á vinnustað og
því bæri vinnustaðurinn ábyrgð á
slysinu, sem og ofangreindir aðilar.
Dómari komst hins vegar að
þeirri niðurstöðu að Latibær væri
ekki bótaskyldur þar sem leigu-
taki, í þessu tilfelli auglýsingaskrif-
stofan, bæri ábyrgð á aðstöðunni.
Hins vegar hefði ekki verið sýnt
fram á launþegasamband milli
auglýsinga stofunnar og konunnar
og því væri stofan í raun ekki vinnu-
veitandi hennar.
Konan leitaði á slysadeild eftir
slysið en kom til starfa aftur síðar
þennan sama dag og segir í dómn-
um að ekkert hafi komið fram sem
krefðist þess að vinnueftirlitinu væri
tilkynnt um slysið.
Að auki hefði auglýsingastofan
ráðið ljósamann og hafði konan ekk-
ert út á hans störf að setja. Konan
hafði ásamt vitni talið að um óhapp
hefði verið að ræða. Ekkert hafi ver-
ið óeðlilegt við vinnu ljósamannsins
þegar hann átti við ljósið og
ljósastandinn.
Í stað þess að fá skaðabætur var
aðstoðarleikstjóranum gert að greiða
bæði Latabæ og Jónsson & Le‘macks
hálfa milljón í málskostnað og
tryggingarfélögunum VÍS og TM 100
þúsund krónur hvoru um sig.
Niðurstöðu
krufningar
beðið
Rannsókn ríkislögreglustjóra á
andláti manns sem var í haldi
lögreglu er ekki lokið en embætti
ríkissaksóknara bíður nú niður-
stöðu krufningar.
Maðurinn, sem var á fimm-
tugsaldri, lést á lögreglustöðinni
við Hverfisgötu um miðnættið
þann 28. október síðast-
liðinn. Hann fékk skyndilega
hjartastopp og báru lífgunartil-
raunir lögreglunnar ekki árangur.
Maðurinn hafði verið hand-
tekinn skömmu áður en hann
veitti lögreglunni nokkra
mótspyrnu. Hann var í fram-
haldinu fluttur á lögreglustöðina
þar sem hann lést.
Tíðinda af rannsókninni er
að vænta þegar að niðurstaða
krufningarinnar liggur fyrir, en
ófyrirséð er hvenær það verður.