Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.2012, Blaðsíða 22

Sandkorn
Þ
að ætti að vera núverandi
stjórnarflokkum áhyggjuefni
að Sjálfstæðisflokkurinn, með
Bjarna Benediktsson í stafni,
er á fleygiferð inn í næstu
ríkisstjórn. Um 40 prósent kjósenda
hyggjast, samkvæmt skoðanakönnun
Capacent, styðja flokkinn. Könnun
Capacent leiðir einnig í ljós að Vinstri-
grænir eru að tapa allt að helmingi
fylgis síns.
Samkvæmt þessu verða mikil tíð-
indi í næstu kosningum. Flokkarnir
sem valdir voru til að hreinsa upp eftir
hrun eru trausti rúnir og á leið í stjórn-
arandstöðu. Ástæðan er sú að almenn-
ingur hefur á tilfinningunni að vinstri-
flokkarnir tveir hafi brugðist í flestum
sínum meginmálum. Svo alvarlega að
fólk er tilbúið til að leggja atkvæði sitt á
flokk sem lítur á hrunið sem „svokall-
að“. Í því felst að ákveðinn kjarni innan
Sjálfstæðisflokksins telur að framganga
útrásarvíkinga og stjórnmálamanna
þeirra í aðdraganda hins „ svokallaða“
hruns hafi verið eðlileg. Styrkjasam-
band Jóns Ásgeirs Jóhannessonar
athafnamanns og Guðlaugs Þórs
Þórðarsonar, alþingismanns Sjálfstæð-
isflokksins, var sem sagt af hinu góða.
Brúin á milli viðskipta og stjórnmála
var nauðsynleg. Svokallaðir styrkir upp
á tugi milljóna króna voru sjálfsagðir
eða kannski bara ímyndun. Guðlaugur
Þór er frelsishetja í stríði gegn spillingu
og 40 prósent þjóðarinnar eru tilbúin
til að hleypa honum og Jóni Ásgeiri aft-
ur til valda.
Vandi Vinstri-grænna er sundrung
og öfgar. Ástæða þess að flokkur með
jafn göfug baráttumál stefnir í afhroð á
sér birtingarmynd í turnunum tveim-
ur, Steingrími J. og Ögmundi Jónassyni
sem borist hafa á banaspjót undan-
farin ár. Þingmenn hafa í röðum flúið
flokkinn og kjósendur snúa sér annað.
Enginn vill kjósa sundrungina. Vinstri-
grænir eru þannig að óbreyttu dæmdir
til útlegðar. Það er í raun og veru engin
skýring á því hvers vegna hjörð kjós-
enda rennur inn í rétt Sjálfstæðisflokks-
ins. Á sama tíma og flokkurinn fer með
himinskautum í ímynduðu fylgi er
Framsóknarflokkurinn á hungurmörk-
um undir stjórn Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar. Í sumum kjördæm-
um er flokkurinn við það að hverfa. Og
þetta gerist þrátt fyrir að endurnýjun
manna þar hafi verið nær algjör. Gamli
valdakjarninn í flokknum hefur vik-
ið fyrir fólki sem enga sök ber vegna
hrunsins eða þeirri spillingu sem átti
sér stað í aðdragandanum.
Í vor renna upp kosningar til Al-
þingis þar sem allt verður gert til að
syndir fortíðarinnar verði svokallaðar.
Afneitunin gæti orðið algjör. En það er
langt til vorsins. Þeir flokkar sem vilja
ná vopnum sínum verða að taka til í
eigin ranni. Best væri að Sjálfstæðis-
flokkurinn tæki til í mannafla sínum og
fleygði út spillingarkólfum og styrkja-
kóngum. Flokkurinn setti þannig frelsi
einstaklingsins á oddinn með trúverð-
ugum hætti og stæði vörð um boðuð
gildi. Vinstri-grænir gerðu best í því
að jafna út ágreining milli fylkinga og
ganga samstíga til kosninga. Aðalat-
riðið er að kjósendur geti treyst því að
þeir sem komast til valda sigli und-
ir réttu flaggi og séu einlægir í því að
gera Ísland betra. „Svokallað“ verður
að víkja fyrir heiðarlegu uppgjöri og
stefnufestu.
„Glæpastarfsemi“
n Björn Valur Gíslason, al-
þingismaður og formaður
fjárlaganefndar, dregur ekki
af sér þegar hann lýsir því
ástandi sem er á fjármálum
Eirar. Þingmaðurinn segir að
þar hafi átt sér stað skipulögð
glæpastarfsemi. Nú er eftir að
sjá hvernig höfuðpaurinn, Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson, bregst
við en hann hefur undanfarin
ár verið í lykilhlutverki og ber
stærsta ábyrgð á óráðsíunni.
„Mútur“ Guðlaugs
n Þetta er ekki í fyrsta sinn
sem Björn Valur Gíslason reið-
ir hátt til höggs. Hann vændi
þingmann-
inn Guðlaug
Þór Þórðarson
um að hafa
þegið mútur
í formi allra
styrkjanna
sem hann
þáði. Guðlaugur varð óskap-
lega sár og krafðist þess að
hann drægi orð sín til baka.
Því neitaði Björn Valur. Þá
tilkynnti Guðlaugur að hann
færi í meiðyrðamál. Nú er
langt um liðið og ljóst að
Guðlaugur þorir ekki í mál
og sættir sig við að vera kall-
aður mútuþegi.
Friðrik styður
sjómenn
n Friðrik J. Arngrímsson,
framkvæmdastjóri LÍÚ,
stendur í ströngu þessa
dagana við að útfæra verk-
bann á sjómenn. Hann var
í viðtali í Bítinu á Bylgjunni
í vikunni þar sem hann
lýsti erfiðleikum útgerðar-
manna. Jafnframt lýsti hann
yfir stuðningi við sjómenn í
baráttu þeirra til að fá bætt-
an sjómannaafsláttinn sem
ríkið hætti að borga. Sagði
hann að eðlilegt væri að rík-
ið greiddi launþegum út-
gerðarinnar dagpeninga.
Þetta mun væntanlega eiga
við allar atvinnugreinar og
veisla framundan hjá laun-
þegum.
Fjölmiðlafólk
í slag
n Um helgina er spennandi
barátta hjá Sjálfstæðis-
mönnum í Kraganum.
Nokkuð víst
er að Bjarni
Benedikts-
son formað-
ur nær fyrsta
sætinu. Þá
er reikn-
að með að
Ragnheiður Ríkharðsdóttir fái
góða kosningu. Meiri óvissa
er um fjölmiðlafólkið Óla
Björn Kárason og Elínu Hirst
sem berjast fyrir öruggum
þingsætum. Óli Björn hefur
verið duglegur við að skrifa
um efnahagsmál og nýtur
þess að vera varaþingmaður.
Hann gæti því haft betur og
krækt í þingsæti.
Maður verður að
elska sjálfan sig
Þeir
heimtuðu það
Sigga Klingenberg gefur út bók um sjálfstraust. – DV Sverrir Bergmann færði Skálmaldarmönnum eintak af gallaðri plötu. – DV
Svokallaðar syndir„Afneitunin gæti
orðið algjör
Í
júní 2010 féllu fyrstu dómar Hæsta-
réttar sem kváðu á um ólögmæti
myntkörfulána. Þá um haustið lagði
þáverandi efnahags- og viðskiptaráð-
herra fram frumvarp með þau yfirlýstu
markmið „að tryggja öllum einstakling-
um sem tóku gengisbundin húsnæð-
islán eða bílalán lægri eftirstöðvar, til
samræmis við dóma Hæstaréttar“ og „að
tryggja sanngirni, þ.e. að allir lántakend-
ur fái þann ávinning sem dómar Hæsta-
réttar boða, óháð orðalagi lánssamn-
ings“. Alþingi samþykkti lagabreytinguna
þrátt fyrir fjölmargar viðvaranir og inn-
send erindi sem sýndu að afturvirk áhrif
frumvarpsins væru bæði ólögmæt og
óréttlát fyrir marga. Ófáir lántakendur
hafa því eflaust hugsað Árna Páli þegj-
andi þörfina þegar greiðslubyrði lán-
anna þyngdist enn og aftur við endurút-
reikning bankanna á grundvelli laganna.
Eignaréttur almennings
Síðan eru liðin tvö ár og Hæstiréttur
búinn að ógilda þann hluta laganna
sem brýtur gegn stjórnarskrárvörðum
rétti almennings. Ráðherrum var tíð-
rætt um stjórnarskrárvarinn eignarétt
fjármálafyrirtækja, en svo kom bara í
ljós að almenningur átti sinn rétt líka.
Þrátt fyrir það gengur erfiðlega fyrir lán-
takendur að fá lán sín endurútreiknuð
á grundvelli dóma. Fjármálafyrirtæki
sem brutu lög með því að bjóða gengis-
tryggð lán virðast komast upp með að
þyrla upp ryki og neita lánþegum um
eðlilega leiðréttingu. Flest þeirra hljóta
þó að vilja halda viðskiptavinum sínum
sáttum. Nema Drómi.
Báðum megin borðsins
Drómi hf. er hvorki banki né fjármála-
stofnun. Drómi er eignarhaldsfélag. Í
stjórn Dróma sitja þrír aðilar sem skip-
aðir voru í slitastjórn SPRON 23. júní
2009. Sömu þrír aðilar tóku einnig sæti
í slitastjórn Frjálsa fjárfestingarbankans
á sama tíma. Seta í slitastjórn er mjög
vel launað starf, hvað þá seta í tveimur
slíkum. Þetta er harðsnúið lögfræðinga-
teymi sem rekur líka lögfræðiþjónustu
sem þjónustar Dróma. Þau sitja beggja
vegna borðsins. Einnig eiga þau sæti
í stjórnum fjölmargra fyrirtækja; t.d.
er formaður slitastjórnanna skráður
stjórnarformaður í 23 fyrirtækjum auk
Dróma. Það er við þetta fólk og laga-
kerfi fjármálafyrirtækja að eiga þegar
lántakendur SPRON og FFb. kalla eft-
ir leiðréttingu og endurútreikningi á
lánum sínum, bæði gengistryggðum
og verðtryggðum. Þar fer Davíð gegn
Golíat.
Engar útskýringar
Enginn hefur gefið viðhlítandi skýr-
ingu á því misrétti að ákveðinn hóp-
ur almennra lánþega hafi verið settur
í þá stöðu að semja um sín mál við
eignarhaldsfélagið Dróma hf. „Menn
gerðu í fjármálaráðuneytinu alveg
furðulegan samning sem felur þetta
í sér“, sagði Árni Páll í Kastljósviðtali.
„Sem rænir fólk réttindum og gerir það
algjörlega varnarlaust gagnvart þrota-
búi með allt öðrum hætti heldur en
hægt er að sjá í samskiptum banka og
viðskiptavina almennt.“ Sú ákvörðun
er brot á meginreglu um jafnræði, og
ráðamenn ættu að sjá sóma sinn í að
bæta úr því hið snarasta. Hvers vegna
voru innlán hjá SPRON flutt til Arion
banka en útlánin til Dróma, Steingrím-
ur? Hvers vegna voru t.d. útlán SpKef
flutt til Landsbankans en ekki útlán
SPRON eða Frjálsa fjárfestingarbank-
ans? Hvers vegna hefur ekkert verið
gert til að leiðrétta þetta misrétti? Al-
þingismenn og ráðherrar horfa flótta-
lega til hliðar þegar þeir eru krafð-
ir svara og viðurkenna að þeir hafi
margoft fengið kvartanir en hafi ekki
ráð á reiðum höndum. Skyldu góð ráð
vera of dýr?
Óvissa um hvað?
Tilgangur slitastjórna og eignarhalds-
félaga er að passa upp á eignir, há-
marka arð og endurheimtur. Sjaldnast
er hirt um siðferði eða góða viðskipta-
hætti. Samfélagsleg ábyrgð er hverf-
andi. Þetta geta margir „viðskiptavin-
ir“ Dróma borið vitni um nú þegar þeir
leita eftir leiðréttingum og endurút-
reikningi á lánum sínum. Stjórnarfor-
maður Dróma mætir í Kastljósviðtal
og gerir lítið úr þeim kvörtunum sem
borist hafa FME og UMS vegna starfs-
hátta Dróma, en beitir sér áfram fyrir
því að tefja úrlausn mála með öllum
tiltækum ráðum. Lögfræðingarnir í
slitastjórnunum og félagar þeirra hafa
hag af því að allt dragist á langinn og
hugsa upp fléttur til þess að fordæm-
isgefandi dómar falli ekki þeim í óhag.
„Óvissa“ er alltaf síðasta orðið. Á meðan
þurfa lántakendur að bíða í pattstöðu
og biðin er orðin býsna löng.
Rætur vandans?
En hvað skyldi hafa orðið til þess að
bankarnir sýndu slíkt ábyrgðarleysi og
brutu lög? Varla var það af umhyggju-
semi fyrir almennum neytendum.
Samtök banka og verðbréfafyrirtækja
höfðu kvartað yfir því við Alþingi árið
2001 að frumvarp um vexti og verð-
tryggingu heimilaði ekki lán í íslensk-
um krónum með gengisviðmiðun.
Löggjafinn hélt sínu striki enda var
það klárlega vilji frumvarpshöfunda
að slík gengisbinding yrði óheimil.
Bankarnir fóru samt sínu fram, buðu
gengistryggð lán og auglýstu sem hag-
kvæman valkost.
Ein ástæðan gæti verið sú að bank-
arnir hafi viljað auka svigrúm fyrir
erlendar lántökur sínar. Þeir voru jú
bundnir af reglum Seðlabankans um
gjaldeyrisjöfnuð sem mátti hvorki vera
jákvæður né neikvæður um meira en
10% af eiginfjárgrunni. Með því að lána
út gengistryggðar íslenskar krónur til
íslenskra neytenda og fyrirtækja varð til
svigrúm fyrir stórfelldar lántökur bank-
anna erlendis. Óskiljanlegar upphæð-
ir. Hvert allir þessir peningar fóru er
svo ráðgáta út af fyrir sig. Ekki runnu
þeir í vasa íslenskra neytenda, svo mik-
ið er víst. Þegar erlendir bankar voru
hættir að vilja endurfjármagna íslensku
bankana var svo seilst í vasa sparifjár-
eigenda í Bretlandi, Hollandi og víðar.
Allir þekkja hvernig sú saga endaði og
gjaldeyrisforði landsins fór fyrir lítið.
Seðlabankanum, FME og opinberum
stofnunum mátti vera það ljóst frá upp-
hafi að gengistrygging krónulána væri
lögbrot. En eftirlitsstofnanir sinntu ekki
hlutverki sínu svo árum skipti og því fór
sem fór.
„Back to business“
Í stuttu máli er staðan sú að fólk hefur
misst eigur sínar, sparnaðinn og stoltið.
Enginn hefur hins vegar tekið ábyrgð á
því sem gerðist, enginn gerði nein mis-
tök og enginn virðist ætla að koma því
fólki til hjálpar sem situr fast í greipum
slitastjórna og innheimtudeilda fjár-
málafyrirtækja. Og þar sem dælan þarf
að ganga tökum við fegins hendi við illa
fengnu fé frá aflandsfélögum í skatta-
skjólum, og seljum fasteignir, fyrirtæki
og jafnvel auðlindir á heildsöluverði í
boði Seðlabankans. „How do you like
Iceland?“
Hvað dvelur Orminn langa?
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
22 9.–11. nóvember 2012 Helgarblað
„Í stuttu máli er stað-
an sú að fólk hefur
misst eigur sínar, sparnað-
inn og stoltið.
Kjallari
Sigurður Hr.
Sigurðsson