Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2011, Blaðsíða 24

24 | Fréttir 24.–26. júní 2011 Helgarblað
„Hvar eru diskarnir og glösin?“ Svo
spyr miðaldra maður frá Líberíu
sem er nýkominn á Gistiheimilið Fit
í Njarðvík.  Sá sem  hann  spyr  heitir
Ezdin og er frá Líbíu.  Ezdin  fagnaði
því nýlega að hafa fengið hæli á Ís-
landi eftir rúmlega sextán mánaða
bið.  Hann  útskýrir fyrir nýja gestin-
um að það geti tekið nokkurn tíma að
koma sér fyrir á gistiheimilinu, ekki
sé hægt að fá allt upp í hendurnar
fyrstu dagana.
„Þetta er óþægilegt,“ segir sá nýi
og heldur áfram: „Okkur var sagt að
við fengjum eigin herbergi en ekk-
ert virðist vera að gerast og við getum
ekki borðað vegna þess að við kom-
umst ekki í neinn borðbúnað. Okkur
er alltaf sagt að herbergin verði til-
búin á morgun og svo er aftur sagt
á morgun en það gæti verið eftir ár,
hvað veit ég? Það var betra að vera í
fangelsinu í Reykjavík, þá vissi mað-
ur allavega hvar maður var og hverju
maður hafði aðgang að.“
Ezdin reynir að róa hann niður,
glottir við og segir: „Svona, svona,
margir hafa þurft að bíða mun leng-
ur, þú komst bara fyrir tveimur dög-
um.“ Nýja gestinum virðist ekki líka
viðbrögð Ezdins og reynir að höfða
til hans með því að segja að þeir séu í
sömu stöðunni, báðir séu þeir flótta-
menn, og því sé algjör óþarfi að þeir
stilli sér upp hvor gegn öðrum.
Ezdin er ekki lengi að svara: „Ég
er ekki flóttamaður, ég er búinn að
fá hæli, ég er ekki flóttamaður leng-
ur.“  Hversu umhugað honum er um
að losna við stimpil flóttamanns-
ins þykir mér áhugavert, en einn-
ig skiljanlegt. Eftir langa og erfiða
bið á þessum stað hefur hann loks-
ins verið samþykktur inn í íslenskt
samfélag. Þannig hefst dagurinn á
Gistiheimilinu Fit þann 16. júní. Ég
er staddur á milli tveggja grárra og
steyptra bygginga sem standa fyrir
neðan Njarðarbraut í Reykjanesbæ
og tilheyra báðar Gistiheimilinu. Á
bílaplaninu fyrir framan standa tug-
ir illa farinna og númeralausra bíla.
Allt í kringum húsin er iðnaðarsvæði.
Þetta er forstofa Íslands.
Aðstæður „alls ekki góðar“
Ég fylgi manninum inn í aðra bygg-
inguna og upp stigann. Hann tjáir mér
að hann vilji ekki koma fram undir
nafni þar sem hann sé nýkominn til
landsins og nokkuð óöruggur með sig
á þessum nýja stað. Ég spyr hann út í
aðstæðurnar á heimilinu og hann fer
með mig í leiðangur um hæðina sem
hann dvelur á.  Gangurinn er fullur
af drasli, gömlum húsgögnum í eigu
gistiheimilisins, sem starfsfólkið hefur
ekki haft fyrir því að fjarlægja. Í eldhús-
inu er lítið að sjá nema gamla og ryðg-
aða eldavél, í eldhússkápunum er ekk-
ert nema lítill bolli með uppþvottalegi. 
Hann segir að íbúarnir geymi diska
og glös inni í herbergjunum sínum af
ótta við að lenda í því að hafa ekki að-
gang að borðbúnaði. Þess vegna eigi
nýir gestir eins og hann í erfiðleikum,
þeir þurfi að fá lánaðan slíkan búnað
frá öðrum íbúum til þess að geta nærst.
Sem fyrrverandi starfsmaður á sam-
býli fyrir þroskahamlaða einstaklinga
velti ég því fyrir mér hver viðbrögðin
yrðu ef aðgangur íbúa sambýlisins að
svo sjálfsögðum hlutum eins og borð-
búnaði, hefði verið eins takmarkaður
og á þessum stað. Hversu langan tíma
það hefði tekið að kippa slíku í liðinn?
Maðurinn opnar ísskápinn en í
honum er ekkert nema tómar plast-
flöskur í bónuspokum, hann virkar
ekki. „Þú sérð það sjálfur að aðstæð-
urnar hér eru alls ekki góðar,“ segir
hann. Inni í stofunni stendur annar
íbúi á miðjum aldri og baksar við sjón-
varpið. Sá hefur verið á gistiheimilinu í
nokkra mánuði en segir sjónvarpið oft
og tíðum ekki virka. Þrátt fyrir ítrekað-
ar tilraunir fær hann enga mynd á skjá-
inn. Hann hættir að reyna og fær sér
sæti við litla tölvu í horninu. Auk sjón-
varpsins eru þarna allnokkrar bæk-
ur í hillum, hornsófi og lítil tölva við
tölvuborð. Einhverra hluta vegna er
sú tölva ekki nettengd og músin virkar
ekki, músarhjólið er horfið. Þrátt fyrir
það reynir maðurinn að stýra mús-
inni með því að stinga fingrinum inn
í hana. Maðurinn frá Líberíu stendur
á miðju gólfinu og lítur í kringum sig,
horfir á mig, og síðan aftur í kringum
sig. Þetta er þriðji dagurinn hans á
Gistiheimilinu Fit. 
Lifa langt undir
neysluviðmiðum
Rauði kross Íslands, Mannréttinda-
skrifstofa Íslands og samtökin No
Borders í Reykjavík hafa undirritað
viljayfirlýsingu þess efnis að réttast
sé að færa heimili fyrir flóttamenn
til höfuðborgarinnar. Í yfirlýsingunni
er lögð áhersla á það sjónarmið að í
Reykjavík sé flóttafólk í meiri nálægð
við stjórnsýslu, lögmenn, og aðra þá
aðila sem kunna að koma að málum
þeirra.
Jón Gnarr, borgarstjóri Reykja-
víkur, fundaði með samtökunum
No Borders og tók vel í hugmynd-
ina. Í viðtali við DV í síðasta helgar-
blaði sagði hann að með þessu væri
hægt að rjúfa einangrun flóttafólks
á Íslandi. „Mér finnst þetta bara ein-
faldlega ekki rétti staðurinn til þess
að vera með þessa þjónustu,“ sagði
hann um núverandi aðstöðu flótta-
fólks. Hann hefur haft samband við
innanríkisráðherra vegna málsins.
Samkvæmt frétt RÚV, segir Kristín
Völundardóttir, forstjóri Útlendinga-
stofnunar að henni lítist einnig vel á
slík áform.
Flóttafólk sem dvelur á Fit fær
7.500 krónur á viku í matarpening
sem lagður er inn á þartilgert Bónus-
kort. Þá fá þeir sem verið hafa á gisti-
heimilinu í mánuð eða lengur, 2.500
krónur í vasapening. Þessi peningur
þarf að nægja fyrir öllu uppihaldi.
Fæstir kvarta og segja peninginn oft-
ast duga fyrir helstu nauðsynjum.
Einu sinni í mánuði fær fólk skaffaða
rútumiða til þess að heimsækja höf-
uðborgina, þess á milli dvelur það í
Njarðvík.
Flóttamaðurinn Kassahun frá
Eþíópíu var einn þeirra sem sótti
fund borgarstjóra. Hann segir út-
búnaðinn á gistiheimilinu einfald-
lega ekki standast kröfur. „Sem dæmi
höfum við ekki almennilegan aðgang
að internetinu á þessum tímum al-
þjóðavæðingar. Þá höfum við ekki
réttu sjónvarpsstöðvarnar til þess að
fylgjast með heimsfréttum og annað.
Svo spyr ég mig einnig hvort 7.500
krónur myndu duga fyrir matarinn-
kaupum á íslensku meðalheimili?“
Samkvæmt reiknivél velferðar-
ráðuneytisins um neysluviðmið er
gert ráð fyrir því að hver einstak-
lingur þurfi að minnsta kosti 38.492
krónur á mánuði til þess að eiga fyrir
Dagur í lífi hinna landlausu
n Á mánudaginn var alþjóðlegur dagur flóttamanna á vegum Sameinuðu þjóðanna n Íslendingar hafa undanfarið verið minntir ítrekað á bága stöðu flóttafólks
Aðskilnaðarstefna
„Allir hérna vita að Gistiheimilið Fit er
sérstaklega fyrir flóttafólk. Allir hérna vita
að þetta fólk er sérstakt. Það er öðruvísi.
Aðskilnaðurinn er alls staðar. Viðhorf að-
skilnaðarins er skefjalaust í Keflavík og fylgir
okkur þegar við förum á markaðinn, tökum
strætó eða þegar við förum á bókasafnið.
Þetta er bær millistéttarfjölskyldna og það
er lítið mál að gera greinarmun á okkur og
öðrum bæjarbúum.
Það er truflandi að vera sífellt öðruvísi, að
vera ekki samþykktur, slíkt hefur einfaldlega
áhrif á mannshugann. Þetta hefur vissulega
áhrif á sálarlíf flóttafólks. Það er truflandi
og kveikir alltaf í einhverju inni í manni. Er
ég sérstök vera? Hver sá sem er hér, finnur fyrir því að hann er á þvinguðum íverustað.
Þegar þú ert á þvinguðum íverustað skapar það óvissu í huga þínum, þú ert ekki frjáls,
þér líður eins og þú sért í fangelsi.
Ein ástæða fyrir því er sú að þessi staður er sérstaklega hannaður til þess að aðskilja
innflytjendur frá öðrum íbúum. Við höfum verið sett undir sama hatt og á sama staðinn.
Við erum álitin sama fólkið, með sömu vandamálin og hinir eru ekki eins og við. Þetta á
ekki bara við á heimilum fyrir flóttafólk, heldur líka á heimilum fyrir geðsjúka, fatlaða
eða fanga. Allir þessir hópar eru á þvinguðum íverustað.“
Flóttamaðurinn Kassahun um aðbúnað á Fit í samtali við blaðamann þann 16. júní.
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
Hræddir „Það er mjög illa
séð að við komum fram í
fjölmiðlum og segjum sögu
okkar og frá aðbúnaðinum
hér. Mönnum hefur verið
hótað að það tefji fyrir af-
greiðslu á málum okkar.“
Myndir Sigtryggur Ari