Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2011, Blaðsíða 28

Talið er að allt að 700 manns hafi tekið
þátt í átökum á Norður-Írlandi þessa
vikuna og eru yngstu þátttakendurn-
ir allt niður í 10 ára gamlir. Þetta eru
mestu átök á Norður-Írlandi í 10 ár.
Bensínsprengjum, steinum og fleiru
kastvænu hefur verið fleygt í átök-
unum og er dæmi um að maður hafi
fengið sprungu á höfuðkúpu eftir
að hafa fengið múrstein í hausinn.
Skotum hefur einnig verið hleypt af
og meðal annars skotið á lögregluna.
Lögreglan beindi því til fjölmiðla-
manna að halda sig utan Austur-Bel-
fasts öryggis síns vegna en blaðaljós-
myndari var skotinn í fótlegginn í
átökunum af lýðveldissinna og rann-
sakar lögreglan nú hvort ljósmyndar-
inn hafi verið sérstakt skotmark og er
málið meðhöndlað sem morðtilraun.
„Þegar menn bera byssur á götum
úti er augljóst að ætlunin er að svipta
einhvern lífi,“ sagði þingkona svæðis-
ins en pólitískir fulltrúar sögðu fólki
að halda ró sinni en án árangurs. Íbú-
ar eru margir furðu lostnir. Lögreglan
segist ekki hafa nægan mannafla fyr-
ir slíkan fjölda sem áttist við á þriðju-
dagskvöldið. „Við höfðum aukalið í
Short Strand á mánudagskvöldið en
enginn gat séð fyrir óeirðir af þessari
stærðargráðu,“ sagði lögreglumaður.
Komið í veg fyrir átök þriðju
nóttina
Átökin hófust þegar hópur ungra
mótmælenda gerði sér ferð í Short
Strand-hverfið þar sem kaþólikk-
ar búa. Á þessum tíma árs hafa mót-
mælendur haft til siðs að marsera inn
í hverfi kaþólikka, sem oft hafa brugð-
ist við með ofbeldisfullum hætti í kjöl-
farið. Lítið hefur þó verið um átök síð-
ustu árin. Íbúarnir í hverfinu brugðust
ekki vel við ferð þeirra og stórir hópar
mynduðust og blönduðu sér í deil-
ur sem mögnuðust síðan upp í mikil
átök. Lögreglan telur að í hópi sam-
bandssinna hafi verið meðlimir UVF,
sjálfboðaliðahers sambandssinna
sem átti aðild að Belfastsáttmálan-
um 1998, og rannsakar lögreglan þátt
þeirra í átökunum. Þá rannsakar lög-
reglan einnig hvort reynt hafi verið að
ræna strætisvagni í átökunum.
Menn úr báðum hópum gerðu sig
líklega til að hefja átök þriðju nóttina
í röð en lögreglunni tókst þó að skar-
ast í leikinn tímanlega og koma í veg
fyrir enn frekari átök. Unnið er að því
að sætta hópana og hefur embættis-
maður á vegum stjórnvalda verið út-
nefndur til að vinna með þeim svo
ekki komi til enn frekari átaka. Þá hafa
stjórnmálamenn, prestar og fleiri
áhrifamenn úr báðum fylkingum
unnið að því að halda ungmennum
frá átökunum og beint því til þeirra að
halda sig heima en störf þeirra þykja
eiga sinn þátt í því að átökin voru ekki
meiri þriðju nóttina. Þá hefur Peter
Robinson, ráðherra heimastjórnar-
innar í Norður-Írlandi, átt fund með
leiðtogum UVF í því skyni að lægja
öldurnar.
Unglingar vildu hafa verið í
fangelsi
Ungmennum í hverfum mótmæl-
enda, fæddum eftir vopnahléið
1994, fannst þau hafa misst af miklu
og óskuðu þess að hafa verið í fang-
elsi. Fullorðnir höfðu þá rifjað upp
fangelsislífið og litið var til baka á
ófriðinn með rómantískum blæ.
Fréttamaður BBC komst að þessu
eftir að hafa kannað viðhorf fólks í
Belfast um ástandið á milli trúar-
hópanna í kjölfar skýrslu norður-
írskra stjórnvalda um hvernig ætti
að berjast gegn deilum á milli kaþ-
ólikka og mótmælenda og brúa bilið
þeirra á milli. Mörgum fannst aldrei
hafa verið meiri þörf á skýrslunni en
á þeim tímapunkti þótt friður hefði
ríkt lengi. Í skýrslunni voru með-
al annars hugmyndir um blönduð
hverfi þar sem mótmælendur og
kaþólikkar gætu lifað í sátt og sam-
lyndi. Þó væri þörf á löngu ferli þar
sem margir hafa ekki gleymt þeim
ódæðum sem framin hafa verið.
Mótmælendur og kaþólikkar lifa í
hverfum sem aðskilin eru með svo-
kölluðum friðarmúrum.
Friðarmúrarnir standa enn
Hafist var handa við að reisa frið-
armúrana 1969. Áður bjuggu kaþól-
ikkar og mótmælendur í blönduð-
um hverfum en eftir að ófriðurinn
hófst á seinni hluta sjöunda áratug-
arins þótti þörf á að reisa múra íbú-
um, bæði mótmælendum og kaþól-
ikkum, til verndar. Margir undrast
af hverju múrarnir ganga undir
heitinu friðarmúrar þar sem þeir
haldi ekki raunverulegan frið og
komi í veg fyrir að horfst sé í augu
við vandann. Múrarnir veita fólki
öryggiskennd og í dag eru margir
ekki enn tilbúnir til að rífa þá nið-
ur en þeir hafa þó ekki komið í veg
fyrir morðárásir af beggja hálfu. Á
friðartímum hafa margir vonast til
að hægt sé að rífa niður múrana og
veggjakrot á þeim fela sum hver í
sér skilaboð þar sem þess er óskað
að múrarnir verði rifnir. Síðan IRA
lýsti yfir vopnahléi 1994 hefur tala
múranna þrefaldast og lítið bendir
til þess að þeir verði teknir niður í
bráð.
Áframhaldandi spenna eftir
friðarsamkomulag
Spenna hefur ríkt á milli mótmæl-
enda og kaþólikka í Belfast síð-
an á 19. öld en þá fluttu kaþólikk-
ar í Short Strand-hverfið. Í upphafi
þriðja áratugarins féllu um 500
manns í borgarastyrjöld á milli
kaþólikka og mótmælenda. Eftir
það jókst spennan og árið 1966 lýsti
UVF yfir stríði á hendur gamla írska
lýðveldishernum sem klofnaði árið
1969. Í daglegu tali er vísað til þess
arms sem starfaði í Norður-Írlandi
sem írska lýðveldishersins IRA.
Mikill ófriður ríkti í landinu allt
fram á tíunda áratuginn og beitti
IRA sprengjuárásum og fjölda-
morð voru framin af mótmælend-
um. Vopnahléi var lýst yfir 1994 en
það var skammvinnt. Öðru vopna-
hléi var lýst yfir 1997 og ári síðar
var Belfastsáttmálinn undirritað-
ur en hann markaði formleg enda-
lok ófriðarins á Norður-Írlandi.
Hann batt þó engan veginn enda
á spennu á milli lýðveldis- og sam-
bandssinna á Norður-Írlandi. Árið
2002 stóðu yfir átta mánaða átök á
götunum í Belfast og þá segir sér-
fræðingur við Ulster-háskólann í
Belfast mörg dæmi um minniháttar
deilur á milli hópanna, sem séu svo
litlar að fjölmiðlar veiti þeim ekki
athygli, varpa ljósi á spennuna sem
ríki á milli hópanna en slíkar deilur
geti leitt til átaka líkt og þeirra sem
hafa átt sér stað upp á síðkastið.
28 | Erlent 24.–26. júní 2011 Helgarblað
Aðgerðarsinnar í Barein:
Átta fengu
lífstíðardóm
Herréttur í Barein hefur dæmt átta
aðgerðarsinna í ævilangt fangelsi
fyrir að leggja á ráðin um valda-
rán. Yfirvöld sökuðu þá um að gera
það meðal annars með stuðningi
Írana og Hezbollah-samtakanna í
Líbanon. Þrettán aðgerðarsinnar til
viðbótar hlutu dóma allt frá tveimur
árum til fimmtán ára. Mennirnir
sem dæmdir voru eru allir sjítar en
súnnítar eru við völd í furstadæminu
þar sem 70 prósent íbúa eru sjítar
og njóta takmarkaðra réttinda. Mót-
mæli hófust í Barein í febrúarmán-
uði en stjórnvöldum tókst að brjóta
þau á bak aftur í mars.
Mannréttindasamtök fordæmdu
dóminn samstundis en margir
hinna dæmdu hafa barist gegn mis-
rétti í landinu. Meðal þeirra er Adbul
Hadi al-Khawaja mannréttindaf-
römuður. Dóttir hans var fjarlægð
úr réttarsalnum vegna mótmæla og
þá hrópaði fólk slagorð og sagði að
stjórnvöldum skyldi komið frá.
Björn Reynir Halldórsson
blaðamaður skrifar bjornreynir@dv.is
Tíu ára barn
í göTuáTökum
n Mestu óeirðir á Norður-Írlandi í 10 ár n Rómantískur blær yfir ófriðn-
um mikla n Friðarmúrar standa enn 13 árum eftir friðarsamkomulag
„Menn úr báðum
hópum gerðu sig
líklega til að hefja átök
þriðju nóttina í röð.
Friðarmúr í Belfast Margir spyrja sig
hvenær hægt verði að rífa þá niður.
Átök í Belfast Veist að lögreglu í
götuóeirðum á Norður-Írlandi.
Mótmælt í Hvíta-
Rússlandi
Fjöldi ungmenna kom saman á torgi
í Minsk í Hvíta-Rússlandi á miðviku-
daginn og mótmælti skorti á lýðræði
og bágum efnahag. Orðum var ekki
beitt heldur var einungis klappað
og stappað. Þrátt fyrir það handtók
KGB, leynilögreglan í Hvíta-Rúss-
landi, hundruð mótmælenda og
yfirheyrði. Þetta var þriðji miðviku-
dagurinn í röð þar sem mótmælt var
á götum úti en lögregla leysti upp
fyrri mótmælin.
Hvíta-Rússland er gjarnan talið
síðasta einræðisríki Evrópu en Alex-
ander Lukashenko hefur verið for-
seti þar í 17 ár. Tjáningarfrelsi er af
skornum skammti og eru mótmæli
af þessu tagi bönnuð í Hvíta-Rúss-
landi
Geert Wilders
saklaus
Dómstóll í Amsterdam sýknaði öfga-
hægrimanninn Geert Wilders af
ákærum um að hafa breitt út hatur
gegn múslimum. Komst dómstóll-
inn að þeirri niðurstöðu að hatrið
beindist gegn íslam en ekki múslim-
um sjálfum og væri því „viðunandi
í almennri orðræðu“. Wilders líkti
Kóraninum meðal annars við Mein
Kampf eftir Hitler. Wilders sagði
dóminn sigur fyrir tjáningarfrelsi í
Hollandi.