Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2011, Blaðsíða 32

32 | Viðtal 24.–26. júní 2011 Helgarblað
M
amma var fullkomin hús-
móðir, það var allt hreint og
fínt heima. Ég var alltaf hrein
og í fínum fötum. Við vorum
ekkert mjög efnuð en við höfðum það
gott. Við vorum ekki fínt fólk í þeim
skilningi en þú getur ímyndað þér
gamla, góða konu sem enginn trúir
neinu upp á. Þegar mamma talar við
fólk tekur hún í hendurnar á því, horfir
blíðlega í augu þess og hlýjan umvefur
það. Þegar hún fer í hárgreiðslu knús-
ar hún hárgreiðslukonuna. Hún er svo
yndisleg að ég hef fengið að heyra að
mamma mín sé eins og systir Jesú. En
ég var alltaf hrædd og alveg ofboðs-
lega einmana,“ segir fimmtug kona
sem ólst upp við að móðir hennar
beitti hana stöðugu andlegu ofbeldi á
meðan faðir hennar misnotaði hana
kynferðislega.
Óttast um líf sitt
„Ég er ekki tilbúin til að koma fram
undir nafni þar sem ég óttast um líf
mitt. Ég er hrædd um að ég gæti dáið
eða að það yrði kveikt í húsinu mínu.
Ég er náttúrulega stórhættuleg fyr-
ir mömmu og pabba. Mamma lifir á
sínu góða orðspori, það er svo mikil-
vægt fyrir hana. En ég ber hana eins
og hún er, ég ber leyndarmálið henn-
ar og er henni því hættuleg. Einn dag-
inn mun ég stíga fram, undir nafni og
mynd, en ég er ekki tilbúin til þess
núna. Ég þurfti að vera sterk til þess
að skipta um nafn og ég var nógu
sterk til þess en ég er ekki nógu sterk
til þess að egna alla fjölskylduna upp
á móti mér núna. Ég verð að fá smá-
hvíld,“ segir konan þar sem hún situr
í stól við gluggann og drekkur kaffi
með mjólk úr hvítum bolla. „Foreldr-
ar mínir eru ekki fínt og flott fólk. Þeir
eru þetta góða fólk. Ég er dóttir systur
Jesú. Fólk heldur enn að pabbi gæti
ekki gert svona en það er alls konar
fólk sem gerir svona.“
Orð mömmu særðu
Konan er snyrtileg til fara með blásið
hár og bleikar neglur, klædd í galla-
buxur og svarta prjónapeysu. Hreyf-
ingar hennar eru penar og fæturnir
krosslagðir. Köllum hana Rósu
Hún brosir feimnislega og segist
ekki vita hvar hún eigi að byrja. Þrátt
fyrir áralanga sjálfsvinnu hefur hún
aldrei sagt alla sögu sína áður frá a til
ö, heldur brot og brot hér og þar. Hún
tekur tyggjóið út úr sér og segir: „Ég
ætla að reyna að segja þér allt. Líf mitt
hefur verið eitt stórt leyndarmál og nú
ætla ég ekki að skafa utan af því.“
Rósa var aðeins nokkurra mánaða
þegar hún var ættleidd. Hún hefur í
raun aldrei vitað af hverju blóðmóð-
ir hennar gat ekki haft hana þar sem
mamma hennar segir eina sögu af
því og blóðmóðir hennar aðra og allt
öðruvísi sögu. Hún veit samt að blóð-
móðir hennar var veik og ófær um
að hugsa um börn. Þannig að bróð-
ir hennar og kona hans ættleiddu
Rósu. Þau gerðu það ótilneydd, þau
tóku hana af því að þau vildu það en
móðir hennar gat aldrei elskað hana.
„Mamma sagði oft: „Ég vildi að ég
hefði aldrei ættleitt þig, ég hefði aldrei
átt að taka þig, ég hefði átt að hlusta
á hana ömmu þína sem sagði að þú
yrðir ekki alltaf lítil.“ Samt sagði pabbi
að ég væri besta barnið þeirra. Því ég
hef alltaf reynt að vera eins góð við
þau og ég get. Ef ég hefði reynt að
drepa hana eða gert eitthvað af mér
þá gæti ég kannski skilið þetta en ég
hef reynt að gera allt fyrir hana.“
Mamma hló að hjálpinni
Fyrir áttu hjónin fimm syni og sá
yngsti er ári eldri en Rósa. Hann var
virkur alkóhólisti á sama tíma og
móðir Rósu sagði þetta síðast við
hana. „Hann var hennar barn og elsk-
aður af henni. Hann stal, drakk mik-
ið og ætlaði einu sinni að skjóta hana.
En hún talaði samt alltaf um hann
sem góða strákinn sinn og passaði
upp á orðspor hans.
Mig notaði hún aftur á móti sem
sýnidæmi um það hvernig þeir ættu
ekki að vera. Mitt orð reyndi hún að
sverta eins mikið og hún gat og hún
gerði það með sínum lymskulega
hætti, bæði innan fjölskyldunnar og
út á við. Hún stóð aldrei með mér og
fékk alla strákana upp á móti mér. Ég
var aldrei hluti af þessari fjölskyldu,
ég bar bara gestur, einhver vitleysing-
ur þarna á heimilinu.
Þegar hún sagði þetta við mig var
bróðir minn á fylleríi. Hún vakti allt-
af eftir honum en Guð minn almátt-
ugur ef hún hefði þurft að gera það
fyrir mig, ég hefði verði send á hæli.
En ég sagði við hana að ég skyldi vaka
eftir honum svo hún þyrfti ekki að
gera það. Síðan vakti ég alla nóttina
og var ósofin á náttsloppnum þegar
vinkona mín kom heim næsta morg-
un. Mamma heyrði þegar ég sagði
vinkonu minni að ég hefði vakað fyr-
ir mömmu, því hún þyrfti alltaf að
vaka eftir bróður mínum. Þá hreytti
mamma því í mig hvort ég héldi virki-
lega að hún hefði vakað eftir honum
og hló að mér. Svona var þetta alltaf.
Ég hef aldrei mátt fá hrós fyrir neitt
sem ég geri heldur var bara hlegið að
mér. Ég var alltaf rökkuð niður þeg-
ar ég gerði eitthvað fyrir hana. „Hvað
heldur þú að ég geti treyst þér?“ sagði
hún alltaf.“
Sagt að hún væri geðveik
Frá unga aldri var Rósu talin trú um
að hún væri heimsk, ómöguleg og
rugluð. Hún væri sjúk, geðveik. Allt
sem hún gerði var ljótt og illa gert. Eða
svo sagði mamma hennar. Alla daga
og oft á dag. „Ég trúði því að ég væri
geðveik, því ég var alin upp við það að
ég væri heimskur geðsjúklingur. Og
ég hélt bara að ég væri það,“ segir hún
og hristir höfuðið. „Þegar ég fór fyrst
að segja sögu mína óttaðist ég að það
kæmist upp hvað ég væri veik þannig
að ég yrði læst inni og aldrei hleypt út
aftur.“
Það var ekki fyrr en hún var flutt
úr landi að hún fór að segja frá. Þá fór
hún að sækja grúppur fyrir þolendur
ofbeldis. „Ég sagði ekki neitt í fyrstu en
fylgdist með þessu fólki og vorkenndi
því. Ég var í algjörri afneitun á eigin
líðan og reynslu, föst í mínu mynstri.
En eftir nokkra tíma náði leiðbein-
andinn til mín þegar hann sagði að
ég væri öskubuska. Þá féllu varn-
irnar, ég brotnaði alveg niður og há-
grét. Upp frá því byrjaði ég að tala um
þetta. Þetta var um hásumar og það
var mjög heitt úti en ég mætti alltaf í
lopapeysu og skalf úr kulda. Þetta var
svo erfitt. Ég gekk um, gat ekki hugsað
og svaf ekki en reyndi að skrifa mig frá
þessu.“
Klædd í blúndubuxur
Rósa telur að hún hafi verið um
þriggja ára gömul þegar faðir henn-
ar klæddi hana í rósarbleikar blúnd-
unærbuxur, dáðist að henni og nudd-
aði sér upp við hana. Misnotkunin
byrjaði þannig. „Ég var bara pínulítið
barn. Þetta byrjaði svona sakleysis-
lega en endaði í kaos. Þetta endaði í
grófu ofbeldi og þá held ég að pabbi
hafi orðið hræddur. Hann hætti þegar
ég var svona tíu ára. Ég var bara mis-
notuð sem barn.“
Til að lifa ofbeldið af bældi hún
minningarnar niður lengi vel. En
smám saman hefur hún fengið að
muna hvað gerðist. „Mér fannst erf-
itt að trúa því og treysta að þetta væri
raunverulegar tilfinningar og réttar
minningar. Mér var svo lengi sagt að
ég myndi allt vitlaust. Þetta var líka svo
ljótt að það var erfitt að kyngja því.“
Þannig að Rósa fór ekki bara til
sálfræðings heldur líka konu sem er
þekkt fyrir bækur um kynferðisofbeldi
og hefur unnið mikið með fólki sem
býr yfir slíkri reynslu, þar á meðal í
gegnum dáleiðslu.
Sorglegt að mamma viti það
Rósa gleymir því aldrei þegar hún fór
til hennar þar sem hún hafði aðstöðu
efst í gömlu húsi með bröttum stig-
um. „Ég var svo lofthrædd að ég gekk
meðfram veggjum á leiðinni upp.
Þegar ég kom út aftur hafði ég öðlast
nýjan styrk, tók í handriðið, leit niður
og hugsaði: Það er sko ég sem ræð því
hvort ég dett niður eða ekki.“
Í tímanum fékk Rósa sterka tilfinn-
ingu fyrir því að hún væri lítið barn
í skítugu rúmi en væri síðan færð í
hreint og fínt umhverfi þar sem hún
upplifði sig örugga. „Blóðmóðir mín
var ekki mjög hreinleg og hafði tak-
markaða orku til að hugsa vel um
hlutina. Ég var þriggja mánaða þegar
ég var ættleidd.
Eftir þetta efaðist ég ekki lengur um
sjálfa mig, allavega ekki eins mikið. Ég
fékk styrk til þess að trúa því að ég sitji
núna í þessum stól og drekki kaffi,
þetta er raunverulegt og það sem ég
veit er rétt. Guð veit að ég vil vera heið-
arleg og koma hreint fram. Mér þykir
svo sorglegt að mamma veit það. Hún
veit hvernig persóna ég er og treyst-
ir mér hundrað prósent. Þess vegna
er svo vont að hún skuli koma svona
fram við mig.“
Einn þeirra svipti sig lífi
Í kjölfarið sendi Rósa foreldrum sín-
um bréf. „Ég man þetta núna,“ sagði
hún þeim. „Ég veit hvað þið gerð-
„Hvað ertu að gera við hann pabba þinn?“ öskraði
móðir Rósu á fimm ára gamalt stúlkubarnið um
leið og hún reif það upp úr rúminu þar sem
faðirinn lá nakinn og þóttist áfengisdauður.
Móðir Rósu var talin svo góð kona að hún var
kölluð systir Jesú. En hún hataði Rósu vegna þess
að faðir hennar þráði hana og misnotaði. Andlegt
ofbeldi móðurinnar gekk svo langt að Rósa var
send á geðdeild fyrir að brjóta glas. Hún segir
Ingibjörgu Dögg Kjartansdóttur sögu sína.
„Ég veit hvað þið gerðuð“
„Ég hef aldrei mátt
fá hrós fyrir neitt
sem ég geri heldur var bara
hlegið að mér. Ég var alltaf
rökkuð niður þegar ég
gerði eitthvað fyrir hana.
„Hvað heldur þú að ég geti
treyst þér?“ sagði hún.