Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.2011, Qupperneq 17

Fréttir | 17Helgarblað 12.–14. ágúst 2011
Tveir milljarðar til
að bjarga 75 störfum
2008 2009 2010
Eignir 10.946 6.846 5.167
Eigið fé 234 -2.029 538
Eiginfjárhlutfall 2,4% -49% 16,2%
Afkoma -1.617 -2.260 1.932
Skuldir (innlán frádr.) 6.944 5.117 1.184
Stofnfjárhlutur ríkisins 608 (91%)
Framl. ríkis á hv. starfsm. 608/10 = 61 milljón
Sparisjóður Bolungarvíkur 2008–2010
2008 2009 2010
Eignir 5.245 4.194 3.750
Eigið fé 33 -237 280
Eiginfjárhlutfall -11% -15% 11%
Afkoma -2.150 -270 135
Skuldir (innlán frádr.) 2.241 974 54
Stofnfjárhlutur ríkissjóðs 382 (90%)
Framl. ríkis á hv. starfsm. 382/10 = 38 milljónir
Sparisjóður Svarfdæla 2008–2010
2008 2009 2010
Eignir 16.141 15.387 13.856
Eigið fé 361 -698 1.057
Eiginfjárhlutfall 3,8% -8,3% 16,6%
Afkoma -1.457 -1.059 858
Skuldir (innlán frádr.) 8.364 3.958 1.336
Stofnfjárhlutur ríkissjóðs 555 (56%)
Framl. ríkis á hv. starfsm. 555/33 = 17 milljónir
Sparisjóður Vestmannaeyja 2008–2010
2008 2009 2010
Eignir 3.263 2.888 2.706
Eigið fé -105 -478 333
Eiginfjárhlutfall -11,7% -26,3% 16,4%
Afkoma -625 -373 610
Skuldir (innlán frádr.) 2.319 1.103 43
Stofnfjárhlutur ríkissjóðs 195 (76%)
Framl. ríkis á hv. starfsm. 195/12 = 13 milljónir
Sparisjóður Þórshafnar og nágr. 2008–2010
2008 2009 2010
Eignir 5.828 5.551 5.223
Eigið fé 135 123 560
Eiginfjárhlutfall 0,9% 4,7% 20,3%
Afkoma -816 -183 87
Skuldir (innlán frádr.) 1.846 1.046 208
Stofnfjárhlutur ríkissjóðs 310 (49,5%)
Framl. ríkis á hv. starfsm. 310/10 = 31 milljón
Sparisjóður Norðfjarðar 2008–2010
n Ríkið gæti þurft að leggja tugi milljarða inn í sjóðinn n Lykilmenn og vinir fengu risalán gegn engum veðum
senta hlut í Exista. Kista tapaði
24 milljörðum króna árið 2008.
Einnig átti Sparisjóður Svarfdæla
þriggja prósenta hlut í Icebank
eins og áður var nefnt og fer enn
með þriggja prósenta hlut í Sögu
Fjárfestingarbanka. Sparisjóður
Vestmannaeyja og Sparisjóður
Bolungarvíkur töpuðu líka miklu
á falli Icebank.
Meirihluti útibúa í kjördæmi Steingríms
Aðkoma ríkisins að umræddum
fimm sparisjóðum hefur ekki ver-
ið gagnrýnd jafn mikið og yfirtak-
an á Sparisjóði Keflavíkur og Byr.
Hjá umræddum sjóðum starfa um
75 starfsmenn og eins og áður kom
fram nemur stofnfjárframlag rík-
isins til þeirra um tveimur millj-
örðum króna. Það hefði þó líklega
reynst Steingrími J. Sigfússyni fjár-
málaráðherra erfitt ef umræddum
sparisjóðum hefði ekki verið bjarg-
að. Í Norðausturkjördæmi, þar sem
Steingrímur er 1. þingmaður, eru
átta af fimmtán útibúum sem þessir
fimm sparisjóðir reka. Lokun þeirra
hefði því líklega lagst mjög illa í kjós-
endur í kjördæmi hans.
Staða sjóðanna nokkuð traust
Þeir sem DV ræddi við töldu að efna-
hagsreikningur þessarra fimm spari-
sjóða væri nokkuð traustur. Eins
og sést í töflu með frétt hafa skuldir
þeirra næstum verið niðurfærðar að
fullu. Er það tjón sem kröfuhafar hafa
þurft að taka á sig. Sparisjóður Vest-
mannaeyja er hins vegar enn með
skuldir upp á rúmlega 1.300 millj-
ónir króna og skuldir Sparisjóðs Bol-
ungarvíkur nema í dag nærri 1.200
milljónum króna. Þannig má telja
að staða umræddra sjóða sé nokkuð
traust í dag þótt þeir glími enn við for-
tíðardrauga. Er þá helst um að ræða
stofnfjáreigendur sem enn standa
uppi með himinhá lán sem tekin
voru fyrir hrun og þá oft í erlendri
mynt.
Vafasamar
lánveitingar
F
ram kom í DV á dögunum
að framlag íslenska ríkisins
til SpKef gæti orðið allt að 38
milljarðar króna til þess að
sparisjóðurinn uppfylli kröfur um
eiginfjárhlutfall. Íslenska ríkið og
fulltrúar SpKef ofmátu eigið fé sjóðs-
ins stórkostlega og töldu það vera 20
milljörðum meira en Landsbankinn
metur það. Samkvæmt mati Lands-
bankans er eigið fé neikvætt um allt
að 30 milljarða króna.
Þessi hörmulega fjárhagsstaða
skýrist að mestu af ótryggum lánum
á árunum fyrir hrun. Sjóðurinn átti
til að mynda engin veð fyrir um 10
milljarða króna lánveitingum í sept-
ember 2008. Í skýrslu Fjármálaeftir-
litsins um starfsemi SpKef kemur
fram að sparisjóðurinn hafi lánað
rúmlega 5,8 milljarða króna til kaupa
á óskráðum hlutabréfum og ein-
ungis tekið veð í hlutabréfum sem
keypt voru. Ef hlutabréfin lækkuðu
eða yrðu verðlaus væri lánið tapað.
Meira en 3,6 milljarðar af þessari
upphæð voru lánaðir til að kaupa
hlutabréf í sparisjóðnum og Spari-
sjóðabankanum Icebank, en SpKef
var stærsti hluthafinn í honum.
Kúlulán til toppa
Sparisjóðurinn lánaði ekki aðeins
til hlutabréfakaupa gegn ótryggum
veðum. Tólf hlutafélög, þar af átta í
eigu fyrrverandi stjórnenda Spari-
sjóðabankans, síðar Icebank, fengu
rúmlega 1.400 milljónir lánaðar með
kúlu lánum frá Sparisjóði Keflavík-
ur til hlutabréfakaupa í Sparisjóða-
bankanum. Öll þessi félög eru nú
gjaldþrota og búast má við að litlar
eða engar heimtur verði í þrotabúin.
DV sagði frá því á dögunum
að Fjármálaeftirlitið gerði athuga-
semdir við lánveitingarnar frá spari-
sjóðnum og veðin að baki þeim í
september 2008, þegar veðin virtust
verðlaus. Það var vegna þess að fyr-
ir voru lánveitingar með veði í fyrsta
veðrétti en lán sparisjóðsins voru
með 2. veðrétt að baki.
Þau lán voru hærri en virði bréf-
anna. Engar aðrar tryggingar voru
fyrir lánunum og í lánasamningun-
um var ekki gert ráð fyrir veðköllum
við lækkun á virði veðanna. Spari-
sjóðurinn í Keflavík var því algjör-
lega berskjaldaður fyrir verðlækkun
á hlutabréfum Sparisjóðabankans.
Sonurinn fékk afskrifað
Nokkrir af helstu lykilmönnunum í
kringum SpKef nutu ríkulegrar lána-
fyrirgreiðslu fyrir sjálfa sig og einka-
hlutafélög í sinni eigu á árunum fyrir
hrun. Mörg þessara lána eru nú töp-
uð og eftir situr sparisjóðurinn með
milljarðatap.
Dæmi um það er lán sem Sverrir
H. Geirmundsson, sonur Geirmund-
ar Kristinssonar fyrrverandi spari-
sjóðsstjóra, fékk í gegnum einka-
hlutafélagið Fossvogshyl ehf. Fram
kom í fréttum RÚV í febrúar að tæp-
lega 700 milljóna króna skuld félags-
ins hefði verið afskrifuð skömmu
áður en sparisjóðurinn var yfirtek-
inn af ríkinu. Sjóðurinn hefði tekið
félagið yfir og Sverrir hvarf úr stjórn
þess. Lánin höfðu verið veitt til kaupa
á stofnfjárbréfum í nokkrum spari-
sjóðum. Sverrir var áður í persónu-
legri skuld upp á 57 milljónir við
sjóðinn sem faðir hans stýrði en 50
milljóna króna skuld var afskrifuð
rétt áður en ríkið tók sjóðinn yfir.
Vafasöm lán
Annar stórtækur athafnamaður á
Suðurnesjum, sem fékk háar upp-
hæðir að láni frá sparisjóðnum, er Þor-
steinn Erlingsson, fyrrverandi stjórn-
arformaður sjóðsins. Þorsteinn á
hlut í Fiskmarkaði Suðurnesja í gegn-
um félagið Saltver. DV sagði frá því í
sumar að Fiskmarkaðurinn skuldaði
sjóðnum 881 milljón og er það lán á
lista yfir vafasamar lánveitingar sem
Fjármálaeftirlitið gerði athugasemdir
við í eignasafni sparisjóðsins í sept-
ember 2008. Tryggingar vegna láns-
ins voru stofnfjárbréf í sparisjóðnum
og bréf í fyrirtækinu Umbúðamiðlun.
FME taldi tryggingar einungis duga
fyrir 77 prósentum af láninu, eða 675
milljónum króna.
Saltver átti einnig hlut í félaginu
Suðurnesjamönnum sem varð gjald-
þrota snemma árs 2009. Kröfur upp á
2,1 milljarð voru gerðar í búið af hálfu
Sparisjóðabankans en sáralitlar eign-
ir voru í búinu þegar það var gert upp.
Grímur Sæmundsen, forstjóri
Bláa lónsins, fékk einnig stóra fyrir-
greiðslu. Í september 2008 skulduðu
félög tengd honum á annan milljarð
króna í Sparisjóðnum í Keflavík. Lít-
il eða engin veð voru að baki þeim
lánum, samkvæmt skýrslu FME.
Þannig fékk Bláa lónið lánaðar háar
upphæðir án tryggra veða. Til dæm-
is lánaði sjóðurinn Bláa lóninu 2,1
milljarð, eða um 14,24% af eiginfjár-
grunni sínum.
Hvatning hf., sem Grímur var
stærsti eigandinn að, skuldaði spari-
sjóðnum 821 milljón og lágu hlutabréf
í Bláa lóninu fyrir 397 milljónir þar að
baki. Grímur staðhæfir þó að þessi lán
hafi alltaf verið í skilum og aldrei hafi
verið afskrifuð króna af þeim.
Hvatning átti hins vegar í félaginu
SM 1 ehf. sem skuldaði sjóðnum 370
milljónir króna en veðin fyrir lánunum
voru talin verðlaus í september 2008.
Annar stórtækur athafnamaður á
Suðurnesjum, Steinþór Jónsson, átti
hlut í eignarhaldsfélaginu Base sem
keypti eignir á gamla varnarliðssvæð-
inu í Keflavík fyrir 600 milljónir króna
árið 2007. Eignirnar voru taldar vera
miklu verðmætari, eða allt að 1.200
milljóna króna virði. Base fór á haus-
inn í október 2010 en félagið skuldaði
sparisjóðnum að minnsta kosti 120
milljónir króna í september 2008 og
gerði FME athugasemd við lánið þar
sem engin veð voru að baki því.
Kröfuhafafundur slitastjórnar Sparisjóðsins
í Keflavík fyrr á árinu Íslenska ríkið og fulltrúar
SpKef ofmátu eigið fé sjóðsins stórkostlega.
Mynd RóbERt REyniSSon
Valgeir Örn Ragnarsson
blaðamaður skrifar valgeir@dv.is