Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2011, Blaðsíða 16

16 | Fréttir 26.–28. ágúst 2011 Helgarblað
n Engeyingar borguðu mörgum milljörðum of mikið fyrir N1 árið 2006 n Einar Sveinsson var
þá stjórnarformaður Íslandsbanka sem sá um söluferlið og fjármögnun n Skuldsett yfirtaka
Keyptu N1 á yfir-
verði í góðærinu
Þ
að tók 60 ár að byggja Olíu­
félagið upp en á þremur
árum tókst Engeyingum og
Hermanni Guðmundssyni
að leggja félagið í rúst. Svip­
að orðalag notaði Hermann Guð­
mundsson, núverandi forstjóri N1,
um sögu Eimskips. „Það tók 100 ár
að byggja Eimskip upp en það tók 4
ár að leggja þá vinnu í rústir einar,“
voru orð hans í pistli á Pressunni árið
2009. Óhætt er að segja að árangur
hans sjálfs hafi síst verið glæsilegri
hjá N1. Í ár eru 65 ár frá því að Olíu­
félagið var stofnað, árið 1946, af Sam­
bandi íslenskra samvinnufélaga (SÍS)
og kaupfélögum landsins. Nafni þess
var breytt í N1 árið 2007.
Skuldsett yfirtaka
Árið 2006 yfirtóku Engeyingar ásamt
minni fjárfestum félagið með skuld­
settri yfirtöku sem nær alfarið var fjár­
mögnuð af Íslandsbanka og Kaup­
þingi. Hafði Ker, félag í meirihlutaeigu
Ólafs Ólafssonar, sem kenndur er við
Samskip, fengið Íslandsbanka til þess
að sjá um söluferlið á Olíufélaginu.
Varð niðurstaðan sú að bankinn lánaði
Einari Sveinssyni, þáverandi stjórn­
arformanni Íslandsbanka, og öðrum
fjárfestum sem áttu varahlutafyrirtæk­
ið Bílanaust fyrir hluta af kaupunum á
Olíufélaginu og afganginn fjármagn­
aði Kaupþing. Nánar er fjallað um yfir­
tökuna í greininni hér til hliðar.
Bjarni og Hermann nánir vinir
Líkt og flestir þekkja var Bjarni Bene­
diktsson, formaður Sjálfstæðisflokks­
ins, gerður að stjórnarformanni Olíu­
félagsins þegar Engeyingar yfirtóku
félagið árið 2006 með skuldsettri yfir­
töku. Samkvæmt heimildum DV eru
Bjarni og Hermann Guðmundsson,
forstjóri N1, nánir vinir. Bjarni var
mjög vel inni í rekstri N1 sem stjórn­
arformaður félagsins. Í lok árs 2008
hætti Bjarni síðan sem stjórnarfor­
maður og sagðist við það tilefni ætla
að einbeita sér að stjórnmálum.
Lífeyrissjóðir vilja losna
við Hermann
Í samtali við Viðskiptablaðið nýlega
fullyrti Hermann að allir lánar­
drottnar félagsins væru sáttir við
fjárhagslega endurskipulagningu
þess. Samkvæmt heimildum DV eru
íslenskir lífeyrissjóðir, sem þegar
hafa tapað 4,4 milljörðum króna á
N1, mjög óhressir með að Hermann
Guðmundsson skuli enn starfa sem
forstjóri N1. Hann hafi farið með
stjórn félagsins sem leiddi til gjald­
þrots þess og beri því mikla ábyrgð á
óförum þess. Það sé því óskiljanlegt
að hann skuli áfram fá að vera for­
stjóri olíufélagsins.
Yfirtóku Bílanaust 1999
Samstarf Engeyinga og Hermanns
Guðmundssonar má rekja allt aftur
til ársins 1999 þegar Sjóvá­Almenn­
ar og Burðarás, félög þar sem bræð­
urnir Einar og Benedikt Sveinssyn­
ir komu að stjórn, og Slípivörur og
verkfæri ehf., sem Hermann Guð­
mundsson fór fyrir, yfirtóku vara­
hlutafyrirtækið Bílanaust. Hafði
Íslandsbanki milligöngu um yfir­
tökuna og eignaðist bankinn sjálfur
13 prósent í Bílanausti. Á þessum
tíma sat Einar Sveinsson líka í stjórn
Tölur úr rekstri N1 2004 til 2010
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Eignir 11.505 11.637 15.114 20.063 25.298 25.292 16.897
Eigið fé 3.440 3.689 -302 5.355 6.361 6.638 5.186
Eiginfjárhlutfall 29,9% 31,7% -2% 26,7% 25,1% 26,2% -30,7%
Skuldir 7.425 7.332 15.416 14.708 18.937 18.645 22.083
Hagnaður 672 883 -6.810 861 -1.111 277 -11.824
Arður 500 634 0 0 0 0 0
Bjarni Benediktsson, formaður Sjálf­
stæðisflokksins, var í svokölluðu
föstudagsviðtali hjá Fréttablaðinu
síðasta föstudag. Þar fullyrti hann að
Engeyingar og aðrir sem komu að yf­
irtökunni á Olíufélaginu (N1) í upp­
hafi árs 2006 hefðu komið með mik­
ið eigið fé inn í reksturinn. „Ég tel að
fólk sjái það í hendi sér að það eru
ytri aðstæður sem gjörbreytast og
valda vandræðum hjá þessu félagi og
um allt þjóðfélagið. Í því samhengi
skiptir líka máli að eigendur félags­
ins komu með mikið eigið fé í rekst­
urinn og það stóð vel eftir kaupin,“
sagði Bjarni við Fréttablaðið.
Íslandsbanki og Kaupþing
fjármögnuðu
Samkvæmt heimildum DV var yfir­
taka Engeyinga og annarra fjárfesta
sem keyptu Olíufélagið af Ólafi Ólafs­
syni, sem kenndur er við Samskip,
í upphafi árs 2006 nær alfarið fjár­
mögnuð af Íslandsbanka og Kaup­
þingi. Var um svokallaða skuldsetta
yfirtöku að ræða. Stærstu hluthafar
BNT ehf., sem fór með eignarhlut fjár­
festanna í Olíufélaginu sem breyttist
í N1 árið 2007, fengu lán til þess að
setja hlutafé inn í félagið.
Heimildarmaður sem DV ræddi
við segir að Ólafur hafi fengið miklu
meira fyrir Olíufélagið en hann bjóst
við. Fyrirtækjaráðgjöf Íslandsbanka
sá um söluna og segir heimildarmað­
urinn að nokkrir aðilar hafi sýnt því
áhuga að yfirtaka Olíufélagið en Eng­
eyingar hafi einfaldlega verið tilbúnir
að borga miklu meira en aðrir. Ekki
liggur fyllilega ljóst fyrir hversu mikið
var greitt fyrir Olíufélagið árið 2006.
Fréttablaðið fullyrti að greiddir hefðu
verið 20 milljarðar króna en sam­
kvæmt heimildum DV er kaupverðið
talið nærri 16 til 18 milljörðum króna.
Hafði Ólafur Ólafsson talið að hann
myndi fá um 11 til 12 milljarða króna
fyrir félagið. Talið er að hann hafi
hagnast um minnst fimm milljarða
króna á umræddri sölu árið 2006.
Lántökur Engeyinga hjá
Íslandsbanka náðu hámarki
Ástæða þess að Kaupþing var fengið
til að fjármagna hluta af kaupunum
var sú að við yfirtökuna á Olíufélag­
inu náðu lántökur Engeyinga hjá Ís­
landsbanka hámarki. Hlutaféð sem
sett var inn í BNT árið 2006 upp á átta
milljarða króna var að mestu feng­
ið með lánum frá Íslandsbanka. Þá
fékk BNT líka lán upp á 6,3 milljarða
króna í erlendum myntum. Kaup­
þing lánaði síðan BNT tíu milljarða
króna sem fóru til Umtaks, sem hélt
utan um 35 fasteignir Olíufélagsins
víða um land sem samtals telja 63
þúsund fermetra.
Skuldir einkahlutafélagsins Haf­
silfurs, sem var í eigu Benedikts
Sveinssonar föður Bjarna, jukust
um 1.150 milljónir króna árið 2006.
Er talið að það hafi að hluta til ver­
ið vegna lána frá Íslandsbanka til að
fjármagna hlutafé N1. Hafsilfur átti
28 prósent í N1 árið 2006.
Skuldir einkahlutafélagsins
Hrómundar, sem var í eigu Einars
Sveinssonar, föðurbróður Bjarna
og þáverandi stjórnarformanns Ís­
landsbanka, jukust um 1.200 millj­
ónir árið 2006. Er talið að það hafi
að hluta verið vegna lána frá Ís­
landsbanka til að fjármagna hlutafé
í N1. Ekki liggur ljóst fyrir hversu
stóran hlut Hrómundur átti í N1
árið 2006.
Íslandsbanki fór síðan með 12
prósenta hlut í N1 árið 2006 og Fjár­
festingafélagið Máttur 12 prósent.
Á þeim tíma átti bankinn 50 pró­
sent í Mætti og einkahlutafélagið
SJ1 50 prósent. SJ1 var dótturfélag
Sjóvár og sá um fjárfestingar trygg­
ingafélagsins. Á þessum tíma fór Ís­
landsbanki enn með 33 prósenta
hlut í Sjóvá.
Eignuðust meira í N1 árið 2007
Árið 2007 seldi bankinn 12 pró­
senta hlut sinn í N1 til Máttar. Jafn­
framt seldi bankinn 50 prósenta
hlut sinn í Mætti til Hrómundar og
Hafsilfurs, félaga Einars og Bene­
dikts Sveinssona. Varð hlutur Mátt­
ar í N1 þar með 29,4 prósent. Bjarni
Ármannsson, bankastjóri Glitnis,
hafði setið í stjórn Máttar ásamt
Jóni Diðriki Jónssyni, forstjóra
bankans á Íslandi, en þeir hættu
hjá bankanum eftir að nýir hluthaf­
ar náðu undirtökunum undir for­
ystu Jóns Ásgeirs Jóhannessonar
vorið 2007. Þá hætti Einar Sveins­
son líka sem stjórnarformaður
Glitnis. Þannig virðist sem nýr hlut­
hafahópur Glitnis hafi viljað losa
sig við hlut bankans í N1. Bjarni
Benediktsson og Einar Sveinsson
settust í stjórn Máttar þegar Bjarni
Ármannsson og Jón Diðrik hættu
þar. Á sama tíma seldu Engey­
ingar að stærstum hluta hlutabréf
sín í Glitni með miklum hagnaði.
Aukinn hlutur þeirra í N1 í gegn­
um Mátt árið 2007 hefur því lík­
lega að hluta til verið fjármagnaður
með fjármunum sem komu af sölu
hlutabréfanna í Glitni.
Bjarni Benediktsson fullyrti að fjárfestarnir hefðu komið með mikið eigið fé:
Skuldsett yfirtaka fjármögnuð af bönkum
Lítið eigið fé Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, fullyrti í samtali við
Fréttablaðið síðasta föstudag að Engeyingar og aðrir fjárfestar hefðu komið með mikið
eigið fé við yfirtökuna á Olíufélaginu (N1). Samkvæmt heimildum DV er það ekki rétt.
Annas Sigmundsson
as@dv.is
Viðskipti
Upphæðir eru í milljónum króna