Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.2013, Blaðsíða 12

n Hægri stjórnarsamstarf þykir enn líklegast n Hættulegt að fara í of mörg mál
Ný ríkisstjórN gæti
fljótt orðið óviNsæl
Þ
ó ekki sé enn búið að mynda
nýja ríkisstjórn er ekki úr
vegi að velta því fyrir sér hver
verði brýnustu mál hennar á
næstu sex til tólf mánuðum.
Mest var rætt um skuldavanda heim­
ilanna í kosningabaráttunni. Því
verður að teljast nær öruggt að hvort
sem ný ríkisstjórn verður leidd af
Framsóknarflokknum eða Sjálfstæð­
isflokknum verður fyrst farið í að­
gerðir sem snúa að skuldavanda
heimilanna. Viðræður fóru fram
á milli þessara flokka í gær, annan
daginn í röð.
Aðrar aðgerðir á næstunni eru
nýir kjarasamningar í haust. Erfitt
gæti hins vegar reynst að knýja fram
aukinn kaupmátt miðað við núver­
andi ástand þar sem lítil fjárfesting
er í landinu. Á það benti Gylfi Arn­
björnsson, forseti Alþýðusambands
Íslands, einnig í ræðu sinni á 1. maí
við lítinn fögnuð sumra. Hávær krafa
verður um einhverja þjóðarsátt sam­
fara nýjum kjarasamningum.
Efnahagsmál
Framsóknarflokkurinn lofaði skulda­
leiðréttingu á verðtryggðum íbúða­
lánum og afnámi verðtryggingar.
Skuldaleiðréttinguna vilja þeir
fjármagna með allt að 300 millj­
arða króna skattlagningu á eignir
kröfu hafa Kaupþings og Glitnis.
Sjálfstæðis flokkurinn vill hins vegar
koma til móts við íbúðaeigendur með
því að taka leiðréttingu lána í gegn­
um skattkerfið. En er líklegt að þetta
sé allt saman framkvæmanlegt á
skömmum tíma?
Viðmælandi sem DV ræddi við
segir að ef Framsóknarflokkurinn
leiði næstu ríkisstjórn fái Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson þrjá til sex
mánuði til þess að koma hugmyndum
Framsóknar í framkvæmd. Eftir það
fari almenningur að ókyrrast um
aðgerðir sem gæti skapað nýrri ríkis­
stjórn miklar óvinsældir á skömmum
tíma. Sami aðili fullyrðir að samn­
ingsstaða Íslendinga gagnvart kröf­
uhöfunum sé þegar orðin mun verri
en áður. „Þeir sjá núna að Íslending­
um liggur miklu meira á að fá fjár­
muni en þeim sjálfum að losa sig við
eignir sínar,“ segir hann. Financial
Times hafði hins vegar eftir heim­
ildarmanni sem sagður er nákominn
kröfuhöfunum að erlendir kröfuhafar
séu opnir fyrir því að hefja viðræður
við nýja ríkisstjórn á Íslandi og búi sig
undir mikið tap af kröfum sínum.
„Ég spái því að vinsældir loforða­
manna muni minnka hratt en örugg­
lega. Það er vegna þess að þeir sem
fá bætur munu telja að þeir hefðu
átt að fá meira. Þeim sem fá engar
bætur finnst að þeir hefðu líka átt að
fá bætur. Enginn mun verða ánægður.
Kannski er loforðamönnum sama.
Þeir fengu atkvæðin sem þeir sóttust
eftir,“ sagði Jón Steinar Gunnlaugsson,
fyrrverandi hæstaréttardómari, í að­
sendri grein í Morgunblaðinu í gær.
Bað hann Guð um að blessa Ísland.
Þessu voru flestir sammála sem
DV ræddi við. Fjöldi fólks muni stíga
fram í fjölmiðlum og kvarta undan
því að hafa ekki fengið sanngjarna
leiðréttingu. Enn fleiri sem eru ekki
með íbúðaskuldir muni líklega kvarta
undan því að hafa ekki fengið neitt.
Jón Þór Ólafsson, nýr þingmaður
Pírata, lagði hins vegar fram þá til­
lögu í Silfri Egils síðasta sunnudag
að þjóðaratkvæðagreiðsla yrði haldin
um það hvernig íslenska ríkið mynda
veita þeim fjármunum sem fengjust
frá kröfuhöfum hinna föllnu banka.
Varðandi þá hugmynd sagðist Sig­
mundur Davíð almennt hlynntur
beinu lýðræði en sagði Framsóknar­
flokkinn þá hafa fengið umboð frá
þjóðinni með auknu fylgi sínu í
nýafstöðnum kosningum.
Frosti líklegur fjármálaráðherra
Annar viðmælandi sem DV ræddi við
segist hafa heyrt það frá framsóknar­
mönnum að hugmyndir séu uppi um
að Frosti Sigurjónsson, oddviti flokks­
ins í Reykjavík norður, verði gerður
að sérstökum ráðherra án ráðuneyt­
is sem fái það hlutverk að semja við
kröfuhafa fyrir hönd ríkisins. Hávær
orðrómur hefur hins vegar líka verið
um að Frosti verði gerður að fjármála­
ráðherra ef Framsókn fer í ríkisstjórn
með Sjálfstæðisflokknum.
Sumir af þeim sem DV ræddi við
voru þó ekki endilega vissir um ágæti
þess að láta Frosta sjá um samn­
inga fyrir hönd ríkisins við kröfu­
hafa. Tvær ástæður séu fyrir því. Ís­
lendingar hafi slæma reynslu af því
að láta stjórnmál ráða því hver verði
fyrir valinu. Þar megi líta til þess
þegar Steingrímur J. Sigfússon fékk
Svavar Gestsson til þess að semja um
Ice save. Hin ástæðan sé sú að Frosti
hafi enga reynslu af slíkri samn­
ingagerð, öfugt við til dæmist Lee C.
Buchheit sem síðar var fenginn til
samninga um Icesave. Auk þess vildi
annar viðmælandi meina að Frosti
væri þeirrar gerðar að hlusta lítið á
gagnrýni annarra. Hann væri því ekki
heppilegur fulltrúi.
Afnám verðtryggingar samfara
leiðréttingu lána
Það sem gæti einnig reynst erfitt fyrir
nýja ríkisstjórn er að fara í of margar
aðgerðir tengdum efnahagsmálum
og skuldavanda heimilanna sam­
tímis. Þar má nefna að ætla sér að
afnema verðtryggingu á sama tíma
og farið verði í allt að 300 milljarða
króna skuldaleiðréttingu á íbúða­
lánum almennings. Margir hafa
einmitt gagnrýnt fráfarandi ríkis­
stjórn fyrir það að hafa ætlað sér að
koma of mörgum málum í gegnum
þingið á einu kjörtímabili.
„Skynjun þjóðarinnar á því sem
hún telur að hún eigi skilið og hinnar
raunverulegu stöðu er allt önnur,“
sagði einn viðmælandi. Því til stuðn­
ings séu orð Más Guðmundssonar
seðlabankastjóra í formála að ritinu
Fjármálastöðugleika sem kynnt var
á miðvikudaginn. Þar kom fram að
sá viðskiptaafgangur sem áætlanir
gera ráð fyrir á næstu árum muni
ekki duga til greiðslu erlendra lána.
Losun fjármagnshafta verði því erfið
miðað við óbreytt gengi íslensku
krónunnar þrátt fyrir að kröfuhafar
veittu verulegan afslátt við uppgjör á
gömlu bönkunum.
Heimildarmaður DV sagði það
sína skoðun að óskynsamlegt væri
að fara í leiðréttingu á verðtryggðum
íbúðalánum án þess að breyta lán­
unum yfir í óverðtryggð. Þetta þyrfti
því helst að gera samtímis og í góðu
samstarfi við Íbúðalánasjóð sem er
langstærsti lánveitandi verðtryggðra
íbúðalána hérlendis. Líkt og flestir
þekkja á Íbúðalánasjóður í miklum
rekstrarvanda. Því væri skynsamlegt
að leysa einnig þann vanda samfara
afnámi verðtryggingar. „Það þarf að
fara í heildaraðgerð með uppstokkun
á fjármögnun lánakerfisins á Íslandi.
Þar þarf að ráðast á marga hluti sam­
tímis. Ef það fer úr skorðum mun það
springa í andlitið á væntanlegri ríkis­
stjórn,“ sagði einn viðmælandi.
Aðildarviðræður við ESB eitt
stærsta málið
Eitt af stórum málunum er áframhald
aðildarviðræðna við Evrópusam­
bandið. Þótt Framsóknarflokkurinn
hafi nánast ekkert rætt um afstöðu
sína til Evrópusambandsins í kosn­
ingabaráttunni þá voru margir þing­
menn ötulir við að lýsa yfir andúð
sinni á ESB á kjörtímabilinu. Má þar
nefna Vigdísi Hauksdóttur og Ás­
mund Einar Daðason.
Í Silfri Egils síðasta sunnudag var
haft eftir Sigmundi Davíð að honum
þætti eðlilegt að þjóðin veitti um­
boð sitt til aðildarviðræðnanna með
þjóðaratkvæðagreiðslu. Viðmæl­
andi sem DV ræddi við segir að lík­
lega þyrfti að halda slíka þjóðarat­
kvæðagreiðslu á næstu 12 mánuðum.
Sigmundur Davíð virtist hins vegar
ekki vilja ræða efnislega hvert Fram­
sóknarflokkurinn vildi fara varðandi
Evrópumálin þegar Egill Helgason
gekk á eftir honum hvað það varðar.
Þess í stað fór hann að vara við því
að ESB myndi beita sér í viðræðum
íslenska ríkisins í samningum við
kröfuhafa föllnu bankanna líkt og í
Ice save. Einn viðmælandi sem DV
ræddi við sagði að þetta gæti einmitt
orðið taktík hjá Sigmundi Davíð verði
hann forsætisráðherra. Að ala á þjóð­
rembu til þess að skapa sér vinsældir
í erfiðum málum. Ef erfiðlega muni til
dæmis ganga í viðræðum við erlenda
kröfuhafa muni hann reyna að halda
því fram að þeir séu vondir erlendir
hrægammar sem vilji Íslendingum
ekki vel.
Varðandi áframhald við­
ræðna við ESB þá er ekki víst að
margir Íslendingar átti sig á þeirri
stöðu sem upp gæti komið ef
aðildarviðræðunum yrði slitið ein­
hliða af okkar hálfu. „Um leið og þú
slítur aðildarviðræðunum þá detta
framan í þig spurningar eins og það
hvort Ísland ætli sér að vera innan
evrópska efnahagssvæðisins með
áframhaldandi fjármagnshöft. Þá fer
Evrópusambandið að spyrja um svör
um áætlun um hvernig eigi að afnema
gjaldeyrishöftin,“ segir einn við­
mælandi DV. Þannig séu erfið verk­
efni framundan í utanríkismálum
Íslands.
Gæti orðið breyting á veiðigjaldi
Skiptar skoðanir voru um það hjá
þeim sem DV ræddi við hvort ný
ríkisstjórn myndi þora að fara í
lækkun á veiðigjaldi sjávarútvegs­
ins á komandi þingi. Einn viðmæl­
andi sem DV ræddi við sagði að ef
Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn
leiddu næstu ríkisstjórn væri lík­
lega skynsamlegt að geyma frekari
breytingar varðandi sjávarútveginn.
Mikil átök fóru fram um þann mála­
flokk á liðnu kjörtímabili. Það hafi
hins vegar sýnt sig að þrátt fyrir að
stór hluti þjóðarinnar hafi ekki verið
sáttur við kvótakerfið í þeirri mynd
sem það var fyrir nokkrum árum
hafi hins vegar stór hluti þjóðarinn­
ar orðið ósáttur við þær breytingar
sem núverandi ríkisstjórn kom í
framkvæmd. Annar viðmælandi
nefndi að ef breyting yrði gerð á Al­
þingi varðandi lækkun veiðigjalds­
ins með lagasetningu gæti Ólafur
Ragnar Grímsson forseti vísað þeirri
breytingu í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Auðlegðarskatturinn umdeildur
Síðan er spurning hvaða aðgerðir
verður farið í varðandi skattkerfið.
Eitt helsta málið hjá Sjálfstæðis­
flokknum í kosningabaráttunni
var lækkun skatta. Einn viðmæl­
enda DV telur líklegt að Sjálfstæðis­
flokkurinn muni byrja á því að gera
breytingar á efstu þrepum á tekju­
skatti einstaklinga. Þá sé líklegt að
fljótlega yrðu gerðar breytingar á
auðlegðarskatti. Að minnsta kosti
varðandi hækkun á lágmarkseign
þeirra sem borga auðlegðarskatt.
Guðlaugur Þór Þórðarson var sem
dæmi duglegur að benda á ósann­
girni auðlegðarskattsins á síðasta
kjörtímabili og var talað um að
með tilkomu hans hefði ríkið farið
í eignarnám hjá fjölda fólks. Var þar
sérstaklega átt við fólk sem komið
væri á eftirlaun og greiddi meira í
auðlegðarskatt en sem næmi heild­
arárstekjum þeirra. n
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar as@dv.is
12 Fréttir 3.–5. maí 2013 Helgarblað
Stembið kjör-
tímabil framundan
Mörg erfið og viðamikil
mál bíða nýrrar ríkis-
stjórnar.