Dagblaðið Vísir - DV - 31.01.2014, Blaðsíða 28

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
28 Umræða Helgarblað 31. janúar 2014
Auðvitað fékk ég
mér mjórri bindi
Harmleikur á þjóðvegi
Sindri Sindrason sjónvarpsmaður þótti of lágvaxinn fyrir breið bindi. – DV
Á
einu augnabliki á þjóðvegin­
um létu tvö ungmenni lífið.
Eitt óhapp og allt er búið. Hún
var 16 ára og hann var 18 ára. Ef
allt hefði verið eðlilegt og með felldu
hefðu þau átt langt líf fyrir höndum.
Þau hefðu komið sér upp fjölskyldu
og lifað til hárrar elli. Þeirra beið að
eignast börn og barnabörn. Allt lífið
virtist vera fram undan þennan vetr­
ardag. En það var ekki svo. Á einu
andartaki á Vesturlandsvegi breytt­
ist allt og þau hurfu úr jarðvistinni.
Eftir standa fjölskyldur í sorg. Ótal
spurningar en engin svör.
Harmleikurinn í Norðurárdal fyrr
í mánuðinum hefur vakið marga til
umhugsunar um það hve ótryggt
þetta líf er. Ekkert er varanlegt.
Sorgin skellur á fólki fyrirvaralaust
og án miskunnar. Þannig var það í
tilfelli Önnu Jónu Sigurbjörnsdóttur,
sem átti aðeins örfáa daga í að verða
17 ára, og kærasta hennar, Skarp­
héðins Andra Kristjánssonar, 18 ára.
Hálka var á veginum þegar þau áttu
leið um Norðurárdal. Í bílslysinu lét
hún lífið strax en hann barðist fyrir
lífi sínu í rúmar tvær vikur áður en
yfir lauk. Það eru engin rök sjáanleg
fyrir því að svona fór en staðreyndin
blasir við.
Á hverju ári farast tugir manna
í bílslysum. Sumir lifa af en búa
ævilangt við örkuml. Óhætt er að
segja að óvíða er fólk í meiri háska
en í umferðinni. Þrátt fyrir bætta
umferðarmenningu, betri vegi og
fullkomnari bíla er dauðinn oftast
í sjónmáli. Og oftar en ekki er það
ungt fólk sem lætur lífið. Þar ræður
sumpart reynsluleysi við akstur og
trúin á að hinir ungu deyi ekki.
Eitt allra mikilvægasta verkefni
samfélagsins er að fækka slysum í
umferðinni. Það snýst auðvitað um
betri bíla og bætt vegakerfi. Mikil­
vægast er þó að beita áróðri og
markvissri fræðslu og forvörnum til
að fyrirbyggja slys í umferðinni. Boð
og bönn koma að litlu gagni í sam­
anburði við þá fræðslu sem stimpl­
ast inn hjá fólki. Frásagnir af harm­
leikjum á borð við þann sen kostaði
Önnu Jónu og Skarphéðinn Andra
lífið verða örugglega til góðs. Það
mun enginn geta sagt til um það
hverjir sleppa vegna þess að þeir
meðtóku boðskapinn. En það er ör­
uggt að einhverjir munu lifa vegna
þess að þeir hlýddu á eða lásu frá­
sagnir af fólki sem lét lífið án þess
að ástæða ætti að vera til.
Það getur enginn sett sig í spor
foreldra unga fólksins sem lét lífið
fyrr í þessum mánuði. Fátt er óeðli­
legra en það að foreldrar þurfi að
ganga í gegnum þá raun að standa
við gröf barna sinna. „Skarphéð­
inn Andri okkar kvaddi okkur í dag
kl. 14:35 og er nú kominn til Önnu
Jónu sinnar,“ skrifaði Steinunn
Rósa Einarsdóttir, móðir Skarphéð­
ins Andra heitins, á Facebook um
son sinn nokkrum klukkustundum
eftir að hann lést eftir hálfs mánað­
ar baráttu á gjörgæslu. En það er
til dæmis um styrk fjölskyldu unga
mannsins að þau sáu það ljós í
sorginni að hann hafði ákveðið að
gefa öðrum líffæri sín ef hann léti
lífið. Sex manns fá nú betri lífsgæði
eftir að ungi maðurinn lést. 16 ára
piltur fékk hjarta hans. Steinunn
Rósa lýsti því að þegar hún sá bíla
aka með forgangsljósum áleiðis
út á flugvöll með líffæri sonar síns
hafi henni hlýnað um hjartaræt­
ur. „Á móti okkur komu þrír bílar í
forgangsakstri. Okkur hlýnaði mjög
við að sjá hversu allir viku fyrir þess­
um bílum sem voru á leið á flug­
völlinn með gjafir hans til annarra.
Tvær flugvélar biðu eftir bílunum
sem fara á þrjá mismunandi staði.“
Það þarf mikinn sálarstyrk til að sjá
ljós í þessum hræðilega atburði.
Móðir Skarphéðins Andra gerir rétt
í að fjalla opinskátt um dauða son­
ar síns og sorgina. Foreldrar þeirra
beggja segja sögu unga parsins í DV
í dag. Það er virðingarvert. Tugþús­
undir meðtaka það sem syrgjandi
ættingjar hinna látnu segja og bera
áfram boðskapinn um að nauðsyn­
legt sé að læra af slysum. Og meiri
verður gjafmildin ekki en að gefa
líffæri sín til fólks sem þarf á þeim
að halda. Með dauða sínum bjargar
ungi maðurinn öðrum.
Við hljótum að setja okkur það
markmið að forða sem flestum
frá dauðagildrum umferðarinnar.
Markmiðið hlýtur að vera það að
skapa allt það öryggi sem hægt er.
Það liggur þó fyrir að dauði unga
fólksins er áminning um að fátt í líf­
inu fyrirsjáanlegt. n
Varnarlaus ráðherra
Hanna Birna Kristjánsdóttir innan­
ríkisráðherra átti í vök að verjast
í þinginu þegar til umræðu var
meint lekamál ráðuneytis hennar.
Þingmennirnir Valgerður Bjarna-
dóttir og Mörður Árnason fóru
mikinn og rúlluðu yfir ráðherr­
ann. Enginn botn hefur fengist
í lekamálið enn sem komið er.
Hanna Birna og aðstoðarmenn
hennar hafa bent á starfsmenn
ráðuneytisins eða jafnvel Rauða
krossins sem mögulega gerendur.
Margt bendir þó til þess að eitt­
hvert þeirra þriggja eigi aðild að
málinu. Athygli vakti að enginn
úr þungavigt Sjálfstæðisflokksins
kom ráðherranum til varnar.
Hrannar í fjarbúð
Hrannar B. Arnarson, fyrrverandi
aðstoðarmaður forsætisráðherra,
hefur verið atvinnulaus síðan
skipt var um ríkis­
stjórn.Nú horfir
til betri vegar því
hann hefur ver­
ið ráðinn fram­
kvæmdastjóri
þingflokks jafn­
aðarmanna í
Norður landaráði. Eyjan segir frá
því og að hann verði með aðset­
ur í Kristjánsborgarhöll. Fari svo
að eiginkona hans, Heiða Björg
Hilmisdóttir, verði kosin í borgar­
stjórn bíður þeirra hjóna fjarbúð
á næstu árum.
Stuð hjá Heiðu
Hjá Samfylkingunni í Reykjavík
standa allir í skugga leiðtogans,
Dags B. Eggertssonar. Slagurinn
stendur þar um næstu sæti á list­
anum. Á meðal þeirra sem vilja
3–4 sæti er Heiða
Björg Hilmisdóttir.
Ef litið er til Face­
book­síðna fram­
bjóðenda er hún
á sigurbraut með
langflest „like“ ef
undan er skilinn
Dagur sjálfur. Fyrr í vikunni höfðu
865 líkað við hana á meðan næsti
maður, Kristín Soffía Jónsdóttir,
var með rúmlega 800. Heiða Björg
nýtur góðs af því að sá pólitíski
refur, Hrannar B. Arnarson, er kosn­
ingastjóri hennar. Hann er jafn­
framt eiginmaður Heiðu.
„Valdakall“ særir barn
Furðuleg ritdeila átti sér stað í
vikubyrjun þegar Ingimar Karl
Helgason, ritstjóri Reykjavíkur
vikublaðs, svaraði Birni Bjarna-
syni, fyrrverandi
ráðherra, og sagði
hann, gamlan
valdakall, færa
fimm ára dóttur
sinni kaldar kveðj­
ur á afmælisdegi
barnsins. Til­
efnið var að Björn hafði verið svo
óheppinn að hrauna yfir Ingimar
á þessum degi þar sem hann lýsti
blaðinu sem málgagni VG og vildi
ritstjórann burt, ef marka má Ingi­
mar. Björn svaraði furðulostinn:
„Ég hef aldrei vikið einu orði að
honum sjálfum og því síður fjöl­
skyldu hans. Hann kýs hins vegar
að vega að mér persónulega vegna
aldurs míns“.
Reynir Traustason
rt@dv.is
Leiðari
Þetta eru
áhættuþættir
Shit – þetta
er bara búið
Ólafur Sveinsson fjallakappi féll 60 metra í Esjunni. – DV
„Skarphéðinn Andri
okkar kvaddi okkur
í dag.
Ú
rskurður Persónuverndar varð­
andi kröfu félagsmálayfirvalda
í Fljótsdalshéraði um þvagsýni
frá manni sem sótti um fjár­
hagsaðstoð er umhugsunarverð. Í
raun var þar fjallað um þau lágmarks
mannréttindi einstaklings í siðuðu
samfélagi að geta séð sér og sínum
farborða.
Skyldur sveitarfélaga
Samkvæmt lögum um félagsþjónustu
sveitarfélaga er þeim skylt að veita
fjárhagsaðstoð til framfærslu einstak­
linga og fjölskyldna sem ekki geta séð
sér og sínum farborða, án aðstoðar og
í 12 gr. segir: „Aðstoð og þjónusta skal
jöfnum höndum vera til þess fallin að
bæta úr vanda og koma í veg fyrir að
einstaklingar og fjölskyldur komist í
þá aðstöðu að geta ekki ráðið fram úr
málum sínum sjálf.“
Fjárhagsaðstoð sveitarfélaga er
eingöngu ætluð þeim sem hafa ekki
annað að leita varðandi tekjuöflun.
Aðstoðin er skorin við nögl og grunn­
upphæðir undir fátæktarmörkum.
Í lögunum er ekkert að sjá sem
heimilar skerðingar á fjárhagsaðstoð
til þeirra sem á annað borð eiga rétt
á henni. Í leiðbeiningum með lögun­
um er þess þó getið að heimilt sé að
skerða aðstoðina neiti fólk að þiggja
vinnu án viðhlítandi ástæðna.
Sveitarfélögin hafa tekið sér það
bessaleyfi að túlka frjálslega skyldur
sínar gagnvart fátækasta fólkinu og
eru reglurnar æði misjafnar, bæði
hvað varðar fjárhæðir og ýmis réttindi,
og þetta viðgengst án nokkurra af­
skipta ríkisins nema þá að kærur ber­
ist.
Í seinni tíð hefur Samband ís­
lenskra sveitarfélaga og einstakir
sveitarstjórnarmenn lagt hart að Al­
þingi að breyta lögum til að heimila
skilyrðingar á fjárhagsaðstoð, en af því
hefur ekki orðið enn.
Hættan
Hættan er augljós þegar dæmið frá
Fjarðabyggð er skoðað. Að veita
sveitarfélögum aukna heimild til
skerðinga getur haft það í för með
sér að misinnrætt sveitarstjórnarfólk
hafni fjárhagslegri aðstoð á hæpnum
forsendum og skerði lífsgæði fátæku­
stu skjólstæðinganna verulega.
Í 8. gr. reglna Fljótsdalshéraðs
um fjárhagsaðstoð segir að heimilt
sé „að synja umsækjendum um fjár­
hagsaðstoð séu þeir í neyslu áfeng­
is eða annarra vímuefna …“. Á þessari
heimagerðu reglu, sem enn er til stað­
ar, byggði félagsmálanefnd sveitarfé­
lagsins kröfu sína um að skjólstæðing­
ur sem væntanlega er, að þeirra áliti,
alkóhólisti, gæfi þvagsýni og þegar því
var hafnað var honum neitað um fjár­
hagsaðstoð vegna gruns um neyslu
vímuefna.
Heilbrigðisyfirvöld hér á landi og
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
telja alkóhólisma til sjúkdóma. Vænt­
anlega var „sök“ mannsins sú að hann
tæki ekki ábyrgð á sínum sjúkdómi og
gerði það sem hann ætti akkúrat ekki
að gera, að neyta vímugjafa. Því væri
rétt að hafna honum um þá fjárhags­
legu aðstoð sem hann ella átti að fá
og skilja hann eftir tekjulausan í refs­
ingarskyni.
Alkinn, sá hjartveiki
og aðrir sjúklingar
Væri nefndarfólkið sjálfu sér sam­
kvæmt neitaði það til að mynda
hjartasjúklingi um aðstoð vegna þess
að hann tæki ekki ábyrgð á sínum
sjúkdómi, tæki ekki lyfin sín, vildi lítið
hreyfa sig eða fitnaði um of.
Með 8. grein reglna Fljótsdalshér­
aðs um fjárhagsaðstoð er sveitarfé­
lagið ekki aðeins að hafna framfær­
sluskyldum heldur eru í henni fólgnir
fordómar í garð alkóhólisma.
Velferðarráð Reykjavíkur hefur
ekki látið sitt eftir liggja varðandi ým­
iss konar þrengingar á rétti til fjár­
hagsaðstoðar. Fyrir stuttu samþykkti
meirihluti ráðsins breytingar á reglum
um þá sjúklinga sem þurfa að lifa á
fjárhagsaðstoð. Þar eru gerðar kröfur
um að þeir vinni í því að ná bata og
meti ráðgjafi það svo að atorkan sé
ekki nægjanleg hafi Velferðarsvið rétt
á að skerða aðstoðina.
Áfengisvandi, þunglyndi og
sjálfsmorðshugsanir
Ef marka má nýlega könnun meðal
sjúklinga sem þiggja fjárhagsaðstoð
frá Reykjavíkurborg telur stór hluti
þeirra sig eiga við áfengisvanda að
stríða, sem og þunglyndi með tilheyr­
andi sjálfsmorðshugsunum – og til­
raunum. Sumir þessara skjólstæðinga
borgarinnar teljast til utangarðsfólk
og margir eru í áhættuhóp hvað þetta
varðar.
Að gefa stjórnvaldinu heimild til að
skerða fjárhagslega aðstoð ef ekki er
farið eftir „einstaklingsáætlun“ gerir
aðeins illt verra og enn verra er að í
reglunum er ekki reiknað með að við­
komandi fái talsmann ef þess er ósk­
að. Fagleg aðstoð og umbun skilar hins
vegar lífsgæðum og minnkar kostnað­
inn þegar til lengri tíma er litið.
Löggjafinn á að vernda fátækustu
íbúana gegn misvitru sveitarstjórnar­
fólki og hann verður að sjá til þess að
sveitarfélögin smíði ekki reglur sem
eru gegn anda laganna. Lögum um
félagsþjónustu sveitarfélaga má alls
ekki breyta í þá veru að gefið verði
rými fyrir skilyrðingar á fjárhagsað­
stoð. Afleiðingarnar af slíku gætu
orðið þær að allslausir einstaklingar
hafi þann kost einan að betla, stela
eða stunda vændi. n
Alma er formaður og Þorleifur
varaformaður Raddarinnar – bar-
áttusamtaka fyrir réttindum
utangarðsfólks.
Á þá að betla, stela eða stunda vændi?„Velferðarráð
Reykjavíkur hefur
ekki látið sitt eftir liggja
varðandi ýmiss konar
þrengingar á rétti til fjár-
hagsaðstoðar.
Teitur Guðmundsson læknir segir HPV-veiruna geta valdið krabbameini í kynfærum karla. – DV
Kjallari
Alma Rut Lindudóttir og
Þorleifur Gunnlaugsson