Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2014, Síða 16

Helgarblað 28.–31. mars 201416 Fréttir
Þ
etta eru bara börn sem vill-
ast út í þennan heim og
áður en þau vita af hafa
þau sogast inn í hann og
það er ekki alltaf auðvelt
að komast til baka,“ segir einn við-
mælenda DV um hin svokölluðu
„týndu börn“ eins og þau eru oft
kölluð þegar lýst er eftir þeim í fjöl-
miðlum. Börnin eru yfirleitt á aldr-
inum 14–17 ára, sum yngri og sum
eldri. Nánast vikulega er auglýst
eftir ungmennum í fjölmiðlum og
sumum oftar en einu sinni.
Flest eiga týndu börnin það
sammerkt að hafa villst af réttri
braut á einn eða annan hátt.
Oft eru þetta börn sem hefur
gengið illa að passa inn í með
öðrum börnum, hafa átt erfitt á
skólagöngunni, eiga við félagsleg
vandamál að stríða eða koma frá
brotnum fjölskyldum. DV hefur
talað við fjölmörg ungmenni sem
teljast til týndu barnanna, aðstand-
endur þeirra og fólk sem þekkir til
þeirra raunveruleika. Hann er allt
annað en fagur og börnin leiðast
oft hratt út á brautir sem erfitt er að
snúa af.
Týndu börnin
„Þetta er rosalega fjölþætt vanda-
mál, börnin strjúka og vilja ekki
finnast. Foreldrarnir vita oft hvar
þau eru en í mörgum tilfellum eru
þau inni hjá eldra fólki sem hjálp-
ar til við að fela þau. Þessar ungu
stelpur, allt frá 12 ára aldri eru hjá
miklu eldri mönnum sem útvega
þeim eiturlyf og þær verða fljótt
háðar,“ segir viðmælandi DV sem
vill ekki láta nafns síns getið. Hún
er móðir fíkils, ungrar stelpu sem
lengi hefur háð baráttu við vímu-
efni. „Þessum ungu krökkum finnst
þetta spennandi. Þetta eru oft
krakkar sem hafa átt erfitt og þarna
finna þau sig. Það er staðreynd að
það eru eldri menn sem leita í þess-
ar ungu stelpur, nota sér þær og
henda þeim í burtu fyrir nýjar eft-
ir nokkra mánuði. Þá eru þær oft
orðnar ansi langt leiddar og hætt-
ar að vera jafn spennandi í þeirra
huga.“
Byrja mjög ung
Sum þessara „týndu barna“ fara
mjög ung út í harðan heim fíkni-
efnanna. Þegar þau reyna svo að
snúa til baka vantar oft mikið upp
á félagslegan þroska þar sem þau
hafa ekki gengið í skóla og kannski
lítið eða ekkert unnið. „Þau eru oft
í mjög slæmum málum því þau
hafa verið lokuð af í svo langan
tíma. Inni í heimi sem er ólíkur
raunveruleikanum. Hafa hírst í
dópheimi þar sem ríkja allt önnur
lögmál og gildi en í „raunveruleik-
anum“. Það þarf að hjálpa þessum
börnum að læra á lífið upp á nýtt.
Þetta eru ekki skítugu börnin henn-
ar Evu, þetta eru okkar börn og það
þarf að hjálpa þeim,“ segir móðir
fíkils.
Eftirlýst og alveg sama
Það er yfirleitt alltaf brugðið á það
sem lokaráð að auglýsa eftir þess-
um börnum í fjölmiðlum. Þá hafa
þau ekki skilað sér heim eftir ítrek-
aða leit. Stundum er um að ræða
strok af heimili viðkomandi barns
eða úr meðferð.
Að sögn þeirra sem DV hef-
ur rætt við þá eru börnin oft stödd
hjá eldri vinum meðan á strokinu
stendur. „Ég var yfirleitt heima hjá
vinum mínum eða í einhverjum
grenum þegar ég var í stroki,“ segir
stelpa sem hefur verið auglýst eftir
nokkrum sinnum. Hún vill ekki láta
nafns síns getið fremur en önnur
þeirra strokubarna sem DV ræddi
við.
Alltaf sama sagan
„Þetta er eiginlega alltaf sama
sagan. Þetta eru oft eldri strákar og
svo karlar og þeir halda þeim uppi
meðal annars með því að gefa þeim
dóp,“ segir Pétur Broddason, for-
stöðumaður meðferðarheimilisins
Laugalandi í Eyjafjarðarsveit. Þar
dvelja að jafnaði sex til átta ung-
lingsstúlkur sem glíma við fjölþætt-
an hegðunarvanda, meðal annars
fíkniefnamisnotkun. „Við þekkjum
dæmi þess að unglingar byrji um
ellefu ára aldur að misnota fíkni-
efni og reykja gras. Það er mjög
ungt,“ segir Pétur.
Harður heimur
Aðspurður hvort það sé algengara
nú en áður að lýst sé eftir börnum
og unglingum í fjölmiðlum játar
hann því, en segir hugarfarið einnig
vera að breytast. „Nú erum við fljót-
ari að bregðast við, fólk er meðvit-
aðra og það er ekki beðið jafn lengi.
Oft eru þetta sömu krakkarnir sem
auglýst er eftir, aftur og aftur, en
það hækkar einnig hlutfallið,“ segir
hann. „Þetta þekktist varla fyrir
nokkrum árum, en ég held að núna
átti allir sig á því að þau eru komin í
svo slæm mál og jafnvel í svo mikla
neyslu,“ segir hann og segir fólk
mun hræddara. „Það er svo mikið
rugl í gangi og þessi heimur er svo
harður.“
Vont að láta lýsa eftir sér
„Á ákveðnu tímabili finnst þeim
kannski töff að láta lýsa eftir sér,
svona þegar þau eru í mótþróanum.
Svo þegar þau verða aðeins eldri
og ákveðnum þroska er náð þá fer
þeim að finnast þetta vandræða-
legt. Þau fá alveg upp í kok af þessu.
Sérstaklega þegar vinir þeirra og
félagar á samfélagsmiðlunum eru
að hafa samband við þau og hvetja
þau til að fara heim, skammast og
kalla þau jafnvel athyglissjúk. Þegar
þau fara að fá þessi komment, þau
þola það ekki. Þá hætta þau að
gangast upp í þessu og finnast þetta
flott,“ segir Pétur.
Mörg alast upp við vanrækslu
Pétur segir að mörg þessara ung-
menna hafi alist upp við erfiðar að-
stæður. Þau hafi jafnvel upplifað
einelti, misnotkun, vanrækslu eða
heimilisofbeldi. Hann segir mik-
ilvægt að foreldrar byggi upp fjöl-
skyldusambönd frá fyrstu tíð og
viðhaldi þeim. „Þetta er brotin sjálfs-
mynd. Þetta er margþætt og maður
getur alveg spurt sig: af hverju eru
ekki allir krakkar þarna? Mér finnst
þetta oft vera tengslarof innan fjöl-
skyldunnar. Ég held að við þurfum
að leggja mikla áherslu á þetta sam-
band, milli foreldra og barna. Þessi
tengsl við foreldra skipta svo miklu
máli og ef þau eru í lagi held ég að
það sé forsenda fyrir því að hlutirn-
ir gangi upp. Jákvæð og uppbyggileg
tengsl,“ segir Pétur en segir marga
hluti spila þar inn í. „En svo koma
inn í þetta alls konar áhrifaþættir
þar sem sjálfsmynd barna brotnar
niður, til dæmis einelti. Sumir eru
svo spennufíklar og þurfa að prófa
allt. Þetta er svo flókið og margþætt.
Svo forðast önnur börn þetta eins og
heitan eldinn og láta sér ekki detta
það í hug að snerta fíkniefni.“
Greni í Brautarholti
Nýlega var neglt fyrir glugga og
dyr á hæð í Brautarholti í Reykja-
vík. Ástæðan var sú að um langt
skeið höfðu börn gert sig heima-
komin þar. Hæðin var ekki í notk-
un en börnin höfðu klifrað þangað
upp og komið sér þar fyrir. Hæðin
var orðin að svokölluðu greni; rusl,
sígarettustubbar og matarleifar úti
um allt auk þess sem sjá mátti vís-
bendingar um notkun áfengis og
fíkniefna inni í íbúðinni. Krotað
hafði verið á veggina og illa far-
ið með þá hluti sem voru þar fyr-
ir. Talsvert ónæði var af krökkun-
um þar sem nágrannar urðu varir
við læti frá þeim, bæði frá húsnæð-
inu sjálfu og eins þegar krakkarnir
voru að koma og fara. Lögregla var
margoft kölluð á staðinn, börnin
fóru þá en komu svo aftur skömmu
síðar.
Leituðu að börnunum
Reglulega komu starfsmenn með-
ferðarstofnana þangað að leita
barna sem höfðu strokið. „Þau klifr-
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
Viktoría Hermannsdóttir
astasigrun@dv.is/ viktoria@dv.is
„Það voru alveg
12–13 ára krakkar
þarna líka, bara þessi
hópur sem er að dópa.
n 12 ára börn í dópgreni í Reykjavík n Úrræðaleysi og harður heimur n Eldri menn fela stelpurnar n Börn sem vilja ekki láta finna sig
„Þetta eru ekki skítugu
börnin hennar evu“
Núðlusúpan Mikið var um núðlusúpu-
umbúðir í húsnæðinu, gosdósir og svo mátti
sjá ummerki um dópneyslu.
Komu alltaf aftur Eigandi húsnæðisins kom, lokaði
öllum leiðum inn í húsið en stuttu síðar voru krakkarnir
komnir aftur. Svo virðist sem krakkarnir hafi fundið sér
annað athvarf. MyNd SiGTryGGur Ari
Gistirými
Hér má sjá
svefnað-
stöðu.