Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.2008, Page 14

föstudagur 3. október 200814 Helgarblað
Marilyn
vill seMja
við Miyoko
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
MáNUDAGUR 11. FEBRÚAR 2008 DAGBlAðið vísiR 28. tBl. – 98. áRG. – vERð kR. 295
varað við íslenskum bönkum í bretlandi:
bankar
hætta
að lána
fréttir
>> Sumarhús
bifvélavirkjans
Jónasar splundraðist
á Borgarfirði eystra í
síðustu viku. Það eina
sem stóð eftir var
klósettið.
fréttir
>> Baldur GíSlaSon, 24 ára, viðurkennir að Stýra Síðunni HandaHof.orG Þar Sem undanfar-ið Hefur verið Birt Barnaklám oG líflátSHótanir á Hendur Blaðamönnum.
fókus
jón viðar
gagnrýnir
Hugleik
Húsið
fauk
– klósettið stóð eftir
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
I
C
E
4
09
96
0
2
/0
8
* Innifalið í verði: Flug aðra leið og flugvallarskattar.
TILBOÐ
Verð frá 12.890 kr.*
TILBOÐ 7.–15. FEBRÚAR
+ Nánari upplýsingar og bókanir á
www.icelandair.is eða í síma 50 50 100
fréttir
>>meint barns-
móðir
Bobbys
fischer
vill semja
við meinta ekkju
meistarans. Hún
reyndi að hafa
samband við
miyoko til þess að
deila arfinum.
Manchester United m
inntist
þeirra átta leikmanna s
em létust
fyrir 50 árum í flugslysinu
í Münch-
en. Athöfnin fyrir leik v
ar tilfinn-
ingarík og virtist fara illa í
leikmenn
Englandsmeistaranna. L
iðið var
einfaldlega slakt og held
ur áfram
að ströggla án Waynes Ro
oney sem
var í leikbanni og lék því
ekki með.
Án hans hefur liðið tapað
fjórum
leikjum, öllum leikjunum
sem liðið
hefur tapað í deildinni. Li
ðið skorar
einnig mun minna án
Rooneys.
Cristiano Ronaldo olli enn
á ný von-
brigðum í leik sem skipt
ir Manch-
ester máli. Hann virðist
ekki geta
staðið sig vel í stórleikjum
. Ekki skal
taka neitt af Manchester
City, liðið
spilaði vel, varðist grim
milega og
sótti markvisst á fáum leik
mönnum.
Þrátt fyrir að Michael Car
rick tækist
að minnka muninn undi
r lokin var
sigur City aldrei í hættu.
Í Íslendingaslag ensku
úrvals-
-
enski
Chelsea mistókst að minnka forskot
Manchester United þegar liðið
gerði markalaust jafntefli gegn Live
rpool á Stamford Bridge.
Rooney eR
ómissandi
Manchester Unit-
ed beið lægri hlut
fyrir grönnum
sínum í City.
boltinn
fylgir dv í dag
líkt við nortHern rock
forritari í Árbæ stýrir
barnaklÁMsíðu
mánudagur 11. Febrúar 20084
Fréttir DV
InnlendarFréttIrritstjorn@dv.is
Breytingar á
fæðingarorlofi
Breytinga er að vænta á
reglum um fæðingarorlof á
núverandi þingi samkvæmt
upplýsingum frá félags- og trygg-
ingamálaráðuneytinu. Mikil
óánægja hefur verið með þær
breytingar sem gerðar hafa verið
á fæðingarorlofinu undanfarin
ár. Þegar fæðingarorlof er reikn-
að út er tekið mið af launum
síðustu tveggja almanaksára.
Þannig fá foreldrar sem eignast
barn fyrir áramótin ekki laun sín
af því ári reiknuð með. Þeir sem
hins vegar eignast barn eftir ára-
mótin fá allt síðasta ár reiknað
inn í orlofið. Þar sem margir for-
eldrar hafa nýlokið námi þegar
þeir eignast sitt fyrsta barn, hefur
verið bent á að kerfið sé óréttlátt.
Málið verður tekið fyrir á yfir-
standandi þingi.
Litlar líkur
á bótum
Nær útilokað er að neyt-
endur fái nokkrar bætur
vegna ólöglegs samráðs olíu-
félaganna meðan þeir geta
ekki farið í hópmálsókn gegn
olíufélögunum, að sögn Gísla
Tryggvasonar, umboðsmanns
neytenda.
Hann bendir þar á að flestir
almennir neytendur eigi engar
kvittanir vegna viðskipta sinna
við olíufélögin. Meðan ekki er
gert ráð fyrir hópmálsókn í ís-
lenskri löggjöf eiga neytendur
því litla möguleika.
Kaupum aðeins
fleiri íbúðir
Heldur fleiri fasteignir gengu
kaupum og sölum á höfuðborgar-
svæðinu í síðustu viku en vikuna
þar á undan, þar munar mest
um að nær tvöfalt fleiri einbýlis-
hús seldust en í vikunni áður. Alls
seldust 82 fasteignir í síðustu viku
fyrir 3,3 milljarða króna, undan-
farna þrjá mánuði hafa hins vegar
selst 111 fasteignir á viku að með-
altali. Mest var um eignir í fjölbýli,
57, en auk þess seldust 20 sérbýli
og 5 annars konar
eignir. Vikunni
áður seldust 55
eignir í fjölbýli, 11
sérbýli og 6 ann-
ars konar eignir
fyrir samanlagt
2,4 milljarða
króna.
Aðstandendur íhuga kæru
Sigurður Júlíus Hálfdánarson, sem
fannst látinn í klefa sínum á Litla-
Hrauni síðla september í fyrra, lést
af völdum meþadoneitrunar. Eng-
in merki fundust um sjálfsvíg og því
var beðið niðurstöðu krufningar til að
skera úr um dánarorsökina.
Meþadon er notað á Litla-Hrauni
til að draga úr fráhvörfum þeirra
fanga sem eru langt leiddir í fíkni-
efnaneyslu. Ættingjar Sigurðar skilja
ekki hvers vegna honum hafi ver-
ið gefið lyfið því hann hafi ekki átt í
fíkniefnavanda. Þeir telja fullvíst að
mistök starfsfólks hafi orðið Sigurði
að bana í klefa sínum og ætla að öll-
um líkindum að stefna íslenska rík-
inu.
„Mér er það eðlilega mikið í mun
að þetta verði rannsakað til hlítar.
Við töluðum við hann kvöldið áður
en þetta gerðist og þá var hann hress.
Þá voru alls engar vísbendingar um
að eitthvað bjátaði á,“ segir Hálfdán
Guðröðarson, faðir Sigurðar.
Sigurður var nýlega orðinn 35 ára
er hann lést. Tveimur vikum áður
hafði hann strokið af áfangaheimilinu
Vernd þar sem hann átti innan við
hálft ár eftir af 10 ára fangelsisdómi
fyrir manndráp. Sigurður átti því stutt
eftir af afplánun sinni er hinn voveifl-
egi atburður átti sér stað. Fangelsis-
málayfirvöld og heilbrigðisyfirvöld
hafa lofað ítarlegri rannsókn.
Aðstandendur vilja rannsókn Ættingjar Sig
urðar Júlíusar Hálfdánarsonar telja
fullvíst að mistök starfsfólks hafi orðið hon
um að bana.
BANKARNIR ERU
HÆTTIR AÐ LÁNA
Vilhjálmur Egilsson Ásgeir Jónsson
Íslensku bankarnir eru að skrúfa fyr-
ir útlán. Nær vonlaust er að fá íbúða-
lán og þegar hefur dregið verulega
úr bílalánum. Viðmælendur DV telja
er að næst komi að verulegum sam-
drætti yfirdráttarlána. Skerðingar eru
þegar orðnar á lánum til atvinnulíf-
inu og ná byggingaverktakar ekki að
hefja ný verkefni á meðan ekki fæst
fjármagn.
Samkvæmt heimildum DV eiga ís-
lensku bankarnir lausafé til 490 daga,
eða fram á árið 2009. Innan þess tíma
þurfa þeir að endurfjármagna sig
sem mun reynast þeim dýrt við nú-
verandi aðstæður. Traust til íslensku
bankanna vantar á alþjóðamarkaði
og skuldaálag á þá er mun hærra en
gengur og gerist. Langtímafjármögn-
un bankanna er í óvissu og sömu-
leiðis atvinna þúsunda Íslendinga.
Atvinnuleysi í haust
Vilhjálmur Egilsson, formaður
Samtaka atvinnulífsins, segir fyrir-
tæki finna grimmt fyrir því hversu
bankarnir hafa dregið úr útlánum til
atvinnulífsins. Byggingariðnaður
verður þar einna verst úti. Eins
og staðan er nú hjá bönkunum
mun smátt og smátt draga úr
atvinnu landsmanna og fjár-
festingum fyrirtækja. „Menn
klára bara þau verkefni sem
þeir eru í. Ef bankarnir lána
ekki út fara engin ný verkefni af
stað. Þetta gæti haft í för með sér að
næsta haust og vetur yrði umtalsvert
atvinnuleysi. Almenningur fer að
finna fyrir þessu af fullri hörku um
leið og atvinnan minnkar,“ segir Vil-
hjálmur.
Íslensku bönkunum líkt við
Northern Rock
Breskir fjármálaráðgjafar hvetja
þarlenda sparifjáreigendur til að tak-
marka fjárfestingar sínar í íslensk-
um bönkum við 35 þúsund
pund, eða um 4,5 millj-
ónir íslenskra krónur. Þetta kom
fram í The Sunday Times í gær. Ráð-
gjöfin kemur í kjölfar álits alþjóðlega
matsfyrirtækisins Moody´s sem í síð-
asta mánuði gaf út að staða íslensku
bankanna væri viðkvæm.
Landsbankinn heldur úti starf-
semi í Bretlandi undir nafninu Ic-
esave og útibú Kaupþings heitir
Kaupthing Edge. Báðir bankarnir
njóta tryggingar íslenskra og breskra
stjórnvalda upp á 35 þúsund punda
inneignir. Meðal inneign í Kaup-
þing Edge er þó 38 þúsund pund
og dæmi eru um að fjölskyld-
ur eigi allt að milljón punda í
bankanum.
Í grein The Sunday Ti-
mes segir að gríðarlegur
vöxtur bankans á stuttum
tíma hafi leitt til samanburð-
ar við Northern Rock. Eftir að
spár gerðu ráð fyrir að leið bank-
ans væri niður á við mynduðust
biðröðir fyrir
utan útibú
Northern
Rock og
fólk
tók út innistæður sínar með þeim
afleiðingum að bankinn varð gjald-
þrota. Óttast er að breskir sparifjár-
eigendur láti verkin tala á ný eftir að
varað er við íslensku bönkunum.
Ásgeir Jónsson hjá greiningar-
deild Kaupþings segir ekki raunhæft
að líkja þeim við Northern Rock þar
sem starfsemin er gjörólík þó í báð-
um tilfellum sé um banka
að ræða. Starfsemi
Northern Rock hafi
verið sérhæfð á
meðan Kaup-
þing dreifir
áhættunni,
er með
breiðan
starfsgrund-
völl í mörg-
um lönd-
um. Einnig er
lausafé Kaup-
þings
mun meira. Þó segir Ásgeir að erfið-
ir tímar séu fyrir íslenska banka. „Ég
held að almenningur hafi ekki gert
sér grein fyrir stöðunni,“ segir hann.
Seðlabankinn skaðar íslensku
bankana
Bæði Seðlabankinn og íslenska
ríkisstjórnin hafa hingað til skellt
skollaeyrum við ákalli bankanna um
að koma þeim til hjálpar. „Peninga-
stefna Seðlabankans á þarna stóran
hlut að máli. Vextirnir hafa hækkað
svo mikið að þeir hafa stórskaðað
íslensku bankana,“ segir Vilhjálmur
Egilsson. Honum finnst mikilvægt
að ríkisstjórnin grípi inní og treysti
ímynd bankanna á erlendri grundu.
Nauðsynlegt er að snúa þróuninni
við.
Vandinn íslensku bankanna end-
urspeglast í háu skuldaálagi þeirra
erlendis sem enn fer vaxandi. Vil-
hjálmur segir áhættuálag bankanna
allt of hátt miðað við styrk þeirra.
Skuldaálag Kauþings er 478
punktar, hjá Glitni er álagið 435
punktar en 251 hjá Lands-
bankanum. Samanborið við
erlenda banka er þetta
gífurlega hátt en
skuldaálag Bank
of Ireland er
113 og Roy-
al Bank of
Scotland
88 punkt-
ar. Ásgeir
segir álag-
ið sýna
hversu
ótraust
íslenskt
fjármála-
kerfi er
í augum
erlendra
banka.
ERlA hlyNSdóttiR
blaðamaður skrifar: erla@dv.is
Seðlabankastjórinn
davíð Oddsson heldur
stýrivöxtunum háum.
Almenningur áttar sig ekki á þessu ásgeir
Jónsson hjá
Kaupþingi telur að almenningur hafi ekki
áttað sig á stöðunni.
Bitnar á atvinnulífinu Vilhjálmur egilsson
segir atvinnulífið munu líða fyrir minni útlá
n.
DV Neytendur
miðvikudagur 13. Febrúar 2008 11
neytendurneytendur@dv.is umsjón: Ásdís björg Jóhannesdóttir
Bíldshöfða verð á lítra
Dalvegi verð á lítra
Barðastö. verð á lítra
Skógarhlíð verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
Hamraborg verð á lítra
Borgartúni verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
95 oktan DísilolíaelDsneytisverð
Smáralind verð á lítra 134,20 kr.
137,70 kr.
Jóhannes Gunnarsson
verð á lítra134,20 kr.
132,20 kr.
134,30 kr.
135,80 kr.
141,70 kr.
137,90 kr.
Snúður og
kókómjólk
Snúður og kókómjólk eru
vinsæll síðdegisbiti í dagsins
önn. bakarí bæjarins bjóða upp
á slíka máltíð á mismunandi
verði. gerð var könnun á
nokkrum stöðum og í ljós kom
að reynir bakari í kópavogi og
bernhöftsbakarí í reykjavík eru
ódýrust.
Alltaf til í
að spjalla
„mér dettur í hug starfsfólkið í
mötuneytinu í Háskólanum. Þar
er yndislegt fólk,“ segir védís
Hervör Árnadóttir, söngkona og
háskólanemi. „Það er alltaf allt til
til fyrirmyndar hjá þeim og gott
úrval að matvöru. bæði hægt að
fá hollt og óhollt hjá þeim. Þau
eru líka alltaf til í að spjalla og
eru mjög elskuleg þegar maður
kemur að sækja kaffið sitt. Ég vil
gefa starfsfólkinu mitt neytenda-
hrós ef það má kalla.“
verðkönnun
Lastið fær það afgreiðslufólk
sem sniðgengur börn og tekur
fullorðna fram yfir. glöggur
neytandi varð vitni að því að
fullorðinn einstaklingur var
afgreiddur á undan barni þó svo
það væri á undan. Fátt leiðin-
legra en að horfa upp á það.
börn eru líka fólk.
Lofið fær skóverslunin
kaupfélagið. viðskiptavinur
keypti skó þar fyrir stuttu og fékk
einstaklega góða þjónustu.
afgreiðslustúlka þar leyfði
viðskiptavini að taka til sín skó
héðan og þaðan í búðinni þar til
hann gat ákveðið hvaða skó
hann vildi. Fór afar glaður út úr
búðinni eftir góð kaup.
lastið
lofið
TUGPRÓSENTA
VERÐHÆKKANIR
132,10 kr. 135,70 kr.
137,80 kr.
„Það er rosalegt hækkunarskrið í
gangi og manni bregður við að sjá
tveggja stafa tölur,“ segir Jóhannes
Gunnarsson hjá Neytendasamtök-
unum. Að undanförnu hefur vöru-
verð hækkað mjög mikið. Jóhannes
segir jafnframt að verðið á Íslandi
hækki miklu meira en gerist og
gengur í nágrannalöndunum. Til að
mynda í Danmörku hafa hækkanir
verið á bilinu 2 til 33 prósent á síð-
asta ári. Í Noregi mest 33 prósent en
á Íslandi hefur verðhækkunin ver-
ið á bilinu 33 til 80 prósent. „Maður
hlýtur að spyrja sig hvað sé í gangi.
Svona verðhækkanir hjá birgjum
fara alltaf út í verðlagið og við neyt-
endur erum alltaf í síðasta enda og
finnum mest fyrir þessu.“
Neytendur kvarta
Hækkanirnar koma sér illa fyr-
ir neytendur. Kona hafði sambandi
við DV á dögunum vegna þess hve
óánægð hún var með mikla verð-
hækkun í Hagkaup. Snittur sem
hægt er að kaupa tilbúnar kostuðu
360 krónur síðasta sumar. Í dag
kostar þessi snitta 429 krónur. Það
er tæp 70 króna hækkun á hálfu ári.
Skýringin sem hún fékk á hækkun-
inni er sú að hráefni hafi hækkað.
Þetta þýðir að sú hækkun hjá birgj-
um skilar sér til neytanda á end-
anum og hann situr uppi með
það að borga.
Löng keðja
Jóhannes segir að hækk-
anir erlendis skili sér í
hækkunum hérlendis. Matvöruverð
í heiminum er á uppleið og óhjá-
kvæmilegt að þær hækkanir komi
líka fram á Íslandi. Það sem vekur
mesta furðu Jóhannesar þrátt fyr-
ir það er hversu miklar hækkan-
irnar eru á Íslandi. „Seljandinn ber
ábyrgð, svo kemur birginn sem flyt-
ur inn vörurnar og að lokum smá-
salinn. Í flestum tilvikum er sá sem
selur til neytenda annar en birginn
svo þarna eru komnir nokkrir aðil-
ar í keðjunni sem geta allir verið að
taka til sín. Án þess
þó að hægt sé
að fullyrða
um það,“
segir Jó-
hannes
og vill
með
því
hvetja
Sam-
keppn-
iseftirlit-
ið til að
athuga
hvort
þessar
hækkan-
ir eigi sér
skýringu frá
erlendum birgj-
um. Hann
spyr sig
hvort hækkunin hér sé réttlætanleg.
Þáttur Samkeppniseftirlits
Það sem Jóhannes segir það
eina Samkeppniseftirlitið geti
gert sé að fá úr því skorið
hvort það sé fákeppni
og eignatengsl fyr-
irtækja sem eigi sök á of háu verði.
Að hans mati er það óviðunandi ef
matvælaverð hérna hækkar meira
en í grannlöndum okkar. Íslend-
ingar búi við hæsta matvöruverð í
heiminum í dag og megi ekki við því
að það hækki meir. „Hvort sem það
sem er velt út í verðlagið sé hækk-
anir hjá birgjum, innflytjendum og
dreifingaraðilum á innlendum vör-
um er allt á floti upp á við, því miður.
Það verða einfaldlega allir að leggj-
ast á árar til að halda matvöruverði
eins langt niðri og mögulegt er,“ seg-
ir Jóhannes að lokum. Ekki náðist í
talsmann hjá Samkeppniseftirliti.
áSdíS bJörG JóhaNNeSdóttir
blaðamaður skrifar: asdisbjorg@dv.is
Snúður og kókómjólk
reynir bakari 235 kr.
bernhöftsbakarí 235 kr.
Mosfellsbakarí 250 kr.
Kökumeistarinn 260 kr.
Oddur bakari 270 kr.
bakarameistarinn 280 kr.
hjá Jóa Fel 310 kr.
Samdráttur á fasteignamark-
aðnum telst nú 70 prósent frá því
í desember 2007. Það kemur fram í
tölum sem Seðlabankinn birti fyr-
ir stuttu um útlán frá bönkum og
sparisjóðum. Veltan hefur ekki ver-
ið jafn lítil og í júlí árið 2004 eða frá
því áður en bankarnir fóru að lána
fyrir íbúðum haustið 2004. Fast-
eignaverð hækkaði þá hratt. Frá
árinu 2004 til ársins 2007 hækkaði
fasteignaverð um 96 prósent.
Í janúar námu íbúðalán bank-
anna um 850 milljónum króna sem
þýðir að samdrátturinn er tæpur
70 prósent frá því árinu áður eða í
janúar 2007. Á hverjum degi voru
lánaðar að meðaltali 28 milljónir
á dag sem svarar til einnar íbúðar.
Til að fá samanburð þegar útlánin
voru hvað mest var lánaður millj-
arður á dag.
Þessar tölur styðja fyrri spár
um að á næstunni muni hægja
verulega á fasteignamarkaðnum.
Greiningardeildir telja að á næst-
unni fari af stað vaxtalækkunarferli
Seðlabankans. Muni ákvörðun um
það vera tekin á vaxtaákvörðunar-
fundi sem haldinn verður í Seðla-
bankanum á morgun.
Stöðnun á faSteignamarkaði
dýr lyf Fákeppni á íslenskum lyfjamarkaði
veldur því að hið algenga þunglyndislyf
Zoloft er tólffalt dýrara hér en í danmörku.
„Það verða einfaldlega
allir að leggjast á árar
til að halda matvöru-
verði eins langt niðri og
mögulegt er.“
Matvörur eiga eftir að
hækka meira á næstunni.
Jóhannes Gunnarsson „verð
er óeðlilega hátt á Íslandi.“
137,90 kr.
134,80 kr.
142,40 kr.
neytendur
Miðvikudagur 5. Mars 200812
Neytendur DV
neytendur@dv.is umsjón: Ásdís Björg Jóhannesdóttir
Bíldshöfða verð á lítra
Mjódd  verð á lítra
Skógarhlíð  verð á lítra
Grafarvogi verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
Fjarðarkaup  verð á lítra
138,20 kr.Stekkjarb. verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
verð á lítra
95 oktan DísilolíaelDsneytisverð
Skógarseli  verð á lítra
136,10 kr.
verð á lítra138,20 kr.
138,30 kr.
138,10 kr.
14 3,00 kr.
141,00 kr.
Kílóverð á ýsu
Treysta má að fá ávallt nýja og
ferska ýsu í fiskbúðum bæjarins.
Tvö hundruð króna munur er á
kílóverði í nokkrum fiskbúðum.
Miðað er við að ýsan sé roð- og
beinlaus. Fylgifiskar eru
ódýrastir.
Góðir hót-
elstjórar
„við í Næturvaktinni fengum
alveg afskaplega góða þjónustu
hjá honum Árna, hótelstjóra á
Hótel Bjarkarlundi í reykhóla-
sveit, síðustu helgi,“ segir ragnar
Bragason, kvikmyndagerðar-
maður sem var þar við tökur á
vesturlandi. „við þurftum líka að
gista eina nótt á gistiheimilinu
Bjarg í Búðardal vegna
veðurofsa. villi hótelstjórinn þar
var farinn að sofa þegar við
birtumst upp úr miðnætti. gerði
mjög vel við okkur þvælda
ferðalangana.“ segir ragnar og
bætir því við að mikinn mun sé
að finna á þjónustulund úti á
landi og í bænum.
verðkönnun
Lastið fá krónan, Bónus og 10-
11 fyrir vitlausar hilluverðmerk-
ingar í verslunum sínum. Þrír
blaðamenn dv urðu allir fyrir því
á mánudag að rukkað var meira
á kassa en hilluverð sagði til um.
Erfitt er að vinna sér traust
viðskiptavina þegar svona
uppákomur eiga sér oft stað.
Lofið fær Olís í Norðlingaholti
fyrir nýja markaðsherferð. Þeir
selja stóra kaffikrús á 1.990
krónur og svo getur fólk komið
með krúsina til þeirra og fengið
frítt kaffi. Það er þó skilyrðum
bundið að maður komi með
þessa sömu krús. Öðruvísi og
skemmtilegt framtak.
lastið
Yfirdrátturinn
YfirþYrmandi
KÍLÓVERÐ Á ÝSU
Fylgifiskar 1.150 kr
Fiskbúð Einars 1.170 kr
Fiskbúðin Hófgerði 1.180 kr
Fiskisaga 1.290 kr
Fiskbúðin Lækjargötu 1.290 kr
Fiskbúðin Hafberg 1.310 kr
Gallerý Fiskur 1.350 kr
Ekki var LagT MaT Á MagN Eða gæði.
Þegar góðæri er á Íslandi eykur fólk
skuldir sínar. Þegar það minnkar fer
fólk fyrst að vinna í sínum málum.
Yfirdráttur er skammtímalausn sem
margir Íslendingar hafa nýtt sér.
Þegar komið er að skuldadögum
getur staðan orðið afar þungbær.
Eins og staða fjármálamarkaðsins
er í dag er enn erfiðara að gera
ráðstafanir. Erfitt getur orðið að
fá láni skuldbreytt.
Vaxtakostnaður mikill
„Fólk er kannski að koma
og gera áætlun um að borga
yfirdráttinn niður. Tveimur
mánuðum seinna hefur ekk-
ert gerst,“ segir Sigurjón Gunn-
arsson, sérfræðingur í fjár-
hagsdeild Landsbanka Íslands.
Manneskja sem er með 700.000
krónur í yfirdrátt, greiðir 13.358
krónur á mánuði í vexti miðað við
að þeir séu 22,90 prósent. Það ger-
ir 178.242 krónur á ári með 25,46
prósenta ársávöxtum. Eftir tvö ár
er vaxtakostnaðurinn einn orðinn
574.102 þúsund sé yfirdrátturinn
ekki unninn niður.
Ef manneskjan ákveð-
ur hins vegar að greiða
niður 52.184 á mán-
uði getur hún borg-
að upp yfirdráttinn á
tveimur árum. „Það
er sjálfsaginn sem
er dýrastur,“ segir
Sigurjón.
Vandamálinu ýtt frá
Ásta Sigrún Helgadóttir, for-
stöðumaður hjá Ráðgjafarstofu
heimilanna, segist finna mikið fyrir
því að fólk komi vegna yfirdráttar-
skulda. „Yfirdráttarlán eru dýrustu
lán sem fólk
getur
fengið sér og merki um það að fólk
er að velta vandamálinu á und-
an sér. Það er ekki hagstætt,“ segir
Ásta.
Í nýjum tölum frá Seðlabankan-
um segir að Íslendingar hafi skuld-
að alls 76 milljarða í yfirdrátt í lok
síðasta árs. Það er mikil upphæð að
sögn Ástu og því að kenna hversu
auðvelt hefur verið að fá yfir-
drátt. „Fólk þarf ekki veð í eign,
engan ábyrgðarmann og
honum fylgja engin stimp-
ilgjöld. Það gat hringt í
bankann og fengið hærri
heimild hvenær sem
er,“ segir Ásta.
Vankunnátta hjá
fólki
„Okkar fyrsta ráð
til fólks er að skoða
lánasamsetningu
og athuga hverju
er hægt að breyta,“
segir Ásta. Best er
fyrir fólk, sem á í
vandræðum með
yfirdráttinn sinn, að
fá hann skuldfærð-
an. Hins vegar
gæti það orð-
ið erfitt
vegna
stöðu á fjármálamarkaðnum í dag.
Ásta segir að það sé orðið ákveð-
ið vandamál líka að bankarnir eru
orðnir tregir að lána.
„Við finnum líka fyrir því hvað er
mikil vankunnátta í kringum fjár-
málin hjá fólki. Sumir gera sér enga
grein fyrir því hvað það er að borga
með lánunum sínum. Í hvað mesti
kostnaðurinn fer. Það er áhyggju-
efni,“ segir Ásta.
HvaðEru tranSFituSýrur?
Til eru tvær tegundir af fitu,
mettuð fita og ómettuð fita. Ómett-
aðar fitusýrur eru taldar hollar og
okkur lífsnauðsynlegar. Hægt er að
fá þær úr fiski, grænmeti og hnet-
um. Mettaðar fitusýrur eru þær
óhollu sem setjast innan á æðarnar.
Þær fást úr unninni matvöru eins
og snakki, kökum og kexi. Trans-
fitusýrur teljast í raun til ómett-
aðra fitusýra en hafa þó eiginleika
sem minna á mettaða fitu. Hún
hefur lágt bræðslumark sem veld-
ur því að fita sem inniheldur mik-
ið af transfitusýrum er í föstu formi
við 10 gráður en ekki fljótandi eins
og ómettaðar fitusýrur. Palmín er
mettuð fita með transfitusýrum og
ólífuolía ómettuð fita.
Transfitusýrurnar myndast þeg-
ar ómettaðri fitu er breytt í fasta fitu
við iðnaðarframleiðslu. Það er gert
með aðferð sem heitir herðing. Sú
aðferð er notuð í matvælaiðnaðin-
um til þess að vörur eins og snakk,
kökur og kex geymist betur. Einn-
ig geta þær myndast á náttúruleg-
an hátt í vömb dýra. Þær er þá helst
að finna í feitum mjólkurvörum og
lamba- og nautakjöti, en það er þó
ekki mikið.
Transfitusýran ógnar heilsunni
afar mikið og eykur líkurnar á
hjarta- og æðasjúkdómum vegna
þess að þær hækka slæma kólester-
ólið í blóðinu og lækka góða
kólesterólið. Samkvæmt ráðlegging-
um Alþjóðaheilbrigðismálstofnun-
ar er æskilegt að magn transfitu fari
ekki yfir 2 grömm á dag.
lofið
138,30 kr.
138,30 kr.
143,00 kr.
14 3,10 kr.
14 3,10 kr.
143,10 kr.
143,10 kr.
YFIRDRÁTTARKOSTNAÐUR
Upphæð yfirdráttar Kostnaður á mánuði*
100.000 1.908
200.000 3.817
300.000 5.725
400.000 7.633
500.000 9.542
600.000 11.450
700.000 13.358
800.000 15.267
900.000 17.175
1.000.000 19.083
1.100.000 20.992
1.200.000 22.900
1.300.000 24.808
1.400.000 26.717
1.500.000 28.628
1.600.000 30.533
1.700.000 32.442
1.800.000 34.350
1.900.000 36.258
2.000.000 38.167
*Kostnaður á mánuði miðað við 22,90 % vexti í krónum
ásdís björg jóhannesdóttir
blaðamaður skrifar: asdisbjorg@dv.is
ásta sigrún helgadóttir,
forstöðumaður ráðgjafar-
stofu heimilanna segir að fólk
veðsetji eignir sínar mikið.
dv bílar
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
miðvikudagur 19. mars 2008 dagblaðið vísir 53. tbl. – 98. árg. – verð kr. 295
besta rannsóknarblaðamennska ársins
SíðaSta tækifærið fyrir gríðarlegar hækkanir á fleStum vörum:
Skelfilegar
hækkanir
eftir páSka
fréttir
Krónan fallin um 37% frá nóvember
„fólk ætti að kaupa núna“
bílar10% hækkunkjúkl
ingur
8–20% hækk
un
brauð
11% hækku
n
Hannes
tóK frá
fjórtán
>> Helga Kress, prófessor í bókmenntafræði, segir í skýrslu
sinni um Hannes Hólmstein Gissurarson að hann hafi stolið
frá fjórtán höfundum í ævisögu Halldórs Laxness.
var rólegur í
lögregluárás
>> Guðmundur
Falk sá
lögregluna
beinbrjóta son
hans og
sprauta
piparúða á
unnustu hans.
BÍLARm i ð v i k u d a g u r 1 9 . m a r s 2 0 0 8
umsjón: Berglind Häsler, Berglind@dv.is
Sandra Dögg Svavarsdóttir keypti sér draumabílinn; Porsche 911Kolbeinn Óskarsson ferðast með jeppann í eftirdragiEndurbættur Nissan NavaraKreppubílar
Flottustu Bond-bílarnir
Ólétt á trailer-vörubíl
Smágröfuleigan20 síðna bílablað>> Fyllir á fyrir þúsund
sparaðu Hundruð
þúsunda á Kreppubíl
DV Neytendur
miðvikudagur 19. mars 2008 11
Skelfilegar
hækkanir
„Neytendur þurfa að huga að því hvar
þeir versla. Oft hefur ver-
ið þörf en nú er nauðsyn,“ segir Guðmu
ndur Marteinssson, fram-
kvæmdastjóri hjá Bónus. Hann segir
erfiða tíma fram undan í
verði á matvælum. Hækkandi hráefn
iskostnaður og lækkun
krónunnar gerir það að verkum að ma
tvörur hækka meira en
nokkru sinni fyrr. Kaupmenn hafa nú þ
egar fengið á sig verð-
hækkanir frá innlendum birgjum og e
r nú farið að vinna í að
breyta verði. Hildigunnur Hafsteinsdó
ttir hjá Neytendasam-
tökunum segir ómögulegt að sjá hvað
hækkar mest en ljóst er
að hækkunin nái til allra. Verðhækkani
rnar má fyrst sjá í raftækj-
um en þau eru flutt svo reglulega inn til
landsins að hækkunin nær
fyrst þangað. Hún segir að nú þegar h
afi þau fengið tilkynningar
frá stóru birgjunum um að þeir muni hæ
kka sínar vörur. Hún segir
að neytendur megi búast við að finna f
yrir því fyrst eftir páskana.
„Maður vonar að þetta gangi fljótt yfir,“
segir Hildigunnur.
Bílar munu hækka á næstunni. Síðan í

desember á síðasta ári hafa bílar hækk
að um
14 prósent. Karl Sigurðsson hjá B&L á
Selfossi
segir að þeir þurfi að breyta verðlistum
yfir
páskana. „Ef þú myndir spyrja mig um
verð á
nýjum bíl væri það ekki hægt eins og á
standið
sé núna.“ Hann segir að bílar muni lík
legast
hækka um 10 prósent til viðbótar eftir
hækk-
anirnar. Nýir bílar hækka mest. Nýlegi
r notaðir
bílar, 3 til 4 ára, hækka líka en hlutfalls
lega
minna. „Notaði markaðurinn er lengi a
ð taka
við sér. Það var lítið að gerast þar fyrir
hækk-
anirnar en í dag eru þeir sennilega me
ira virði.
Menn hafa orðið varla efni á dýrari bíl
um.“
Þeir bílar sem eru með áhvílandi lán
á sér munu hækka töluvert líka vegna
vaxtahækkana. „Óhjákvæmilegt er að h
ækka
verðið á þeim ef bíllinn á að seljast á a
nnað
borð,“ segir Karl.
Bílar
Ekki til nýtt vErð
Einar Ólafur Spiight hjá Max segir að
þeir hafi ekki setið sveittir við að hækka

verð á raftækjum hjá sér. Hann segir

þó ljóst að þeir þurfi að grípa til þess

fljótlega. „Verðið er algjör endurspeglun

á raungengi og endurspeglunin gerist

hraðar í raftækjum en öðru.“ Hann segir

að það tíðkist með raftæki að taka inn

eina sendingu í einu og kaupverðið á

henni fari eftir genginu hverju sinni. Því

kemur hækkun í kjölfar gengisbreytinga

fyrst fram þar. Það á líka við um aðrar
vörur sem eru fluttar inn til landsins
mjög reglulega. Einar segir einnig að

ef gengið heldur áfram að vera svona

muni verða umtalsverðar hækkani
r.
Gangi það hins vegar til baka verði ekke
rt
úr hækkunum og þá byrji samkeppni
um
hverjir lækka fyrst.
„Við okrum ekki um leið og við sjá
um
tækifæri heldur erum með lifandi v
erð sem
endurspeglar krónuna.“ Aðspurður hvo
rt maður
eigi að kaupa raftæki og tölvur núna sva
rar hann
játandi. „Fólk ætti að kaupa þau núna
því þau
eiga klárlega eftir að hækka,“ segir Einar.
Þegar DV hafði samband við BT vildu for
svars-
menn fyrirtækisins ekki tjá sig um málið
.
kaupa núna
Guðmundur Marteinsson, framkvæm
dastjóri Bónuss, segist
aldrei hafa séð annað eins. „Þetta eru
skelfilegir tímar.“ Hann segir
að þeir hafi í höndunum margar blaðsí
ður af hækkunum sem dynja
yfir. Stór hluti af matvörum mun hækk
a töluvert. Gera má ráð
fyrir að þær hækki jafnmikið og krónan
mun falla. Helstu
breytingarnar sem hann kann að nefna
eru á kornvörum
en 1. apríl næstkomandi á brauð að h
ækka um heil 11
prósent. Svínakjöt og ferskur kjúklingur
hækka líka mikið.
Kjúklingur mun verða 8-20 prósentum
dýrari en hann er
í dag. Hann segir einnig vera mikinn þ
rýsting á að hækka
mjólkurvörur.
Ekki líður á löngu þar til neytendur fá a
ð finna fyrir því
að matarpokinn verði dýrari en áður. „V
ið ætlum að reyna
að halda að okkur höndum eins og vi
ð mögulega getum.
Við erum engir kraftaverkamenn og v
erðum að hagræða
sem aldrei fyrr,“ segir Guðmundur.
kaupgEtan minnkar
raf
tæk
i
matvara
Í samtali við Gunnar Inga
Sigurðsson, framkvæmdastjóra
Hagkaupa, kom fram að ljóst
væri að hækkanir myndu
einnig ná til fatnaðar. Þeir
hjá Hagkaupum munu þó
reyna að halda í við sig með
að hækka verðið. Það er þó
óhjákvæmilegt vegna þess
að innlendir birgjar hækka
verð. „Maður vill samt segja
sem minnst en það hefur
enginn efni á að kyngja 20
prósenta gengishækkun,“
segir Gunnar og bætir því við
að breytingarnar muni koma
fram á verðmiðanum hjá
þeim eftir páska.
hækkanir
á næstunni
fatnaður
krónan ónýtur
gjaldmiðill
„Það má gera ráð fyrir að verð á al-
mennum markaði hækki á bilinu 10-
15
prósent. Annars er erfitt að segja til u
m
heildina. Innfluttar vörur hækka jafnmi
k-
ið og gengisfellingu nemur,“ segir Gu
ð-
mundur Ólafsson hagfræðingur. Frá þv
í í
byrjun nóvember hefur gengið fallið u
m
37 prósent, þar af um tæplega 10 próse
nt
í þessari viku.
„Hugsanlega mun verð hækka meira
sums staðar og annars staðar minn
a.
Sumir kaupmenn vilja lækka álagnin
g-
una fremur en hækka. Það er þó erfitt
að
segja til um það nákvæmlega.
Þetta sérstaka ástand okkar nú í dag
skapast vegna þess að gjaldmiðillin
n
virðist vera ónýtur,“ segir Guðmund
ur
jafnframt. „Það er enginn endir á því hv
að
á að pína Íslendinga. Við búum í samf
é-
lagi með ónýtan gjaldmiðil. Getum ek
ki
einu sinni verslað
við útlönd. Ef við
hefðum til dæm-
is dollara eða
evru myndu
gengis-
fell-
ingarnar ekki skipta máli. Þessir atbur
ð-
ir sýna hvað það er vitlaust að vera m
eð
svona gjaldmiðil. Helst þurfum við
að
ganga í Efnahagsbandalagið. Fólkið se
m
hefur verið við stjórn að undanförnu ræ
ð-
ur greinilega ekki við það sem það hef
ur
tekið að sér,“ segir Guðmundur.
kjúklingur 8–20% hækkun yfirvofand
i Brauð 11% hækkun yfirvofandi Bílar
10% hækkun yfirvofandi
fimmtudagur 20. mars 200820
Páskablað DV
„Framtíð margra
heimila er í húFi“
„Í raun hafa neytendur verið að greiða tvö-
fald gjald,“ segir Jóhannes Gunnarsson, for-
maður Neytendasamtakanna um verðhækk-
anirnar. Á undanförnum mánuðum hefur
matvæla- og bensínverð verið að hækka um-
talsvert. Sumar tegundir hafa hækkað um og
yfir 10 prósent síðan í nóvember 2007. Ofan á
það kemur svo hækkunin sem nú er að eiga sér
stað. Guðmundur Ólafsson hagfræðingur hef-
ur þar spáð hækkunum upp á 10-15 prósent-
ur. Krónan er í frjálsu falli núna og ekki sér fyrir
endann á því.
Bensín mest áhrif
„Fyrst kom þetta vegna hækkana á heims-
markaði og nú er verð að rjúka upp aftur vegna
veikingu krónunnar,“ segir Jóhannes. Allt hef-
ur verið að hækka, hvort sem það er matur,
afnotagjöld eða raftæki. Það hefur einung-
is hækkað mismikið. Matur og bensín hefur
hækkað mest.
Í nýjasta hagvísi frá Seðlabankanum kemur
fram að verðbólga hafi aukist í febrúar og ver-
ið 6,8 prósent. Það sem hafði mest áhrif á hana
var kostnaður vegna eigin bifreiða en hækk-
unin þar var 2,5 prósent. Helmingur af þeirri
hækkun var vegna bensínverðs og verðhækkun
nýrra bíla. Verð á fötum og skóm hækkaði um 9
prósent vegna útsöluloka og hækkun kostnað-
ar vegna eigin húsnæðis var 1 prósent.
Óstöðugleiki erlendis
Guðrún Ragnheiður Jónsdóttir, deildar-
stjóri vísitöludeildar hjá Hagstofunni, segir
bensínverðið vera í methæðum. „Bensínverð-
ið er hærra en það var í kreppunni árið 1973 og
1974 og það mjög hætt við að við eigum eftir að
sjá meiri gengishækkanir á næstu vikum,“ segir
Guðrún.
Ísland er ekki eina landið þar sem matar- og
drykkjarverð eru að hækka. Guðrún segir að
ójafnvægi sé einnig staðreynd í Evrópulöndum
sem ætíð hafa verið fræg fyrir verðstöðugleika.
Innan Evrópusambandsins hefur matur og
drykkur hækkað um 6,5 prósent að meðaltali.
„Í Þýskalandi hefur matur og drykkur hækk-
að um 6,3 prósentur á einu ári, 7 prósentur á
Spáni og 6,9 prósentur í Svíþjóð. Neytendur þar
eru eflaust óöruggir líka,“ segir Guðrún.
Þola ekki meir
Íslensk heimili eru mörg hver mjög skuldsett
og má lítið út af bera til að ekki skapist alvar-
leg vandamál hjá mörgum þeirra ef fram held-
ur sem horfir. Jóhannes telur að nú, sem aldrei
fyrr, sé nauðsynlegt fyrir stjórnvöld að grípa inn
í. Það væri til að hægja á þróuninni sem nú er
hafin og tryggja stöðugleika. „Framtíð margra
heimila er í húfi og þau þola ekki bæði stór-
hækkað vöruverð auk hækkana af afborgunum
af skuldum sínum,“ segir Jóhannes.
„Bensínverðið er hærra en
það var í kreppunni árið 1973
og 1974“
Stefán Ásgrímsson
Ofurseld einkabílnum
„Við erum ofurseld einkabílnum,“ seg-
ir Stefán Ásgrímsson hjá FÍB, en hann vill
meina að Íslendingar séu beinlínis neydd-
ir til þess að nota einkabíl og því þarf ríkis-
stjórnin að grípa í taumana.
„Við vitum að bensínið er ekki að lækka
og það er alveg á hreinu,“ segir Stefán Ás-
grímsson hjá FÍB.„Það eru engin ný tíðindi
að bensínið sé ódýrara en í Evrópulöndun-
um. Það hefur alltaf verið dýrara í Noregi og
Hollandi.“
Stefán segir að fyrir Íslendinga sé bens-
ínið þó dýrt. Lönd í Evrópu hafa aðrar for-
sendur en við Íslendingar. Noregur er til að
mynda olíuríki og það hefur verið þeirra
stefna að hafa bensínið dýrt. Það er eins
konar efnahagsstjórnunartæki hjá þeim. Í
Hollandi eru góðar almenningssamgöngur
og hefur því fólk val. Hér á Íslandi standa al-
menningssamgöngur ekki undir sér og því
treystir fólk eingöngu á bílinn. „Það er ekki
sambærilegt að bera saman verð hérna og í
öðrum Evrópulöndum,“ segir Stefán.
Stefán segir að álagning olíufélaganna
hérna sé mjög há. Að sögn Stefáns, hafa
olíufélögin enga afsökun. Stefán álítur að
um leið og erlendar skuldir rjúka upp þá
muni olíufélögin láta almennan neytanda
líða fyrir það.
Þau eru búin að ganga frá kaupum og
sölu og þegar erlendar skuldir rjúka upp
henda þeir mismuninum út í verðlagið
með meiri hækkunum.
„Helmingur bensín- og díselolíuverðs
eru einnig skattar ríkisins. Ætti ríkið ekki
að koma til móts við fólk með því að draga
aðeins úr skattinum. Er til of mikils ætlast?“
spyr Stefán.
Stefán Ásgrímsson
segir að olíufélögin hafi
enga afsökun.
Verðhækkanir síðustu 3 mánuði
Nóvember 2007 - Febrúar 2008 hækkun í %Hveiti 89 106 16%Haframjöl, kg 296 345 14,2%Rækjur, frystar, kg 637 732 12,9%Nautakjöt, gúllas, kg 1.634 1.835 10,9%Tómatar, kg 222 247 10,1%Þvottavél 4,5-5,0 kg 66.117 72.840 9,2%Vínarbrauð, 1 stk 164 176 6,8%Áskrift Morgunblaðsins 2.650 2.800 5,3%Pylsubrauð, 5 stk 107 113 5%Afnotagjöld sjónvarps á ári 32.904 34.224 3,9%Leikskólagjöld fyrir einstæða foreldra, 8 tímar 11.910 12.207 2,4%Bensínverð 95 oktana sjálfsafg. 133,20 147,90 9,9 %
ekki hækkað í Verði síðustu 3 mánuði
hækkun í %DV í lausaölu 395 395 0%Þjóðleikhúsmiði 3.100 3.100 0%Happdrætti Háskólans 1.000 1.000 0%Miði á völlinn 1.200 1.200 0%Bíómiði 900 900 0%Strætóferð, fullorðinn 227 227 0%Hvítvín Le Piat d‘or 0,75 l 990 990 0%
Samkvæmt vef Hagstofunnar
Bensín Bensínið hefur
mest áhrif á verðbólguna.
Maturinn er líka
dýr í Evrópu
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
Fimmtudagur 27. mars 2008 dagblaðið vísir 56. tbl. – 98. árg. – verð kr. 295
besta rannsóknarblaðamennska ársins
„Reynið eftiR fRemsta megni að bíða,“ segiR foRmaðuR neytenda:
Jón vill
reka
Davíð
Þið tapið
milljónum
á íbúðinni
fréttir
>> Íslenskur læknir lumar á beinagrind sem
honum áskotnaðist fyrir mörgum árum eftir
að hundurinn hans hafði fundið til eitt og eitt
bein. Hann segir hana hluta af fjölskyldunni
og hefur meðal annars notað hana til að
hræða börnin sín þegar þau hafa verið óþæg.
Skrifar
bók
á biðlaunum
Verktakar bjóða 95% lán
fyrirsjáanlegt tap gríðarlegt
fókuSdV Sport
5 milljóna tap
læknir agar
börn með
beinagrind
>> Ólafur Jóhannesson
landsliðsþjálfari boðaði
mikinn varnarleik þegar
hann tók við starfinu.
Hann stóð svo sannar-
lega við stóru orðin í gær
þegar Ísland lagði
Slóvakíu ytra 2-1. Íslenska
liðið varðist af kappi og
uppskar eftir því. Gunnar
Heiðar Þorvaldsson og
Eiður Smári Guðjohnsen
skoruðu mörk Íslands með
skömmu millibili.
íSlenSkur
Sigur
fimmtudagur 27. mars 20084
Fréttir DV
InnlendarFréttIrritstjorn@dv.is
Hræ á faraldsfæti
Tíu metra langan hnúfubaks-
tarf hefur rekið aftur á land á
Garðskaga á Reykjanesi eftir að
hafa komið við á sömu fjöru í
byrjun febrúar samkvæmt frétta-
vef Víkurfrétta. Hnúfubakurinn
hvarf um tíma eftir að hafa rek-
ið fyrst á land en kom nú aftur
og rak þá upp á fjöru mun nær
Garðskagavita en áður. Hræið er
orðið mjög kæst og illa lyktandi
og því nærliggjandi íbúum til
ama. Ekki er ljóst hvað skal gera
við hræið en hugmyndir hafa
komið upp um að brenna það.
Hafnfirðingar
í hraðakstri
Lögreglan á höfuðborgar-
svæðinu myndaði hraðaksturs-
brot 16 ökumanna á Hvannavöll-
um í Hafnarfirði í gær. Á einni
klukkustund, eftir hádegi, fór 31
ökutæki þessa akstursleið og því
ók meirihluti ökumanna, eða rétt
rúmlega helmingur, of hratt eða
yfir afskiptahraða. Meðalhraði
hinna brotlegu var 49 kílómetrar
á klukkustund en hámarkshraði
er 30 kílómetra hraði. Sá sem
hraðast ók var á 68 kílómetra
hraða eða rúmlega helmingi
meiri hraða en leyfilegt er.
TAPA
milljónum
á ÍBÚÐ
„Við þá sem eru að íhuga fasteigna-
kaup segi ég: Reynið þið að bíða svo
fremi sem mögulegt er,“ segir Jóhann-
es Gunnarsson, formaður Neytenda-
samtakanna. „Auðvitað eru þetta
ekki skemmtilegar ráðleggingar til
fólks sem býr við þröngan kost og er
jafnvel inni hjá foreldrum. Ég held
hins vegar að þetta sé það eina rétta í
stöðunni,“ segir hann.
Greiningardeildir bankanna spá
því að húsnæðisverð lækki um allt
að 9 prósent á árinu. Krónan veikist,
verðbólgan er á hraðri leið upp á við
og ofan á allt saman hafa viðskipta-
bankarnir nánast lokað á húsnæðis-
lán. Líkt og áður þegar harðnar í ári
fara verktakar og byggingafélögin
sjálf að bjóða lán til húsnæðiskaupa.
Bankarnir loka á viðskiptavini
Lán sem nú fást hjá Íbúðalána-
sjóði nema mest 18 milljónum króna.
Því fer fjarri að sú upphæð dugi til
kaupa á íbúð á höfuðborgarsvæðinu.
Viðskiptabankarnir halda sífellt nær
að sér höndum og því væri flestum
ómögulegt að koma inn á húsnæð-
ismarkaðinn ef ekki væri fyrir aðra
lánadrottna. Það er þó aðeins á færi
stórra og traustra byggingaverktaka
að bjóða lán.
Samkvæmt upplýsingum frá Fast-
eignastofunni býður Byggingafélag-
ið Mótás viðskiptavinum sínum upp
á allt að átta milljóna króna lán sem
þá er til viðbótar við upphæðina frá
Íbúðalánasjóði. Í meðfylgjandi dæmi
er miðað við þriggja herbergja íbúð í
Lónshverfi Hafnarfjarðar. Þeir vextir
sem Mótás býður eru svipaðir þeim
sem fengjust hjá viðskiptabönkun-
um, ef þeir aðeins veittu lánin. Hjá
Glitni eru fastir vextir á húsnæðis-
lánum nú 6,5 prósent, hjá Kaupþingi
6,4 prósent og 6,3 prósent hjá
Landsbankanum.
Blindað af
góðærinu
DV leit-
aði fanga hjá
fasteignasöl-
um sem segj-
ast enn ekki
finna fyrir því
að fólk haldi að
sér höndum við
íbúðakaup. Hjá
Íbúðalánasjóði
hefur ekki orðið
vart við að fólk kaupi
í minna mæli. Frá
áramótum
virðist
hins vegar sem almenningur sé
meðvitaðri um þá alvöru sem
fylgir húsnæðiskaupum og
leitar fólk nú meira ráða
hjá Íbúðalánasjóði í stað
þess að kaupa án mikill-
ar umhugsunar, nánast
blindað af góðærinu.
Þeir sem þegar eiga
íbúð finna minnst fyrir
þeirri stöðu sem kom-
in er upp í dag. Það er
unga fólkið sem líð-
ur fyrir það ófremdar-
ástand sem ríkir hér á
landi í
efnahagsmálum. Greiningardeild-
ir viðskiptabankanna hafa bent á að
fasteignaverð hafi sigið lítillega að
undanförnu og að teikn séu á lofti
um að það lækki enn frekar á næst-
unni.
Húsnæðiskaup eru munaður
Jóhannes Gunnarsson varar unga
fólkið sérstaklega við íbúðarkaup-
um: „Það er gríðarlega stórt skref að
kaupa húsnæði. Fólk leggur aleiguna
undir og setur sig í gífurlegar skuld-
ir. Ungt fólk í dag getur ekki veitt sér
þann munað, sem ég verð að kalla í
dag, að kaupa sér þak yfir höfuðið,“
segir hann.
Leigumarkaðurinn er þó lítið
skárri þar sem himinháa leigu
þarf að borga fyrir örsmáar
kytrur. „Ef ég hefði töfra-
lausnina myndi ég ekki
hika við að gefa hana
upp. Ég get hins vegar
ekki gefið fólki nein ráð
nema bíða,“ segir Jó-
hannes.
Erla Hlynsdóttir
blaðamaður skrifar: erla@dv.is
„Ungt fólk í dag get-
ur ekki veitt sér þann
munað, sem ég verð að
kalla í dag, að kaupa
sér þak yfir höfuðið.“
Íbúðalán
Við lántöku Eftir 12 mánu
ði
Íbúðalánasjóður 18 mill
jónir* 19,31 milljónir
Byggingaaðili 8 milljó
nir** 9,14 milljónir
alls 26 mi
lljónir 28,45 milljónir
Hækkun á láni 2,45 mi
lljónir
*5,75% VExtir Hjá ÍBúðalánasjóði án
uppgrEiðslugjalds
**6,3% VExtir Hjá Byggingafélaginu
mótás.
8% VErðBólga á árinu Er Viðmið Í Bá
ðum dæmum
Íbúðarverð í mars 2008
27 milljónir
96% lán
26 milljónir
Eigið fé
1 milljón
Verðgildi íbúðar í mars 2009***
24,57 milljónir
skuldir umfram verðgildi á 12 mánuðum
1,43 milljónir
tap vegna kaupanna (Hækkun á láni + skuldir um
fram verðgildi) 3,88 milljónir
*** miðað Við spá grEiningadEilda u
m 9% lækkun fastEignaVErðs
ófremdarástand jóhannes gunnarsson hve
tur fólk
til að bíða með íbúðakaup. Það ófremdará
stand sem
ríkir í efnahagsmálum á Íslandi gera ungu
fólki
ómögulegt aðö koma inn á húsnæðismark
aðinn.
Þurfa að losna við húsin til að standa ekki u
ppi
með tómar og óseldar nýbyggingar bjóða
bygginga-
verktakar sjálfir húsakaupendum lán til ka
upanna
þar sem bankarnir hafa lokað á slík lán að
mestu.
400
350
300
250
200
150
2004
ágúst
2005
ágúst
2006
ágúst
2007
ágúst
2008
febrúar
Hækkun HúsnæðisvErðs
á HöfuðBorgarsvæðinu
- frá ágúst 2004 fram í febrúar 2008
vElta á fastEigna-
markaði
síðustu 26 vikur
náttúruminjar
fjarlægðar
Náttúrugripasafnið við
Hlemmtorg í Reykjavík, sýning-
arsafn Náttúrufræðistofnunar
Íslands, lokar endanlega þann 1.
apríl næstkomandi. Fyrir tæpu
ári tóku í gildi lög um Náttúru-
minjasafn Íslands og lauk þar
með hlutverki Náttúrugripa-
safnsins. Nú eru því síðustu for-
vöð að sjá minjarnar áður en þær
verða fjarlægðar og er aðgangur
ókeypis. Náttúrufræðistofnun
flytur á næsta ári í nýtt húsnæði í
Urriðaholti í Garðabæ. Náttúru-
gripa- og heimildasöfn stofnun-
arinnar flytja þangað sömuleiðis
en ekki er gert ráð fyrir sýning-
arsölum í húsnæðinu í samræmi
við fyrrnefnda lagasetningu.
Kartaflan alltaf
vinsæl
Íslenska kartaflan er í sókn
að mati Landssambands kart-
öflubænda. Af því tilefni gefur
sambandið út uppskrifta-
bækling með margvíslegum
réttum þar sem jarðeplin leika
lykilhlutverk. Bæklingurinn
mun liggja frammi í matvöru-
verslunum án endurgjalds
fyrir þá sem vilja kynnast
nýjum hliðum á kartöflunni.
Í bæklingnum verður meðal
annars hægt að finna upp-
skriftir að saltfiskrétti, hum-
arsúpu, gerbrauði, fjalla-
grasabrauði, kartöfluböku,
kanilköku, súkkulaðiköku,
skyrköku og konfekti.
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
Fimmtudagur 17. janúar 2008 dagblaðið vísir 11. tbl. – 98. árg. – verð kr. 295
ekki kaupa íbúð
blásið til sóknaR á va nsleysustRönd:
berj
geg
glæpu
dv sport
>> Landsmenn ættu að varast að kaupa sér húsnæði á næstunni. Þetta er álit viðmælenda DV sem leggja mat á fasteignamarkaðinn í dag. Verðbólga, háir vextir og vísbendingar um að
fasteignaverð haldi ekki í við verðbólgu á næstunni er meðal þess sem gerir húsnæðiskaup óráðleg í dag. Þá er láglaunafólk sérstaklega hvatt til að bíða nokkuð með að kaupa sér
íbúðarhúsnæði, alla vega þangað til stjórnvöld hafa ákveðið hvort og þá hvernig þau komi til móts við fólk vegna stöðunnar á fasteignamarkaði.
fréttir
bjargaði
mömmu
>> Tveggja ára sonur Söru Rósar Kavanagh
varð henni til bjargar þegar tveir menn
vopnaðir öxi og hnífi brutust inn.
Íbúar í Vogum hafa áhyggjur af ofbeldi og
glæpum. Handrukkun um síðustu helgi og
íkveikja í lúxusbílum er til marks um aukna glæpi.
Þá hefur íbúum sem hafa komist í kast við lögin
fjölgað síðustu ár. sjá baksíðu.
veislan
hefst
rotin
epli alls
staðar
fréttir
fréttir
>> „Allar þjóðir eiga sín rotnu epli,“ segir
Katarzyna Kraciuk. Hún og Silvia Kryszewska
vinna að aðlögun innflytjenda og útlend-
inga í Reykjanesbæ. Þær vilja að Íslendingar
læri líka að aðlagast útlendingum.
>> EM í handbolta hefst í dag. Íslenska
liðið ræðst ekki á garðinn þar sem hann
er lægstur, Svíar eru mótherjar dagsins.
Háklassa
djass á na a
>> „Þetta eru allt mjög uppteknir
menn og allir í hálfgerðum
meistaraflokki,“ segir Björn
Thoroddsen um félaga sína í Cold
Front. Hljómsveitin heldur tónleika
á Nasa um helgina. Hljómsveitin er
að verða fimm ára en þetta er í
fyrsta skipti sem hún spilar á Íslandi.
17.01.2008
11.02.2008
13.02.2008
05.03.2008
19.03.2008 20.03.2008 27.03.2008
Svartsýnustu menn spá því að at-
vinnuleysi á Íslandi verði gífurlegt
á komandi mánuðum. Hópupp-
sagnir hafa einkennt undanfarn-
ar vikur þar sem hundruðum hef-
ur verið sagt upp á einum og sama
vinnustaðnum. Ef spár ná fram að
ganga verður atvinnuástandið verra
en nokkurn tímann á undanförnum
þrjátíu árum. Það samsvarar því að
allir íbúar Garðabæjar væru án at-
vinnu. Inni í þeim tölum er ekki sá
mikli fjöldi útlendinga sem kom
hingað tímabundið til að vinna en
hefur farið aftur af landi brott.
Hópuppsagnir spanna
tvö bæjarfélög
Í dag eru 2.660 einstaklingar
skráðir atvinnulausir á Íslandi.
Það er fjölgun um ríflega 160
manns frá því í síðasta mán-
uði þegar um 2.500 einstakl-
ingar voru skráðir án atvinnu
í landinu. Nú um mánaða-
mótin var hátt í þrjú hundr-
uð manns sagt upp störfum í
byggingariðnaðinum og marg-
ir hagfræðingar sem DV ræddi
við eru því sammála að fjöldi
atvinnulausra muni hækka um-
talsvert þegar líður á árið.
Það sem af er ári hefur 1.460
manns verið sagt upp í hópupp-
sögnum en það er meira en íbúa-
fjöldi tveggja bæjarfélaga úti á landi,
Dalabyggðar og Seyðisfjarðar, svo
dæmi sé tekið. Sem fyrr er atvinnu-
leysi í töluverðu lágmarki, en áhrif
fjölmargra uppsagna undanfarið
eiga þó enn eftir að koma í ljós. Ljóst
liggur hins vegar fyrir að Þjóðhags-
spá fjármálaráðuneytisins er varðar
atvinnuleysismál, sem birt var á
dögunum, er strax orðin úrelt.
Þær forsendur sem þar eru
gefnar í atvinnuleysismál-
um eru farnar.
Garðabær
atvinnulaus?
Þar segir að jafnvægi
muni nást á vinnumark-
aðinn á næstu árum
og reiknað með að at-
vinnuleysi verði að
meðaltali 1,2 prósent
árið 2008. Gert er ráð
fyrir því að það verði
2,7 prósent árið 2009
og 3,8 prósent af
vinnuafli án atvinnu árið 2010. Þess-
ar spár eru orðnar úreltar að sögn
viðmælenda DV en þeim ber þó ekki
saman um hvers megi vænta. Tölur
á bilinu 4 til 7 prósent voru nefndar í
því samhengi og menn eru sammála
um að svörtustu spár í atvinnuleysis-
málum gætu vel orðið að veruleika ef
fram heldur sem horfir. Ef upp kæmi
sú staða á Íslandi að sjö prósenta at-
vinnuleysi yrði myndi það samsvara
því ef allir Garðbæingar væru án at-
vinnu og rúmlega það. Spár frá bil-
inu 4 til 7 prósent myndu þýða að
sjö til tólf þúsund manns verði án at-
vinnu. Viðmælendur DV benda þó á
að þótt slíkt sé möguleiki er enn um
sinn nægt framboð af atvinnu innan
vissra geira, en ástandið sé sérlega
slæmt í byggingariðnaðinum.
Mesta atvinnuleysi sem mælst
hefur á Íslandi frá árinu 1980 var í
janúar árið 1994. Þá stóð það í 7,5
prósentum og þjóðin við heljarþröm.
Sérfræðingar ræða um að aldrei fyrr
hafi komið upp annað eins ástand
í íslensku efnahagslífi og nú um
stundir og er því auðvelt að gera sér
í hugarlund hvert gæti stefnt, miðað
við ástandið fyrir fjórtán árum.
Verulegar áhyggjur og óvissa
Sérfræðingar eru sammála um
að menn hafi verulegar áhyggjur af
auknu atvinnuleysi í ljósi aukinna
skulda og lækkaðs kaupmáttar. Veik
staða krónunnar gagnvart erlend-
um gjaldmiðlum þýðir að gert er ráð
fyrir því að erlendir verkamenn sem
hingað hafa komið í auknum mæli
undanfarin ár muni að einhverju
leyti halda til síns heima, enda fá
þeir lítið fyrir launin sín hér á landi
þessa dagana. Það mun auðvelda
stöðuna á íslenskum vinnumarkaði
að einhverju leyti.
Sú holskefla af uppsögnum sem
dunið hefur yfir undanfarna daga
gefur viðmælendum DV þó litla
ástæðu til bjarstýni, ástandið sé
svart vegna óvissunnar á fjármála-
mörkuðum þar sem lykilstofnan-
ir séu rúnar trausti sem ekki bæti á
ástandið. Verulega erfitt getur þó
verið að spá fyrir um stöðu atvinnu-
mála þar sem sviptingar á mörkuð-
um eru miklar og koma þar með nið-
ur á öllum gefnum forsendum.
Skot út í loftið
Ekkert lát er á veikingu krónunn-
ar og náði gengisvísitalan methæð-
um í enn eitt skiptið í gær. Hæst fór
gengisvísitalan í 213 stig yfir dag-
inn og endaði í 206,4 stigum þeg-
ar markaðir lokuðu. Þann daginn
veiktist krónan um 2,1 prósent.
Úrvalsvísitalan lækkaði einnig
mikið í viðskiptum dagsins eða um
5,9 prósent og stóð í lok dags í 3.133
stigum.
Hjördís Vilhjálmsdóttir, hagfræð-
ÞJÓÐARSKÚTA Í ÓLGUSJÓ
Greining Glitnis spáir því að verðbólgan
hækki um tvö prósent á milli mánaða.
Þannig hækkar tuttugu milljóna króna hús-
næðislán um fjögur hundruð þúsund krón-
ur á milli mánaða. Á sama tíma fjölgar þeim
einstaklingum sem lenda í hópuppsögnum
og ef svörtustu spár um atvinnuleysi ganga
eftir verða fleiri án vinnu en nokkru sinni
síðustu þrjá áratugi. Sérfræðingar eru sam-
mála um að aðgerða sé þörf ef heimilin á Ís-
landi eigi ekki að frjósa úti í vetur.
erla HlynSdóttir oG
SiGurður mikael jónSSon
blaðamenn skrifa: erla@dv.is og mikael@dv.is
Sértækra aðgerða þörf „ef íslenska
krónan styrkist ekki fljótlega og verulega
þurfa stjórnvöld að undirbúa sértækar
aðgerðir til að bjarga fjölskyldunum í
landinu,“ segir gísli tryggvason.
„Ef fram heldur sem
horfir verður þetta
kaldur vetur.“