Náttúrufræðingurinn - 2009, Side 45

129
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
áranna 2003 og 2007: 0–2,5 cm;
2,5–5,0 cm; 5,0−10,0 cm; >10 cm.
Tekið var meðaltal af þekju tegunda
innan hvers flokks og gildinu log
(1+x) umbreytt til að draga úr mun
á milli þekjumikilla og þekjulítilla
tegunda.
Við úrvinnslu gróðurgagna var
beitt fjölbreytugreiningu á þekju-
gögn frá 2003 og 2007, alls 80 reiti.
Fyrir greiningu var öllum þekjugild-
um umbreytt þannig að tekin var
af þeim kvaðratrót. Beitt var DCA-
hnitun,44 sem er í PC-ORD forrita-
safninu,45 en greiningin sýnir fram á
gróðurfarsbreytileika og tengsl hans
við ríkjandi umhverfisþætti.
Samband sandþykktar, heildar-
gróðurþekju og tegundafjölda í reit
(2003−2007) við staðsetningu á hnit-
unarásum var kannað með fylgni-
greiningu (e. Pearson product moment
correlation).
Meðaltilfærsla reita (2003−2007)
á 1. og 2. hnitunarási DCA-hnitunar
var könnuð fyrir óáborið og áborið
land. Fyrst voru reitir flokkaðir eftir
sandþykkt á sama hátt og lýst er hér
að framan og síðan tekið meðaltal
af hnitum reita hvers flokks. Allir
tölfræðireikningar aðrir en DCA-
hnitun voru unnir í forritinu JMP.46
Niðurstöður
Sandþykkt og breytingar milli ára
Við mælingar árið 2003 voru þrjú ár
liðin frá myndun áfoksgeirans sem
sniðin liggja um. Mest var sand-
þykkt neðarlega á sniðum næst lón-
inu en hún minnkaði er fjær dró uns
enginn sandur var í sverði (5. mynd
t.v.). Meðalsandþykkt árið 2003 var
4,9 cm. Sandur var þykkastur á snið-
um C og D en mest var sandþykkt
16,5 cm á reit D14. Meðalsandþykkt
á svæðinu jókst milli ára og mæld-
ist 7,2 cm árið 2007. Þykknunin var
mest næst lóni og náði hámarki á
sniðum C og D við 10 og 14 m reiti
(5. mynd t.h.). Mesta sandþykkt var
27,3 cm á reit C14. Meðalsandþykkt
reita árið 2007 var nokkru hærri í
óábornum reitum, eða 8,8 cm (snið
C og D) í samanburði við 5,5 cm í
ábornum reitum (snið A og B). Meðal-
sandþykkt í reitum jókst marktækt
fyrir pöruð gildi frá 2003 til 2007
bæði á óábornum (P<0,01; n=20) og
ábornum (P<0,05; n=20) reitum. Að
meðaltali var þykknunin 3,2 cm á
óábornu landi en 1,4 cm á ábornu.
Gróðurbreytingar
Árið 2003 voru fjalldrapi, krækilyng
og hraungambri ríkjandi tegundir á
sniðum. Alls voru þá 41 háplöntu-,
sex fléttu- og fimm mosategundir
skráðar í reitum. Árið 2007 voru
skráðar 46 tegundir háplantna er
við bættust tegundirnar fjallastör
(Carex norvegica), slíðrastör (Carex
vaginata), hundasúra (Rumex
acetocella), ljósberi (Viscaria alpina),
ilmreyr (Anthoxanthum odoratum),
tungljurt (Botrychum lunaria), dýra-
gras (Gentiana nivalis) og blóðberg
(Thymus praecox) en tegundirnar
augnfró (Euphrasia frigida) og þúfu-
steinbrjótur (Saxifraga caespitosa)
hurfu úr reitum. Árið 2007 voru
fjalldrapi, krækilyng og hraun-
gambri enn ríkjandi á óábornu landi.
Grösin túnvingull og blásveifgras
(Poa glauca) voru hins vegar orðin
ríkjandi á ábornum sniðum (A og B).
5. mynd. Sandþykkt (cm) árið 2003 (t.v.) og þykknun sands frá 2003 til 2007 (t.h.) á sniðum A, B, C og D (punktalínur). Sandur var
þykkastur neðst á sniðum næst lóninu og þynntist er ofar dró. Þykkari sandur var á sniðum C og D. Sandþykkt jókst milli mæliára,
einkum neðst á sniðum, en mesta þykknun varð á sniðum C og D við 10−14 m reiti. − Thickness (cm) of aeolian material in 2003 (left)
and the increase of thickness from 2003 to 2007 (right) on transects A, B, C and D (dotted lines). Thickness was greatest on sampling
plots close to the reservoir but decreased uphill. The sand was thicker on transects C and D. Thickness increased between 2003 and 2007,
especially closest to the shoreline, where the greatest increase was on transects C and D at the 10−14 m sampling plots.
78 3-4 LOKA.indd 129 11/3/09 8:33:25 AM