19. júní - 19.06.2015, Blaðsíða 19

Ársrit Kvenréttindafélags Íslands | 17
Nú nýlega tóku gildi lög þar sem fyrir­
tækjum er skylt að hlutföll kynjanna í
stjórnum þeirra skuli jöfn. Það dettur
engum í hug að setja lög um kynjakvóta
í listum. Af hverju ekki?
Listin er kynlaus, segir einn. Ekki
er hægt að smætta fagurfræði listar­
innar niður í hlutföll og tölfræði, segir
annar. Gæði listaverka felst í huglægum
tengslum áhorfandans og listamannsins,
snilli gáfan er óræð, segir sá þriðji.
Nei, ekki er það alveg svo. Það er
ekki hægt að rífa listsköpun úr sam­
hengi við samfélagið, og leið sumra
lista manna – þá sérstaklega lista kvenna
– til listaðdáandans er oft þyrnum stráð.
Tónlistariðnaður nútímans er gegn­
sýrður af aldagömlum hugmyndum,
karltónskáldið ræður enn ríkjum og
setur tóninn kynslóð eftir kynslóð.
Konur fá aðeins 10%
stefgjalda
Á öldum áður þóttu konur ekki
hafa hæfileika til að iðka tónlist. Það
eimir enn af þessari hugmynd í tónlistar­
heiminum, en kvenhöfundar tónlistar á
Íslandi fá tæplega 10% af útgreiddum
stefgjöldum þrátt fyrir mikla grósku í
tónlistarlífinu almennt. Hlutföllin eru
svipuð um heim allan, einna hæst í Bret­
landi – um 28%.
Við erum margar tónlistarkonurnar
hér á Íslandi. En þrátt fyrir fjöldann allan
af tónlistarkonum og gríðarlega grósku í
tónlistarlífinu, þá fáum við konur aðeins
tæplega 10% allra stef gjalda sem greidd
eru af hendi STEF, sambands tónskálda
og eigenda flutningsréttar. Kvenflytjend­
ur eru alls skráðir 18% í STEF. Konur fá
borguð lægri stefgjöld en karlar vegna
þess að verk kvenna eru spiluð sjaldnar en
verk karla í miðlum landsins. Fæð kvenna
sem skráðar eru hjá STEF á sér ýmsar skýr­
ingar, færri konur semja opinberlega, færri
konur eru á bak við takkana, hlutfalls lega
fáar konur eru í hverri hljómsveit.
Félag kvenna í
tónlist stofnað
KÍTÓN – Félag kvenna í tónlist var
stofnað 12. desember 2012. Stofnend­
ur KÍTÓN voru greinarhöfundur ásamt
þeim Láru Rúnarsdóttur, Ragnheiði
Gröndal og Gretu Salóme Stefánsdóttur,
en í dag eru níu konur í stjórn, úr öllum
geirum tónlistarinnar. Félagskonur eru
243 talsins þegar grein þessi er skrifuð.
Sumir hafa spurt: Af hverju þarf að
stofna samtök eins og KÍTÓN – er ekki
fullt af tónlistarkonum á Íslandi, allt í
blússandi gengi? En þarna liggur ein­
mitt svarið: af því að það er fullt af tón­
listarkonum á Íslandi, þá þurfum við að
skapa okkur rými og ekki síður tengjast
og kynnast. Við tónlistarkonur vinnum
oftar með körlum en konum, mjög
hæfi leikaríkum körlum að sjálfsögðu,
en við stelpurnar kynnumst síður inn­
byrðis. Vettvangur eins og KÍTÓN býr til
samböndin þar sem tónlistarkonur geta
endur speglað sig í kynsystrum sínum,
notið stuðnings, og sáð fræjum og ýtt úr
vör sköpunarkraftinum.
Konur sem gerendur og höfundar
í sinni eigin tónlistarsköpun eru langt á
eftir körlunum þegar kemur að hvatn­
ingu, tengslaneti, uppeldislegri hvatn­
ingu, kvenfyrirmyndum í hljóðfæraleik
og áfram má lengi telja. Kvenflytjendur
hafa það ágætt á meðan þeir syngja
lög og tónlist eftir aðra höfunda, höf­
unda sem oftar en ekki eru karlar. Hinar
streða sem ákveða að flytja eigin verk,
en þau verk njóta ekki sama aðgengis
og verk karla.
Arnar Eggert Thoroddsen tónlistar­
gagnrýnandi á Morgunblaðinu í áraraðir
hefur tekið kúvendingu í hugarfari sínu
og markvisst tekið sig á í þessum efnum
eins og sjá má á skrifum hans undan­
farið. Hann nefnir mikilvægi þess að vera
vakandi og meðvitaður í þessum efnum.
Þetta telur hann að komi með þjálfun
og hann veit fullvel að þetta kemur