19. júní - 19.06.2015, Blaðsíða 76

74 | 19. júní 2015
í leikfangaauglýsingum. „Ég er stelpa
og þá á mér að finnast bleikt flott, en
strákar mega ekki fíla bleikt. Og það
sem verst er, krakkarnir sem passa ekki
inní þessi box, þau verða fyrir því,“ bætir
hé við.
Víðir lýsir því þegar hann var að
vinna í leikskóla og mætti einn daginn
í bleikum bol. „Þriggja ára snáði horfir
uppá mig með svip og segir með
yfirlætistóni: „Þú ert í bleikum bol, þú
ert eins og stelpa.“ Og einhvern veginn
var það niðurlægingin, að vera eins og
stelpa. Hann var bara alveg búinn að ná
þessu.“
„Við eigum að hætta að kyn­
væða börn,“ segir Guðmunda. „Í fyrsta
lagi eru þetta bara krakkar og það á að
leyfa börnum að gera það sem þau vilja
og leyfa börnunum bara að vera börn
þangað til að þau verða eldri.“
Þó að svigrúmið sé kannski meira
meðal fullorðinna, þá birtast þessar
staðalímyndir enn mjög skýrt meðal
þeirra. Þetta getur haft áhrif á suma
karlmenn. „Maður sér að þeir sem eru
fastastir í þessum kynjamyndum, þeir
eru bara í fangelsi,“ segir Víðir. „Þeir
eru svo heftir, þeir bara geta ekki átt
eðlileg samskipti, geta ekki talað um
tilfinningar, geta ekki sýnt tilfinningar.
Þetta bitnar bara á þeim sjálfum, þeir
eru fangar karlmennskuímynda, þeir
komast ekki út úr þeim.“
Þessar takmarkandi birtinga myndir
kynjakerfisins birtast á ýmsa vegu, karl­
menn og konur verða að upp fylla ákveðin
hlutverk og sýna ákveðna hegðun. Og
stundum geta þessar staðalímyndir verið
mjög mótsagna kenndar. Körlum leyfist
nú að vera með pabbabumbu en konur
mega ekki vera með mömmukropp.
Forréttindi karla
Eru karlmenn orðnir meðvitaðri
um stöðu sína í samfélaginu og forrétt­
indi? Hvernig er hægt að breyta við horf­
um karlmanna í samfélaginu, að gera
karlmenn meðvitaðri um forréttindi sín?
„Þú þarft að vera ótrúlega öflugur
persónuleiki til að byrja að efast um allt
sem þú telur vera sjálfsagt og komast
aðeins út fyrir þennan ramma,“ segir
Yousef. „Það er margt sem ég átta mig
á, en margt sem ég geri mér engan
veginn grein fyrir.“
Það er afskaplega mikilvægt að
ræða við aðra sem hafa ekki sömu for­
réttindi og við sjálf. Víðir segist hafa
áttað sig á eigin forréttindum með því
„að hlusta og taka konur trúarlegar
um sinn reynsluheim. Til þess að byrja
með, þá þarf maður bara að byrja á að
hlusta, af því að ég hef engar forsendur
til þess að dæma eða meta mín forrétt­
indi, ég var alinn upp í einhverjum heimi
og maður veit ekkert hvar maður á að
byrja.“
Mikilvægt er að átta sig á því að
forréttindi eru margbrotin og mismun­
andi, ekki einföld, og að forréttindi eru
oft háð samhengi. „Ég hélt að ég væri
meðvitað um forréttindi mín almennt,
og var búið að vinna mikið í því áður en
ég fór að nota nafnið Guðmunda,“ segir
Guðmunda. „Eitt af forréttindunum sem
karlar hafa er skegg. Ég er með skegg
sjálft, og ég man eftir því þegar ég gat
loksins verið með alvöru skegg, þá allt í
einu hlustaði fólk á mig. Ég sleppti því
að raka mig fyrir suma fundi, því þá var
hlustað á mig. Þannig að þetta er ekki
endilega beint bundið við karlmennsku,
það er bara stundum bundið við litla
hluti eins og skegg.“
Við þurfum að þekkja
okkur sjálf
Öll eru sammála því að það þarf
mikið til þess að fólk átti sig yfirleitt á
því hvaða forréttindi það hefur.
„Þegar maður fær upplýsingarnar
og gerir sér grein fyrir þeim, til dæmis
að karlmenn ávarpa frekar aðra karl­