19. júní - 19.06.2008, Blaðsíða 22

20
Höfundur bókarinnar Susan
Shapiro Barash er kynjafræðingur
og hefur skrifað átta aðrar bækur
um stöðu kvenna í karlmiðuðu
samfélagi. Í inngangi segist
hún sjálf ævinlega hafa notið
stuðnings og ástúðar góðra
kvenna en í fyrri rannsóknum
sínum hafi sögur af öfund,
samkeppni, stjórnsemi og kulda
kvenna í garð annarra kvenna
iðulega stungið upp kollinum.
Hún segist því hafa fundið sig
tilneydda til að skoða þetta mál
með vísindalegum aðferðum og
niðurstöður hennar benda til að
öfundin sé útbreiddari meðal
kvenna og birtist á fleiri vegu en
við kærum okkur um að vita.
Konur keppa um athygli,
vegtyllur, útlit, karlmenn,
hæfileika og margt margt fleira.
Tekið er dæmi í bókinni af
nágrannakonum sem urðu fyrir
því óláni að missa menn sína
með stuttu millibili. Þær kepptu
um hvor eiginmaðurinn hefði
verið vinsælli og dæmdu það
af því hversu margir mættu í
jarðarfarirnar. Systur kepptu í því
að vera betri dætur og þegar
móðirin dó sá önnur alfarið um
undirbúning jarðarfararinnar og
hin sat eftir með þá tilfinningu
að hin látna hefði aðeins átt
eina dóttur, þessa duglegu
konu sem skipulagði allt.
Birtingarmyndirnar eru margar
og sumar hverjar ótrúlega
lágkúrulegar.
Drottningin og
vinnuflugurnar
En hvers vegna eru konur að
gera sér áhyggjur út af þessu?
Eru ekki karlmenn aldir upp
við það að reyna stöðugt
að ná sem lengst og sigra
alla sem standa í vegi fyrir
þeim ekki bara á einu heldur
öllum sviðum? Jú, vissulega
og karlmenn hafa skerpt og
þróað keppnisskapið svo
rækilega að varla verður
betur gert. Konur þurfa
hins vegar að skynja eigin
samkeppni og öfund því fram
að þessu hafa þær fyrst og
fremst keppt innbyrðis. Karl
lítur ekkert síður á kvenkyns
starfsfélaga sem keppinaut
og er því fljótur að skjóta
henni ref fyrir rass. Margar
konur telja það vonlaust að
berjast gegn karlaveldinu
og einbeita sér því hver að
annarri.
Við höfum hingað til haft
tilhneigingu til að líta svo á að
eftir að konur tóku að sækja út
á vinnumarkaðinn í auknum
mæli hafi þær stutt hver aðra,
leiðbeint og ýtt áfram en svo
er ekki. Sumar þær eldri sem
náð hafa árangri ríkja líkt og
drottningar í sínu fyrirtæki og
þær yngri hljóta ekki náð fyrir
þeirra augum. Í sumum tilfellum
gera þær jafnvel sitt besta til að
halda þeim niðri.
Hið sama gildir í einkalífi. Konur
keppa hver við aðra um að
hreppa hnossið, góðan mann
og þegar börnin fæðast keppast
þær við að verða bestu mömmur
í heimi ekki besta foreldrið. Þær
geta einnig verið ótrúlega harðar
við að ýta börnunum sínum upp
fyrir börn þeirra sem þær bera
sig saman við.
Stöðug barátta
Samkvæmt kenningu Susan
eiga konur líka erfiðara með að
takmarka innbyrðis baráttu sína
við eitt svið.. Karlar einbeita sér
að því að sigra á einu tilteknu
og afmörkuðu sviði. Það nægir
þeim til að finnast að þeir
hafi sannað sig. Meðan þeir
hamast við að skora flest mörk
á karlakvöldinu í fótbolta, hitta
holu í höggi á golfvellinum eða
fá stöðuhækkun á undan Jóni,
vini sínum, velta þeir ekki fyrir
sér hver þeirra sé farinn að missa
hárið, hver sé þyngstur og hver
eigi börn sem ekki geti lært
stærðfræði.
Þegar körlum hefur tekist að
sigra eða tapað þá er keppnin
búin, raunverulega búin. Konur
keppa alls staðar. Þeim nægir
ekki að vera í betri stöðu eða
betur efnaðar en hin konan. Þær
vilja líka vera fallegri, eiga flottari
mann, betri börn og glæsilegri
eignir. Lúti þær í lægra haldi
fyrir einhverri annarri hugsa þær
sjaldnast: Maður getur ekki alltaf
unnið og halda svo áfram heldur
velta stöðugt fyrir sér hvernig
þær geti rétt stöðu sína.
Höfundur telur líka að
staðreyndin sé sú að karlmenn
fari illa með veikasta meðlim
hópsins en konur þann
sterkasta. Algengt er að konur
njóti stuðnings og umhyggju
vinkvenna sinna þegar illa
gengur en þegar jákvæðar
breytingar verði á lífi þeirra nægi
það iðulega til að vinkonurnar
yfirgefi viðkomandi. Skilnaður er
ein þessara breytinga. Ef kona
nær að rífa sig lausa úr erfiðu
hjónabandi er eins og hinar verði
óöruggar gagnvart henni, óttist
hana jafnvel en meðan hún
berst við að halda sambandinu
gangandi þrátt fyrir vandamálin
styðja þær hana allar og styrkja.
Stöðuhækkun er önnur ástæða
vinslita og velgengni barna
einnar úr hópnum.
Baráttan um prinsinn
Hvergi verður samkeppnin milli
kvenna hvassari og öfundin
beiskari en þegar kemur að
karlmönnum ef marka má
Susan. Stjúpsysturnar lögðu allt
í sölurnar til að ná prinsinum
af Öskubusku og enn eru til
konur sem telja sig fá einhverja
staðfestingu á eigin ágæti nái þær
að „sigra“ aðra konu í þessum ljóta
leik. Af þessum fimmhundruð
konum sem hún talaði við
vegna rannsóknar sinnar höfðu
langflestar kynnst því að vinkona
stæli af þeim kærasta eða
eiginmanni eða þær sjálfar verið í
því að spilla milli vinkvenna sinna
og karlmannsins í lífi þeirra. Letitia
lýsir upphafinu að vinslitum
sínum við æskuvinkonuna Denise
svona:
„Þá kynntist ég manni, Charles,
sem var frá Jamaica og ég var
virkilega hrifin af honum. Ég gat
ekki beðið eftir að kynna hann
fyrir Denise svo barnaleg var ég.
Þegar við þrjú komum saman í
fyrsta sinn skynjaði ég að þetta
yrði vandamál. Ég sá að hún
þráði hann og að hún kom ekki
eins fram við mig og áður. Hún
hringdi meira að segja í mig til
að spyrja hvernig hann hefði
það.“að spyrja hvernig hann
Samstaðan sem íslenskar konur sýndu á kvennafrídaginn 24. október 1975 var
einstæð, enda flaug fiskisagan um allan heim. Oft hefur verið vitnað til hennar
síðan sérstaklega þegar gamla klisjan um að konur séu konum verstar stingur upp
höfðinu og þær sem eiga trausta bakhjarla í mæðrum sínum, systrum, vinkonum
og lærimæðrum eru fyrstar til að mótmæla. En samskipti kvenna líkt og karla
eiga sér dekkri hliðar og um þær er fjallað í bókinni Tripping the Prom Queen eða
Fegurðardrottningin felld.
FEGURÐARDROTTNINGIN FELLD